In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Querido, Levie Aan: Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-23 Onderwerp: hele zwik ontvangen, ook de was was prima in orde; bouillon en mosterd is in de kantine van kamp Westerbork te krijgen; havermout is warm te maken, maar het te koken is in het kamp onmogelijk…

Van: Querido, Levie Aan: Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-23 Onderwerp: hele zwik ontvangen, ook de was was prima in orde; bouillon en mosterd is in de kantine van kamp Westerbork te krijgen; havermout is warm te maken, maar het te koken is in het kamp onmogelijk…

Brief van Levie Querido aan Piet vanuit kamp Westerbork

Van: Militair Gezag (Westerbork) Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948 Blanco toegangsbewijs voor een bezoeker van het Interneringskamp.

Van: Militair Gezag (Westerbork) Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948 Blanco toegangsbewijs voor een bezoeker van het Interneringskamp.

Toegangsbewijs (blanco) voor een bezoek aan het Interneringskamp Westerbork

Van: Leefsma-Hammelburg, Anna Aan: Hammelburg, Simon en de rest van het gezin Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-09 Onderwerp: bedankt voor de brief, afwezigheid op Simons' verjaardag; bij Heinz geweest, die niets voor hen kan doen; verschillende personen zijn er nog…

Van: Leefsma-Hammelburg, Anna Aan: Hammelburg, Simon en de rest van het gezin Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-09 Onderwerp: bedankt voor de brief, afwezigheid op Simons' verjaardag; bij Heinz geweest, die niets voor hen kan doen; verschillende personen zijn er nog…

Briefkaart van Anna Leefsma-Hammelburg aan Simon Hammelburg vanuit kamp Westerbork

Van: Moeder (Mina Polak-Hoogstraal)&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp; Plaats: Vught&nbsp; Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: Teken van leven, beschrijving omstandigheden.

Van: Moeder (Mina Polak-Hoogstraal)&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp; Plaats: Vught&nbsp; Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: Teken van leven, beschrijving omstandigheden.

Brief van Mina Polak-Hoogstraal aan haar zoon Salomon vanuit kamp Vught

Van: het Nederlandse Beheersinstituut Aan: van Dam, J. Plaats: Groningen Datum: 1951-05-07 Onderwerp: beëindiging bewindvoerderschap t.a.v. Salomon de Winter.

Van: het Nederlandse Beheersinstituut Aan: van Dam, J. Plaats: Groningen Datum: 1951-05-07 Onderwerp: beëindiging bewindvoerderschap t.a.v. Salomon de Winter.

Brief van het Nederlandse Beheersinstituut aan J. van Dam over het beëindigen van zijn bewindvoerderschap over Salomon de Winter

Van: Administrateur (boekhouding) Aan: Mevr. Buijvoets Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-01-08 Onderwerp: Rekening voor geleverde etenswaren. De rekening was voldaan op 12-01-1948.

Van: Administrateur (boekhouding) Aan: Mevr. Buijvoets Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-01-08 Onderwerp: Rekening voor geleverde etenswaren. De rekening was voldaan op 12-01-1948.

Rekening voor mevrouw Buijvoets voor geleverd voedsel en melk in het Interneringskamp Westerbork

Bericht van overlijden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: personen overleden in juni 1943 in kamp Westerbork.

Bericht van overlijden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: personen overleden in juni 1943 in kamp Westerbork.

Bericht van in kamp Westerbork overleden personen in juni 1943

Van: Magnus, Simon Datum: 1943-11-24 Plaats: Westerbork, kamp, barak 66 Onderwerp: Simon krijgt Dienstfrei voor drie dagen. Het document is ondertekend door een arts, de barakleider en de groepsleider.

Van: Magnus, Simon Datum: 1943-11-24 Plaats: Westerbork, kamp, barak 66 Onderwerp: Simon krijgt Dienstfrei voor drie dagen. Het document is ondertekend door een arts, de barakleider en de groepsleider.

Ausweis van Simon Magnus

Richtlijnen voor samenstellen bevolking Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939. vanuit welke kampen zij moeten komen Wieringermeer, Hoek van Holland en Loosdrecht; geen kinderen onder de 14 jaar, legaal; illegaal; gedoopte Joden; Liberaal, orthodox en Palestina pioniers. Uitgangspunt is een totaal van 2508 personen.

Richtlijnen voor samenstellen bevolking Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939. vanuit welke kampen zij moeten komen Wieringermeer, Hoek van Holland en Loosdrecht; geen kinderen onder de 14 jaar, legaal; illegaal; gedoopte Joden; Liberaal, orthodox en Palestina pioniers. Uitgangspunt is een totaal van 2508 personen.

Beleidsplan richtlijnen aantal en samenstelling van de bevolking van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Brandweeroefening.&nbsp; Foto van een decor uit het cabaretprogramma Humor und Melodie, revue in 18 beelden. Kamp Westerbork,&nbsp; Datum: 1943-09-27.&nbsp; Beeld/Scene/Decor: Appell Appell ! Decor gemaakt door Hans Margules.

Brandweeroefening.&nbsp; Foto van een decor uit het cabaretprogramma Humor und Melodie, revue in 18 beelden. Kamp Westerbork,&nbsp; Datum: 1943-09-27.&nbsp; Beeld/Scene/Decor: Appell Appell ! Decor gemaakt door Hans Margules.

Illustratie decor 'Appell, Appell!' uit de revue Humor und Melodie

Bewijs van vrijlating Bestemd voor: Kruimink, Rudolf Maurits Vrijgelaten op 1942-11-18 uit kamp Westerbork

Bewijs van vrijlating Bestemd voor: Kruimink, Rudolf Maurits Vrijgelaten op 1942-11-18 uit kamp Westerbork

Bewijs van vrijlating voor Rudolf Maurits Kruimink

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-06-24 Onderwerp: sinds korte tijd is het kamp weer overvol, er zijn veel vrienden van Werner die geholpen willen worden; over Werner en Stella; Stella broer Samuel is met zijn vrouw in kamp Westerbork gearriveerd. Hij heeft het kampleven ervaren en een een baan op de timmerwerkplaats; de groeten aan de twee broeders Hekster overgebracht; het sterilisatie gebeuren is weer opgepakt. Ongeveer 600 mannen kiezen voor sterilisatie in Amsterdam, slechts 3 tot 4 procent kiest voor deportatie naar het Oosten; vraag aan Hans Stawski hoe je aan sigaretten komt.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1943-06-24 Onderwerp: sinds korte tijd is het kamp weer overvol, er zijn veel vrienden van Werner die geholpen willen worden; over Werner en Stella; Stella broer Samuel is met zijn vrouw in kamp Westerbork gearriveerd. Hij heeft het kampleven ervaren en een een baan op de timmerwerkplaats; de groeten aan de twee broeders Hekster overgebracht; het sterilisatie gebeuren is weer opgepakt. Ongeveer 600 mannen kiezen voor sterilisatie in Amsterdam, slechts 3 tot 4 procent kiest voor deportatie naar het Oosten; vraag aan Hans Stawski hoe je aan sigaretten komt.&nbsp;

Brief van Werner Sterzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Kortoef, W. Aan: Piket, T. (Truus) Datum: 1943-09-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 16. Onderwerp: pakket ontvangen, mam door

Van: Kortoef, W. Aan: Piket, T. (Truus) Datum: 1943-09-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 16. Onderwerp: pakket ontvangen, mam door

Briefkaart van W. Kortoef aan T. Piket vanuit kamp Westerbork

Van: Els en Alfred Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-28 Onderwerp: bedankt voor het toezenden van de dozen, echter graag een grotere maat; wacht op bericht betreffende het bijzetten van de urn; gisteren kwamen twee brieven binnen vanuit kamp Westerbork, een van Liesje en een van Siegfried; twee heren gesproken die uit kamp Westerbork met verlof waren. helaas heeft Siegfried deze gunst nog niet gehad; vrijlating van Siegfried ziet de schrijfster somber in: Liesje en Siegfried kunnen elkander tot steun zijn; Siegfried vraagt van alles om op te sturen; Siegfried moet in het kamp bonen en erwten lezen, niets voor iemand die altijd met zijn hersenen werkt…

Van: Els en Alfred Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-28 Onderwerp: bedankt voor het toezenden van de dozen, echter graag een grotere maat; wacht op bericht betreffende het bijzetten van de urn; gisteren kwamen twee brieven binnen vanuit kamp Westerbork, een van Liesje en een van Siegfried; twee heren gesproken die uit kamp Westerbork met verlof waren. helaas heeft Siegfried deze gunst nog niet gehad; vrijlating van Siegfried ziet de schrijfster somber in: Liesje en Siegfried kunnen elkander tot steun zijn; Siegfried vraagt van alles om op te sturen; Siegfried moet in het kamp bonen en erwten lezen, niets voor iemand die altijd met zijn hersenen werkt…

Brief van Els en Alfred aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: Moeder (Polak-Hoogstraal, Mina) Aan: Polak, S.&nbsp; Plaats: Apeldoorn&nbsp; Datum: 1943&nbsp; Onderwerp: opsturen van pakket

Van: Moeder (Polak-Hoogstraal, Mina) Aan: Polak, S.&nbsp; Plaats: Apeldoorn&nbsp; Datum: 1943&nbsp; Onderwerp: opsturen van pakket

Briefkaart van moeder (Mina Polak-Hoogstraal) aan Salo Polak vanuit Apeldoorn

Van: Alfred en Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-17 Onderwerp: brief van vader aan Siegfried; weinig hoop op een langer verblijf in kamp Westerbork van de geliefde vier personen; morgen zal er een (dubbel) transport gaan; pakketten toegestuurd…

Van: Alfred en Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-17 Onderwerp: brief van vader aan Siegfried; weinig hoop op een langer verblijf in kamp Westerbork van de geliefde vier personen; morgen zal er een (dubbel) transport gaan; pakketten toegestuurd…

Brief van Alfred en Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: de Schade-Enquête-Commissie Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-11-29 Onderwerp: vervallen van schadeclaim van J. van Dam aan Jacob Tas in verband met diens overlijden.&nbsp;

Van: de Schade-Enquête-Commissie Aan: van Dam, J. Plaats: Amsterdam Datum: 1946-11-29 Onderwerp: vervallen van schadeclaim van J. van Dam aan Jacob Tas in verband met diens overlijden.&nbsp;

Brief van de Schade-Enquete-Commissie aan J. van Dam over vervallen claim van huischade

Van: Gemeente Amsterdam Aan: ouders van C.A.M. de Vries Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08 Onderwerp: aanvulling op circulaire betreffende verordening tav joden (onderwijs) Zie ook 5521-03 + enveloppe (5521-09-1)

Van: Gemeente Amsterdam Aan: ouders van C.A.M. de Vries Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08 Onderwerp: aanvulling op circulaire betreffende verordening tav joden (onderwijs) Zie ook 5521-03 + enveloppe (5521-09-1)

Brief van Gemeente Amsterdam aan de ouders van C.A.M. de Vries

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-17 Onderwerp: het gaat redelijk goed; pakketpost;….

Van: Kan-Kaufmann, Johanna Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-17 Onderwerp: het gaat redelijk goed; pakketpost;….

Brief van Johanna Kan-Kaufmann aan haar schoonzoon vanuit kamp Westerbork

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: de aanvrager Plaats: Den Haag Datum: 1949-03-28 Onderwerp: inlichtingen over het lot Jetje Vissel-Behr.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: de aanvrager Plaats: Den Haag Datum: 1949-03-28 Onderwerp: inlichtingen over het lot Jetje Vissel-Behr.

Brief van het Rode Kruis over het lot van Jetje Vissel-Behr

Bericht over een huwelijk en overlijden Van: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-01&nbsp;

Bericht over een huwelijk en overlijden Van: Büro Dr. Wachtel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-01&nbsp;

Bericht nummer 20 over een huwelijk en het overlijden van twee personen in kamp Westerbork

Van: Ministerie van Sociale Zaken, Ned. missie tot opsporing van vermiste personen in oorlogstijd Aan: Zomerplaag, M. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1950-02-09 Onderwerp: vragenlijst voor overlevende van concentratiekamp Bergen-Belsen Op achterzijde getekende plattegrond van Bergen-Belsen.

Van: Ministerie van Sociale Zaken, Ned. missie tot opsporing van vermiste personen in oorlogstijd Aan: Zomerplaag, M. Plaats: 's-Gravenhage Datum: 1950-02-09 Onderwerp: vragenlijst voor overlevende van concentratiekamp Bergen-Belsen Op achterzijde getekende plattegrond van Bergen-Belsen.

Brief van Ministerie van Sociale Zaken betreffende de opsporing van vermiste personen

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de wasserij van het kamp. De man links draagt de overall van een strafgeval.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk in de wasserij van het kamp. De man links draagt de overall van een strafgeval.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Alfred Fredi Fredy Julius Berger was in januari 1939 vanuit Hamborn gevlucht en werd in Ruinen in het Noorderhuis ondergebracht. &nbsp;Hij verbleef daarna in vluchtelingenkampen in Gouda en Amsterdam, om uiteindelijk in juni 1940 te worden overgebracht naar het vluchtelingenkamp Westerbork. Van daaruit ging hij in februari 1941 terug naar zijn vroegere woonplaats Hamborn, naar zijn ouders. Hij is op 22 april 1942 vanuit Duisburg naar het getto van Izbica gedeporteerd, samen met zijn ouders. Dit was een doorvoerkamp, van waaruit joden werden gedeporteerd naar Belzec en Sobibor. &nbsp;

Van: Haas, de, Belia Aan: Grijff, de, H.J. Plaats: Vught, kamp Datum:&nbsp;1943-05 Onderwerp: omstandigheden; mogen brieven en pakketjes ontvangen; de groeten aan alle bekenden.

Van: Haas, de, Belia Aan: Grijff, de, H.J. Plaats: Vught, kamp Datum:&nbsp;1943-05 Onderwerp: omstandigheden; mogen brieven en pakketjes ontvangen; de groeten aan alle bekenden.

Brief van Belia de Haas aan de familie H.J. de Grijff vanuit kamp Vught

&nbsp;Op 11 november 1942 wordt Charlotta Meijer met haar gezin in kamp Westerbork geregistreerd. Haar man Herman kon in het kamp aan de slag als apotheker, daarom is het gezin Meijer geruime tijd in kamp Westerbork gebleven. Op 4 september 1944 zijn Charlotta, Herman en zoon Leo op transport gesteld naar Theresienstadt. Herman werd op 29 september 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar hij werd geselecteerd om te werken en zo uiteindelijk wist te overleven. Charlotta en Leo zijn op 4 oktober 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar beiden na aankomst zijn vermoord. &nbsp;

Van: Buijvoets, J.G. Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-1947 Onderwerp: Puntsgewijze opsomming met rechts bovenaan de aantekening ' stafvergadering, alle circulaires';..

Van: Buijvoets, J.G. Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-1947 Onderwerp: Puntsgewijze opsomming met rechts bovenaan de aantekening ' stafvergadering, alle circulaires';..

Lijst met aantekeningen naar aanleiding van een stafvergadering in Interneringskamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth&nbsp; Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-13 Onderwerp: wie weet komt deze week het langverwachte briefje (vrijlating); de wachtweek verliep uitstekend, een prachtig stel collega's, een broeder en een zuster; ze begint om vijf uur en de loop-patiënten in de mannenzaal vliegen uit hun bed om haar te helpen. Toen de dagdienst om 7 uur kwam, waren alle bedden al opgemaakt; vader vraagt elke ochtend hetzelfde: ‘is moeder al op en komt ze gauw bij me?’; vrij goed geslapen overdag; L. is verloofd, trots loopt ze ons voorbij &nbsp;alsof ze wil zeggen: ‘zie je wel…’; ze ontmoet dagelijks bij het eten een neef van Annie de Vries; ze delen alles met zijn drieën (vader, moeder en Lotte); vader staat elke ochtend op en wandelt dan een stukje; moeder werkt 's morgens in de naaihoek en bezoekt vader 3 keer per dag; Lotte hoopt op 13 augustus bij haar man te zijn…ze is dan 9 jaar getrouwd…&nbsp;

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth&nbsp; Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-13 Onderwerp: wie weet komt deze week het langverwachte briefje (vrijlating); de wachtweek verliep uitstekend, een prachtig stel collega's, een broeder en een zuster; ze begint om vijf uur en de loop-patiënten in de mannenzaal vliegen uit hun bed om haar te helpen. Toen de dagdienst om 7 uur kwam, waren alle bedden al opgemaakt; vader vraagt elke ochtend hetzelfde: ‘is moeder al op en komt ze gauw bij me?’; vrij goed geslapen overdag; L. is verloofd, trots loopt ze ons voorbij &nbsp;alsof ze wil zeggen: ‘zie je wel…’; ze ontmoet dagelijks bij het eten een neef van Annie de Vries; ze delen alles met zijn drieën (vader, moeder en Lotte); vader staat elke ochtend op en wandelt dan een stukje; moeder werkt 's morgens in de naaihoek en bezoekt vader 3 keer per dag; Lotte hoopt op 13 augustus bij haar man te zijn…ze is dan 9 jaar getrouwd…&nbsp;

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Visser, E. Aan: Visser, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-14 Onderwerp: Omstandigheden thuis, pogingen om vrijlating uit Westerbork te bewerkstelligen. (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork). Contact opnemen met Schellenberg die zich deze week in Westerbork bevindt of met de commandant Deppner. Schmidt in den Haag is met de vrijlatingszaak bezig.

Van: Visser, E. Aan: Visser, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-14 Onderwerp: Omstandigheden thuis, pogingen om vrijlating uit Westerbork te bewerkstelligen. (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork). Contact opnemen met Schellenberg die zich deze week in Westerbork bevindt of met de commandant Deppner. Schmidt in den Haag is met de vrijlatingszaak bezig.

Briefkaart van E. Visser aan A. Visser vanuit Amsterdam

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen.

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen.

Brief van E. Visser aan A. Visser vanuit Amsterdam

Van: Hefting, N.R. Plaats: Westerbork, Centraal vluchtelingenkamp Datum: 1941-03-02 Onderwerp: preek van dominee Hefting. Hefting woonde destijds in Assen. Hij werd in de periode van het Vluchtelingenkamp benaderd om af en toe een dienst over te nemen van dominee Benfey, die uit Amsterdam moest overkomen. De vertaling van de preken in het Duits werd wel door deze dominee gedaan. Dominee Hefting was niet meer welkom toen de Duitse bezetter het kamp kwam overnemen en de deportaties begonnen. Hij had goede contacten met Heinz Todtmann en smokkelde voor deze een lijst met gedeporteerde en nog aanwezige gedoopte Joden het kamp uit om de kerkleiders hiervan op de hoogte te stellen.

Van: Hefting, N.R. Plaats: Westerbork, Centraal vluchtelingenkamp Datum: 1941-03-02 Onderwerp: preek van dominee Hefting. Hefting woonde destijds in Assen. Hij werd in de periode van het Vluchtelingenkamp benaderd om af en toe een dienst over te nemen van dominee Benfey, die uit Amsterdam moest overkomen. De vertaling van de preken in het Duits werd wel door deze dominee gedaan. Dominee Hefting was niet meer welkom toen de Duitse bezetter het kamp kwam overnemen en de deportaties begonnen. Hij had goede contacten met Heinz Todtmann en smokkelde voor deze een lijst met gedeporteerde en nog aanwezige gedoopte Joden het kamp uit om de kerkleiders hiervan op de hoogte te stellen.

Preek van Ds. N.R. Hefting in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Foto van Esther Muller

Het ‘inrichten’ van leslokalen voor L.O.&nbsp;in barak 107&nbsp; Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1951

Het ‘inrichten’ van leslokalen voor L.O.&nbsp;in barak 107&nbsp; Woonoord Schattenberg Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1951

Plattegrond met aanzichten van barak 107 in verband met verbouwing tot een schoolgebouw

Bekendmaking aan de Barakkenleiders Datum: 1943-11-05 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verplichte inenting tegen diphterie

Bekendmaking aan de Barakkenleiders Datum: 1943-11-05 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verplichte inenting tegen diphterie

Bekendmaking over verplichte inenting tegen difterie

Van: Rüdelsheim, R. Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1944-04-13 Onderwerp: personen zijn vertrokken; het krijgen van een nieuw persoonsbewijs duurt 10 dagen; gisteravond kreeg moeder haar pakketje…

Van: Rüdelsheim, R. Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1944-04-13 Onderwerp: personen zijn vertrokken; het krijgen van een nieuw persoonsbewijs duurt 10 dagen; gisteravond kreeg moeder haar pakketje…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via R. Rüdelsheim) aan T. Feldman vanuit kamp Westerbork

Van: van As, A Aan: de kampbewoners Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12 Onderwerp: wijziging van de Dienstbereiche, deze diensten blijven hun normale diensten vervullen; vertrouwensmannen, die van As direct ter zijde staan. Zij zullen samen met van As de kampleiding vormen; het vervullen van zijn plicht en handhaven van discipline en maatregelen tegen degenen die de kamporde op een of andere manier proberen te verstoren; wijziging van de arbeidstijden; de kampleiding bevindt zich in barak 33.

Van: van As, A Aan: de kampbewoners Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-12 Onderwerp: wijziging van de Dienstbereiche, deze diensten blijven hun normale diensten vervullen; vertrouwensmannen, die van As direct ter zijde staan. Zij zullen samen met van As de kampleiding vormen; het vervullen van zijn plicht en handhaven van discipline en maatregelen tegen degenen die de kamporde op een of andere manier proberen te verstoren; wijziging van de arbeidstijden; de kampleiding bevindt zich in barak 33.

Lagerbefehl van A.van As opgemaakt op de dag van bevrijding van kamp Westerbork

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-31 Onderwerp: stralende hemel en overal rijp, een prachtige ochtend, in de middag een warme zon; werken als verpleegster is belangrijk; bekenden verpleegd; hoe stat het met het bezoek aan het kamp. Ze heeft er de gekste fantasieën over; graag ontbijtkoek voor vader…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-31 Onderwerp: stralende hemel en overal rijp, een prachtige ochtend, in de middag een warme zon; werken als verpleegster is belangrijk; bekenden verpleegd; hoe stat het met het bezoek aan het kamp. Ze heeft er de gekste fantasieën over; graag ontbijtkoek voor vader…

Brief van Lotte Ruth-Feldman-Kan (via de Rooy) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Proces-Verbaal Opgemaakt door Politie te kamp Westerbork Datum: 1945-04-18 Betreft aangifte vermissing van een persoonsbewijs

Proces-Verbaal Opgemaakt door Politie te kamp Westerbork Datum: 1945-04-18 Betreft aangifte vermissing van een persoonsbewijs

Proces-verbaal over de identiteit en achtergrond van Jeanette Gerritse-Kwetser

Verklaring afgegeven door het bureau voor Joodsche Inkwartiering, Gemeente Amsterdam Datum: 1942-09-03 (geldig tot 9 september) Verklaring dat Conny de Vries haar intrek neemt bij de heer I. Oostra in afwachting van haar inkwartiering in de Joodsche wijk.

Verklaring afgegeven door het bureau voor Joodsche Inkwartiering, Gemeente Amsterdam Datum: 1942-09-03 (geldig tot 9 september) Verklaring dat Conny de Vries haar intrek neemt bij de heer I. Oostra in afwachting van haar inkwartiering in de Joodsche wijk.

Verklaring Joodsche Inkwartiering betreffende Conny de Vries

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-14 Onderwerp: twee brieven ontvangen, een voor haarzelf en een voor haar moeder; zaak van vrijlating blijft hopeloos lang duren; blijven vertrouwen en hopen; het gaat verder goed met haar en ze is bruinverbrand; pakje van Jo (Johanna) ontving Lotte, per abuis was barak 85 als adres opgeschreven, de man van de post kent haar echter zo goed, dat hij het niet terugnam om retour te sturen; &nbsp;de dagen beginnen al korter te worden; aan het einde van het kamp kan je de heide zien die al een waas van lila gaat vertonen…

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via haar vader) Aan: Feldman, T. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-14 Onderwerp: twee brieven ontvangen, een voor haarzelf en een voor haar moeder; zaak van vrijlating blijft hopeloos lang duren; blijven vertrouwen en hopen; het gaat verder goed met haar en ze is bruinverbrand; pakje van Jo (Johanna) ontving Lotte, per abuis was barak 85 als adres opgeschreven, de man van de post kent haar echter zo goed, dat hij het niet terugnam om retour te sturen; &nbsp;de dagen beginnen al korter te worden; aan het einde van het kamp kan je de heide zien die al een waas van lila gaat vertonen…

Brief van Lotte Ruth Feldman-Kan (via haar vader) aan haar echtgenoot vanuit kamp Westerbork

Van: Leefsma-Hammelburg, Anna Aan: Hammelburg, S, familie Plaats: de trein (poststempel Groningen) Datum: 1943-07-13 Onderwerp: 'Zoo je ziet is het onverhoopte gebeurd. De spanning was onverdraaglijk. We gaan nu naar het onbekende… (weinig vertrouwen in de toekomst) Op de kantlijn: 'We zitten in de trein, nachtmerrie. Op de achterkant: ‘Vinder gelieve te posten’&nbsp;

Van: Leefsma-Hammelburg, Anna Aan: Hammelburg, S, familie Plaats: de trein (poststempel Groningen) Datum: 1943-07-13 Onderwerp: 'Zoo je ziet is het onverhoopte gebeurd. De spanning was onverdraaglijk. We gaan nu naar het onbekende… (weinig vertrouwen in de toekomst) Op de kantlijn: 'We zitten in de trein, nachtmerrie. Op de achterkant: ‘Vinder gelieve te posten’&nbsp;

Briefkaart van Anna Leefsma-Hammelburg aan de familie S. Hammelburg vanuit de trein gegooid

Interieur van een woonbarak Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Interieur van een woonbarak met stapelbedden, koffers, kleding en andere bagage.

Interieur van een woonbarak Getekend door: Birman, Otto Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Interieur van een woonbarak met stapelbedden, koffers, kleding en andere bagage.

Tekening, aquarel van een interieur van een woonbarak getekend door Otto Birman

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Dienst der Genie Plaats: Assen Datum: 1950-09-08 Onderwerp: ontwerp wegenpatroon rond de schiet-, mortier- en handgranaatbanen. Optie voor de aanleg van een tweede handgranaatbaan; huurkosten. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Dienst der Genie Plaats: Assen Datum: 1950-09-08 Onderwerp: ontwerp wegenpatroon rond de schiet-, mortier- en handgranaatbanen. Optie voor de aanleg van een tweede handgranaatbaan; huurkosten. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Brief van Houtvester Assen aan de dienst de Genie

Van: Antragstelle Aan: Zomerplaag, Morrice Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-12 Betreft bericht op een verzoek op 08-04-1943 met het besluit dat M. Zomerplaag op transport moet naar Bergen-Belsen

Van: Antragstelle Aan: Zomerplaag, Morrice Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-12 Betreft bericht op een verzoek op 08-04-1943 met het besluit dat M. Zomerplaag op transport moet naar Bergen-Belsen

Bericht dat Morris Zomerplaag op transport moet naar Bergen-Belsen

A.E.F. D.P. Registration Record&nbsp; Van: Schrijver, H.

A.E.F. D.P. Registration Record&nbsp; Van: Schrijver, H.

Registratiekaart van hans Schrijver

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, Mirjam Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Onderwerp: Mirjam bedankt de familie De Jong voor het pakje. Voor het volgende pakje vraagt ze om meel, pudding, vanillesuiker, citroenen en kopjes. Het weer is gelukkig zacht en soms brandt de centrale verwarming een paar uur in het kamp.&nbsp;

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, Mirjam Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Onderwerp: Mirjam bedankt de familie De Jong voor het pakje. Voor het volgende pakje vraagt ze om meel, pudding, vanillesuiker, citroenen en kopjes. Het weer is gelukkig zacht en soms brandt de centrale verwarming een paar uur in het kamp.&nbsp;

Briefkaart van Mirjam Kwieser-Cohen aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-12 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen. Alles berust op een vergissing Blz.: 2

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-12 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen. Alles berust op een vergissing Blz.: 2

Van: Haagman, Bep, Lion en Clara Aan: De Vrijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-14 Onderwerp: bedankt voor de pakketjes; nog in Westerbork, in ieder geval tot maandag; weer verhuizen nu naar barak 48G; bij ieder transport weer een verhuizing en van alles meesjouwen, echter beter hier dan elders; het gerucht gaat dat de bewoners van barak 48 langer mogen blijven; schrijven is moeilijk, deze brief gaat illegaal; Lion werkt op het ogenblik als wegwerker aan de spoorbaan, hij heeft geen rug meer van het sjouwen, onder andere stukken rails; hij doet alles om te kunnen blijven; Bep wordt iedere dag bestraald en gemasseerd (reumatiek); graag zeep voor de was, alles wordt in het kamp even goor; schoensmeer en borsteltjes; kan je nog in mijn gewezen huis komen? (om spullen op te halen); lange broek voor het werk en voor Carla en haar hoge werklaarzen, want hun schoenen zijn al stuk en de schoenmaker van het kamp is ziek; een busje Schura met een paar doeken om de etensblikken schoon te maken; ze waren gisteren bij een huwelijk, zij is 18 jaar oud en hij is dokter; het meisje is hier alleen, haar ouders zijn al naar Duitsland doorgestuurd; de burgemeester heeft hun getrouwd; er zijn veel van dit soort huwelijken in het kamp; Bep wou dat de vrijers hun kamer konden zien van 3 bij 3 voor zes personen, maar toch lachen ze nog wel eens en maken ze er wat van; graag wollen nachthemden of pyjama's, wat ze hebben stinkt erg en het is s nachts erg koud in de houten barakken; graag aluminium zeepdozen, de bakelieten is al stuk; dom van Nico (Fierlier) dat hij hier niet naar de tandarts is geweest, anders had hij misschien uitstel gehad; Bep is benieuwd hoe hij het maakt; ‘je hoort hier in het kamp dat het er niet slecht is’; als ze in het huis kunnen komen, dan graag nog het een en ander toesturen; ze hebben de hele dag honger, het klimaat in het kamp is gezond; de handborstels gebruiken ze om de was te boenen en voor de handen…

Van: Haagman, Bep, Lion en Clara Aan: De Vrijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-14 Onderwerp: bedankt voor de pakketjes; nog in Westerbork, in ieder geval tot maandag; weer verhuizen nu naar barak 48G; bij ieder transport weer een verhuizing en van alles meesjouwen, echter beter hier dan elders; het gerucht gaat dat de bewoners van barak 48 langer mogen blijven; schrijven is moeilijk, deze brief gaat illegaal; Lion werkt op het ogenblik als wegwerker aan de spoorbaan, hij heeft geen rug meer van het sjouwen, onder andere stukken rails; hij doet alles om te kunnen blijven; Bep wordt iedere dag bestraald en gemasseerd (reumatiek); graag zeep voor de was, alles wordt in het kamp even goor; schoensmeer en borsteltjes; kan je nog in mijn gewezen huis komen? (om spullen op te halen); lange broek voor het werk en voor Carla en haar hoge werklaarzen, want hun schoenen zijn al stuk en de schoenmaker van het kamp is ziek; een busje Schura met een paar doeken om de etensblikken schoon te maken; ze waren gisteren bij een huwelijk, zij is 18 jaar oud en hij is dokter; het meisje is hier alleen, haar ouders zijn al naar Duitsland doorgestuurd; de burgemeester heeft hun getrouwd; er zijn veel van dit soort huwelijken in het kamp; Bep wou dat de vrijers hun kamer konden zien van 3 bij 3 voor zes personen, maar toch lachen ze nog wel eens en maken ze er wat van; graag wollen nachthemden of pyjama's, wat ze hebben stinkt erg en het is s nachts erg koud in de houten barakken; graag aluminium zeepdozen, de bakelieten is al stuk; dom van Nico (Fierlier) dat hij hier niet naar de tandarts is geweest, anders had hij misschien uitstel gehad; Bep is benieuwd hoe hij het maakt; ‘je hoort hier in het kamp dat het er niet slecht is’; als ze in het huis kunnen komen, dan graag nog het een en ander toesturen; ze hebben de hele dag honger, het klimaat in het kamp is gezond; de handborstels gebruiken ze om de was te boenen en voor de handen…

Joseph HijmanKloos

Joseph Hijman
Kloos