In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Verzoek Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-12 Onderwerp: Mevrouw de Jong-Cohen bezit enkel deze schoenen en daarom het verzoek van de barakleider van barak 73 om ijzeren spijkers te regelen.

Verzoek Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-12 Onderwerp: Mevrouw de Jong-Cohen bezit enkel deze schoenen en daarom het verzoek van de barakleider van barak 73 om ijzeren spijkers te regelen.

Verzoek voor het regelen van ijzeren spijkers voor de schoenen van E. de Jong-Cohen

Toespraak in het Asser bos.&nbsp; Assen, 1945.&nbsp; Podium in het Asser bos waar schenker moest spreken tijdens een 'kerkendag' over de gedetineerden, zijn werk en de achtergronden van de zaak.

Toespraak in het Asser bos.&nbsp; Assen, 1945.&nbsp; Podium in het Asser bos waar schenker moest spreken tijdens een 'kerkendag' over de gedetineerden, zijn werk en de achtergronden van de zaak.

Foto van een toespraak in het Asser Bos

Bewijs Van: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-01 Onderwerp: Estella mag met mijn toestemming haar arbeid in de Schneiderei beëindigen. Ondertekend door de barakleider van barak 73.

Bewijs Van: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-01 Onderwerp: Estella mag met mijn toestemming haar arbeid in de Schneiderei beëindigen. Ondertekend door de barakleider van barak 73.

Bewijs dat E. de Jong-Cohen haar werk in de Schneiderei in kamp Westerbork mag beëindigen

Van: Haas, de, Belia Aan: Grijff, de, H.J. Plaats: Vught, kamp Datum:&nbsp;1943-05 Onderwerp: omstandigheden; mogen brieven en pakketjes ontvangen; de groeten aan alle bekenden.

Van: Haas, de, Belia Aan: Grijff, de, H.J. Plaats: Vught, kamp Datum:&nbsp;1943-05 Onderwerp: omstandigheden; mogen brieven en pakketjes ontvangen; de groeten aan alle bekenden.

Brief van Belia de Haas aan de familie H.J. de Grijff vanuit kamp Vught

Van: Presser, Maurits Aan: Huizinga-Swaluw, Christine (moeder) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-07-30 Onderwerp: afscheidsbrief, want bijna op transport; ze zijn in goede gezondheid, voedselrantsoen was niet slecht; vraag aan moeder om op bezoek te gaan bij Loesje (dochter Louise); hoop op weerzien

Van: Presser, Maurits Aan: Huizinga-Swaluw, Christine (moeder) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-07-30 Onderwerp: afscheidsbrief, want bijna op transport; ze zijn in goede gezondheid, voedselrantsoen was niet slecht; vraag aan moeder om op bezoek te gaan bij Loesje (dochter Louise); hoop op weerzien

Briefkaart van Maurits Presser aan Christine Huizinga-Swaluw vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Lien Aan: Steeden, van, G.J.H. Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-07 Onderwerp: pakketjes, samenstelling transport. &nbsp;Alle werkstempels zijn vervallen. Er wordt een nieuwe lijst opgemaakt In totaal mogen 86 verpleegsters blijven, gediplomeerden en een enkel niet-gediplomeerde. De schrijfster heeft daarom geen schijn van kans en zit in de put. Ze heeft iemand benaderd, maar die kan niets voor haar doen. De angst is aanwezig dat ze met het transport van 20 april mee moet gaan.

Briefkaart Van: Lien Aan: Steeden, van, G.J.H. Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-07 Onderwerp: pakketjes, samenstelling transport. &nbsp;Alle werkstempels zijn vervallen. Er wordt een nieuwe lijst opgemaakt In totaal mogen 86 verpleegsters blijven, gediplomeerden en een enkel niet-gediplomeerde. De schrijfster heeft daarom geen schijn van kans en zit in de put. Ze heeft iemand benaderd, maar die kan niets voor haar doen. De angst is aanwezig dat ze met het transport van 20 april mee moet gaan.

Briefkaart van Lien aan G.J.H. van Steeden vanuit kamp Westerbork

Van: Coeverden, L., van (Eleazarus Leo Nathanaël, 1911) Aan: Belterman, J. Datum: 1943-04-22 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: kleine schat (Julia Louise Elisabeth, 1942) is uit het ziekenhuis ontslagen en weer in de barak, brief bij een pakketje mag niet, een briefkaart uit Vught gehad.

Van: Coeverden, L., van (Eleazarus Leo Nathanaël, 1911) Aan: Belterman, J. Datum: 1943-04-22 Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: kleine schat (Julia Louise Elisabeth, 1942) is uit het ziekenhuis ontslagen en weer in de barak, brief bij een pakketje mag niet, een briefkaart uit Vught gehad.

Briefkaart van L. van Coeverden aan J. Belterman vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-04 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart Van: Kwieser, H. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-04 Onderwerp: pakket ontvangen, hartelijk dank.

Briefkaart van H. Kwieser aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Mededeling Van: Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Aan: Jong, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-17 Onderwerp: ze moet zich op 20 mei met de ingesloten oproep, die tegelijkertijd een reisvergunning is, melden in kamp Westerbork.&nbsp;

Mededeling Van: Zentralstelle für Jüdische Auswanderung Aan: Jong, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-17 Onderwerp: ze moet zich op 20 mei met de ingesloten oproep, die tegelijkertijd een reisvergunning is, melden in kamp Westerbork.&nbsp;

Mededeling Zentralstelle für jüdische Auswanderung aan Estella de Jong vanuit Amsterdam

Aan: Friedheim-Maass, J. S.,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Geboren: 1881-05-04 Datum: 1943-04-30 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum&nbsp; Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een pakket met op de achterkant een beschrijving van de inhoud.

Aan: Friedheim-Maass, J. S.,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Geboren: 1881-05-04 Datum: 1943-04-30 (poststempel) Plaats van verzending: Hilversum&nbsp; Onderwerp: ontvangstbewijs verzenden van een pakket met op de achterkant een beschrijving van de inhoud.

Bewijs van ontvangst voor verzonden pakket naar kamp Westerbork

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M.&nbsp; Aan: Meijer, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-11 Onderwerp: Mirjam is dankbaar voor de pakjes met brood, roggebrood en kaas. Ze moet verhuizen van barak 57 naar 69. Het werk bevalt haar goed en houdt haar bezet van 7 tot 6. Hetty gaat de hele dag naar school waar ze ook te eten krijgt. Mirjam gebruikt de maaltijd in barak 41.&nbsp;

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M.&nbsp; Aan: Meijer, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-11 Onderwerp: Mirjam is dankbaar voor de pakjes met brood, roggebrood en kaas. Ze moet verhuizen van barak 57 naar 69. Het werk bevalt haar goed en houdt haar bezet van 7 tot 6. Hetty gaat de hele dag naar school waar ze ook te eten krijgt. Mirjam gebruikt de maaltijd in barak 41.&nbsp;

Briefkaart van M. Kwieser-Cohen aan E. Meijer vanuit kamp Westerbork

Foto van Erich Zielke, dienstleider van de Algemeiner Baudienst (Dienstberiech 2) met een paard. Datum: 1943/1944 Plaats: Westerbork, kamp, (kampboerderij) De foto is vermoedelijk door Werner Breslauer gemaakt.

Foto van Erich Zielke, dienstleider van de Algemeiner Baudienst (Dienstberiech 2) met een paard. Datum: 1943/1944 Plaats: Westerbork, kamp, (kampboerderij) De foto is vermoedelijk door Werner Breslauer gemaakt.

ReizelObstfeld-Reiner

Reizel
Obstfeld-Reiner