We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Gedicht op alfabet, ABC Van: Serlui, Reina&nbsp;(barak 46)&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp;(OD, barak 22)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-09&nbsp;

Gedicht op alfabet, ABC Van: Serlui, Reina&nbsp;(barak 46)&nbsp; Aan: Polak, S.&nbsp;(OD, barak 22)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-09&nbsp;

Gedicht geschreven in kamp Westerbork

Persoonlijk verslag van Hans Simon Muller (1930) Datum: 1945-09-13 De kern van het verslag speelt zich af tussen 3 november 1943 en begin februari 1944. Het verslag begint op 3 november 1943 (de dag dat Hans werd opgepakt). Hij gaat uitvoerig in op verschillende aspecten als: het oppakken in Amsterdam, de schouwburg, transport naar kamp Westerbork, aankomst en registratie, Joodse Ordedienst, Strafgevangenen, &nbsp;sanitair, ziekenzorg, brancards, de barak (inrichting) en de stapelbedden (ijzeren banden en stromatrassen), overvolle barakken van wege het vrij moeten maken van barrakken voor industriedoeleinden, familiebarakken, Alte kampinsassen, het ontvangen van postpakketten, voedselvoorziening in het kamp, het werken in het ziekenhuis, timmerwerkplaats en de aardappelschilkeuken, de kampleiding, SS (van Dam en van Eck), samenstelling transportlijsten, Palestinacertificaten en andere vrijstellingen'… Op 11 februari 1944 werd hij doorgestuurd naar Bergen-Belsen.

Persoonlijk verslag van Hans Simon Muller (1930) Datum: 1945-09-13 De kern van het verslag speelt zich af tussen 3 november 1943 en begin februari 1944. Het verslag begint op 3 november 1943 (de dag dat Hans werd opgepakt). Hij gaat uitvoerig in op verschillende aspecten als: het oppakken in Amsterdam, de schouwburg, transport naar kamp Westerbork, aankomst en registratie, Joodse Ordedienst, Strafgevangenen, &nbsp;sanitair, ziekenzorg, brancards, de barak (inrichting) en de stapelbedden (ijzeren banden en stromatrassen), overvolle barakken van wege het vrij moeten maken van barrakken voor industriedoeleinden, familiebarakken, Alte kampinsassen, het ontvangen van postpakketten, voedselvoorziening in het kamp, het werken in het ziekenhuis, timmerwerkplaats en de aardappelschilkeuken, de kampleiding, SS (van Dam en van Eck), samenstelling transportlijsten, Palestinacertificaten en andere vrijstellingen'… Op 11 februari 1944 werd hij doorgestuurd naar Bergen-Belsen.

Verslag van Hans Simon Muller over o.a. zijn verblijf in kamp Westerbork

Naast de patiënten en het personeel van Het Apeldoornsche Bosch werden ook de Joodse gezinnen die in Apeldoorn woonden, door de nazi's weggevoerd en vermoord. Eén van deze families was die van Sigmund en Therese Alpern. Ze werden op 22 januari 1943 naar kamp Westerbork gebracht. Op 5 februari 1943 stuurde Sigmund een kaartje met het nummer van zijn barak (78) uit kamp Westerbork. Omdat Sigmund in de Eerste Wereldoorlog gevochten had, hoefde hij nog niet direct op transport. Op 5 april 1944 werden Sigmund en Therese naar Bergen-Belsen gedeporteerd. Ze hadden allebei Roemeense papieren die hen beschermden voor transport naar Polen. Vanuit Bergen-Belsen werd Sigmund overgebracht naar kamp Buchenwald.&nbsp;

Paarsblauw schrift met op het etiket (2358-01) Dagboek Westerbork, van 1942-09-04 tot en met 1943-09-14 Met potlood geschreven + getypte aanvulling (2358-02) Van 1944-01-01 t/m 1946-09-09 5 blz. Zie voor getypte versie: 2136-1

Paarsblauw schrift met op het etiket (2358-01) Dagboek Westerbork, van 1942-09-04 tot en met 1943-09-14 Met potlood geschreven + getypte aanvulling (2358-02) Van 1944-01-01 t/m 1946-09-09 5 blz. Zie voor getypte versie: 2136-1

Dagboek van Aad van As over kamp Westerbork 1942-1943

Bordje:&nbsp; Emaillen bordje met de tekst E. Spier, notaris. Het bordje is rond 1990 gevonden bij een vennetje buiten het kamp. Eduard Spier is via Barneveld in kamp Westerbork terecht gekomen en vervolgens naar Theresienstadt doorgestuurd. De vraag is natuurlijk hoe het bordje in Westerbork is terecht gekomen. Heeft hij het meegenomen met het idee zijn werk voort te kunnen zetten. In ieder geval heeft hij na de oorlog een belangrijke rol in het naoorlogs Joodse leven en niet alleen als notaris. &nbsp;

Bordje:&nbsp; Emaillen bordje met de tekst E. Spier, notaris. Het bordje is rond 1990 gevonden bij een vennetje buiten het kamp. Eduard Spier is via Barneveld in kamp Westerbork terecht gekomen en vervolgens naar Theresienstadt doorgestuurd. De vraag is natuurlijk hoe het bordje in Westerbork is terecht gekomen. Heeft hij het meegenomen met het idee zijn werk voort te kunnen zetten. In ieder geval heeft hij na de oorlog een belangrijke rol in het naoorlogs Joodse leven en niet alleen als notaris. &nbsp;

Bordje met naam en beroep in eigendom geweest van Eduard Spier

Kartonnen bordje, geperforeerd met een gestempeld nummer: 1205 Op achterzijde een geschreven en doorgehaald nummer: 942 Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02 Het ‘bordje’ was bedoeld om om de nek te hangen voor personen die in aanmerking kwamen voor het uitwisselingstransport van Theresienstadt naar Zwitserland in februari 1945.

Kartonnen bordje, geperforeerd met een gestempeld nummer: 1205 Op achterzijde een geschreven en doorgehaald nummer: 942 Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02 Het ‘bordje’ was bedoeld om om de nek te hangen voor personen die in aanmerking kwamen voor het uitwisselingstransport van Theresienstadt naar Zwitserland in februari 1945.

Kartonnen bordje met transport nummer voor het uitwisselingstransport naar Zwitserland

Van: Cohen. L.A.A. , onbezoldigd rijksveldwachter Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-13 Onderwerp: proces-verbaal van diefstal uit barak 59. Dhr. Gerhard Frank, belast met leiding van de reparatiewerkplaatsen, deed de aangifte.

Van: Cohen. L.A.A. , onbezoldigd rijksveldwachter Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-13 Onderwerp: proces-verbaal van diefstal uit barak 59. Dhr. Gerhard Frank, belast met leiding van de reparatiewerkplaatsen, deed de aangifte.

Brief/Procesverbaal van L.A.A Cohen over een diefstal uit barak 59 in kamp Westerbork

Van: Spier, Frits&nbsp; Aan: Blazer, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01-18&nbsp; Onderwerp: werken; omstandigheden; vrijlating J. Blazer; verhuizing&nbsp;van een werkplaats naar barak 60. Sjouwen van zware tafels, opwarmen bij een kachel in de zaal van zijn barak. Kapper Lipinski heeft zijn haar geknipt. na het opruimen van zijn koffer moest de schoonmaakploeg van de barak in actie komen. Zijn broer Eduard (notaris)gaat voor een paar dagen naar Amsterdam en kan daar bij zijn familie zijn verjaardag vieren. + bijbehorende enveloppe (5492-01-1) waarop stempel van Joodsche Raad afd. Westerbork.

Van: Spier, Frits&nbsp; Aan: Blazer, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-01-18&nbsp; Onderwerp: werken; omstandigheden; vrijlating J. Blazer; verhuizing&nbsp;van een werkplaats naar barak 60. Sjouwen van zware tafels, opwarmen bij een kachel in de zaal van zijn barak. Kapper Lipinski heeft zijn haar geknipt. na het opruimen van zijn koffer moest de schoonmaakploeg van de barak in actie komen. Zijn broer Eduard (notaris)gaat voor een paar dagen naar Amsterdam en kan daar bij zijn familie zijn verjaardag vieren. + bijbehorende enveloppe (5492-01-1) waarop stempel van Joodsche Raad afd. Westerbork.

Brief van Frits Spier aan J. Blazer vanuit kamp Westerbork

Van: Bruijning, A.D.T. (kandidaat-notaris) Aan: mej. Pietfien (Prins-Snof) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-24 Onderwerp: volmacht van Levie Querido, legalisatie van zijn handtekening op verzoek van de Joodse Raad.

Van: Bruijning, A.D.T. (kandidaat-notaris) Aan: mej. Pietfien (Prins-Snof) Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-24 Onderwerp: volmacht van Levie Querido, legalisatie van zijn handtekening op verzoek van de Joodse Raad.

Brief betreffende een volmacht van de waannemer van het vacante notariskantoor van den Bergh (en E. Spier)

Persoonsbewijs G 41 No. 336199 Van: Snoek, Hermine Afgegeven: 1941-11-10 te 'S-Gravenhage Met pasfoto en stempel J

Persoonsbewijs G 41 No. 336199 Van: Snoek, Hermine Afgegeven: 1941-11-10 te 'S-Gravenhage Met pasfoto en stempel J

Persoonsbewijs van Hermine Snoek

Persoonsbewijs Van: Dam, van, Saartje gehuwd met Kruimink, T.J.&nbsp; Afgegeven: 1943-10-05, Amsterdam Met pasfoto en stempel J (rode, gemengd-gehuwde)

Persoonsbewijs Van: Dam, van, Saartje gehuwd met Kruimink, T.J.&nbsp; Afgegeven: 1943-10-05, Amsterdam Met pasfoto en stempel J (rode, gemengd-gehuwde)

Persoonsbewijs van Saartje van Dam

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: Tailleur, Jacques Afgegeven: 1944-12-21, Westerbork, kamp Met pasfoto en stempel J

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: Tailleur, Jacques Afgegeven: 1944-12-21, Westerbork, kamp Met pasfoto en stempel J

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Jacques Tailleur in kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Strafbarakken

Kampleven Westerbork

Barakleven kamp Westerbork

Interieur van een woonbarak met stapelbedden vol met bagage en koffers. Foto van een tekening van Otto Birman&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943.

Interieur van een woonbarak met stapelbedden vol met bagage en koffers. Foto van een tekening van Otto Birman&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943.

Foto van een tekening van een Interieur van een woonbarak door Otto Birman

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-29 Onderwerp: Werner is bezig met het metselen van ovens voor de smederij; stemming.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-29 Onderwerp: Werner is bezig met het metselen van ovens voor de smederij; stemming.

SophieElzas-Schaap

Sophie
Elzas-Schaap