In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dr. Spanier verzoekt bekend te maken dat personen met spraakgebreken bij Dr. Rozendaal terechtkunnen of bij de spraakleraar P. Goldschmidt.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-22&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dr. Spanier verzoekt bekend te maken dat personen met spraakgebreken bij Dr. Rozendaal terechtkunnen of bij de spraakleraar P. Goldschmidt.

Mededeling dat kampgevangenen met een spraakgebrek terecht kunnen bij Dr. Rozendaal en P. Goldschmidt

Lagerbefehl No. 36&nbsp; Datum: 1943-06-05&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Spertijd; afzetting van Anna Pagener als barakleidster; Benoeming groepsleiders.

Lagerbefehl No. 36&nbsp; Datum: 1943-06-05&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Spertijd; afzetting van Anna Pagener als barakleidster; Benoeming groepsleiders.

Lagerbefehl No. 36

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Sabotage en verzet kamp Westerbork

Van: Stad, P.M Plaats: Rotterdam Datum: 1941-06-03

Van: Stad, P.M Plaats: Rotterdam Datum: 1941-06-03

Persoonsbewijs van Philip Stad

Van: Magnus, Josef, Arjeh Geboren: 1897-01-12 Datum: 1944-02-14&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: uittreksel van het persoonsbewijs verstrekt door de gemeente Westerbork (hulpsecretarie kamp Westerbork).

Van: Magnus, Josef, Arjeh Geboren: 1897-01-12 Datum: 1944-02-14&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: uittreksel van het persoonsbewijs verstrekt door de gemeente Westerbork (hulpsecretarie kamp Westerbork).

Persoonsbewijs van J.A. Magnus in kamp Westerbork

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-13 Onderwerp: strafmaatregelen in verband met de ontvluchting van Hartog van der Goen uit barak 64. Zijn moeder en zus zullen als ‘S’-gevallen naar de strafbarak worden overgebracht en op straftransport gaan.

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-13 Onderwerp: strafmaatregelen in verband met de ontvluchting van Hartog van der Goen uit barak 64. Zijn moeder en zus zullen als ‘S’-gevallen naar de strafbarak worden overgebracht en op straftransport gaan.

Lagerbefehl nummer 52

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-07 Onderwerp: Transport naar Westerbork

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-07 Onderwerp: Transport naar Westerbork

Briefkaart van E. Visser aan A. Visser vanuit Amsterdam

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-11 Onderwerp: Strafmaatregelen wegens het smokkelen van brieven; post en pakket verbod tot 15 maart 1944; ook verbod op verkoop van levensmiddelen in de kantine.

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-11 Onderwerp: Strafmaatregelen wegens het smokkelen van brieven; post en pakket verbod tot 15 maart 1944; ook verbod op verkoop van levensmiddelen in de kantine.

Lagerbefehl nummer 64

Van: Emden, van, L.&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Schiedam&nbsp; Datum: 1943-04-02&nbsp; Onderwerp: informatie omtrent moeder van geadresseerde (Sientje) via de moeder van de schrijver (Louise); achtergrond informatie over Sita (Sientje). Ze is met een grote groep uit leiden binnengekomen. Louise was heel blij haar te zien; Sientje heeft de pakketjes ontvangen. Haar barak is niet zo fijn. Ze gaat elke dag op bezoek bij Louise. Via haar wordt ook medegedeeld dat Sientje met het transport van 29 maart is vertrokken; contact opnemen met de Antragstelle, de heer Eckmann voor meer informatie.

Van: Emden, van, L.&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Schiedam&nbsp; Datum: 1943-04-02&nbsp; Onderwerp: informatie omtrent moeder van geadresseerde (Sientje) via de moeder van de schrijver (Louise); achtergrond informatie over Sita (Sientje). Ze is met een grote groep uit leiden binnengekomen. Louise was heel blij haar te zien; Sientje heeft de pakketjes ontvangen. Haar barak is niet zo fijn. Ze gaat elke dag op bezoek bij Louise. Via haar wordt ook medegedeeld dat Sientje met het transport van 29 maart is vertrokken; contact opnemen met de Antragstelle, de heer Eckmann voor meer informatie.

Brief van L. van Emden aan A. Coeling-Barnstijn vanuit Schiedam.

Van: Barnstijn, M. (Sientje) Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-03-17&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp; drukte, schrijven, transporten en machtiging voor pensioen, geregeld van notaris Schaap van de Joodse Raad in kamp Westerbork, deel van dit pensioen nodig, de rest kan op het spaarbankboekje; zoon Gustaaf is niet in kamp Westerbork geregistreerd. mogelijk is hij nog in Holland of naar kamp Amersfoort gegaan; probeer nog spullen uit het huis te halen, foto's brieven…; zoek contact met Leo van Emden. Hij regelt pakketjes en geldzendingen voor zijn moeder in het kamp.

Van: Barnstijn, M. (Sientje) Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-03-17&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in kamp; drukte, schrijven, transporten en machtiging voor pensioen, geregeld van notaris Schaap van de Joodse Raad in kamp Westerbork, deel van dit pensioen nodig, de rest kan op het spaarbankboekje; zoon Gustaaf is niet in kamp Westerbork geregistreerd. mogelijk is hij nog in Holland of naar kamp Amersfoort gegaan; probeer nog spullen uit het huis te halen, foto's brieven…; zoek contact met Leo van Emden. Hij regelt pakketjes en geldzendingen voor zijn moeder in het kamp.

Brief van Sientje Barnstijn-van den Berg aan haar dochter vanuit kamp Westerbork

Van: Acohen, Maurits Aan: Acohen-Polet, Leny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-11 Onderwerp: pakketpost ontvangen; sperre-stempel (Z) ontvangen, ze mogen nu eenmaal in de twee weken naar de wasserette; de schrijver zijn werk is verlengd van vier naar acht uur; vijf uur op en zes uur aan het werk…; hij vraagt zijn zoon te informeren hoe het zit met Coutinho die getrouwd is met Elisabeth Sarphati en op 9 juli het kamp mocht verlaten; de schrijver kan al aardig op klompen lopen, die hij aandoet als het modderig is; moeder heeft haar slangenschoenen laten maken, het kost niets; Maurits moet nu zelf de was doen en loopt met gaten in zijn sokken. Zijn vrouw kan vanwege haar breuk de sokken niet stoppen; dames van de de ‘V’ (Fürsorge) helpen hem nu hiermee; Dr. de la Parra heeft een plaats gekregen bij de Quarantaine-afdeling. Maurits is vanaf nu onder behandeling van Dr. Lek; moeder ligt te rusten op haar bed, terwijl Maurits schrijft. Ze gaan nog frisse lucht happen; tot nu toe aan niets een gebrek gehad, mede dankzij de pakketjes; koken in de barak op het c(k)omfoort. &nbsp;

Van: Acohen, Maurits Aan: Acohen-Polet, Leny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-11 Onderwerp: pakketpost ontvangen; sperre-stempel (Z) ontvangen, ze mogen nu eenmaal in de twee weken naar de wasserette; de schrijver zijn werk is verlengd van vier naar acht uur; vijf uur op en zes uur aan het werk…; hij vraagt zijn zoon te informeren hoe het zit met Coutinho die getrouwd is met Elisabeth Sarphati en op 9 juli het kamp mocht verlaten; de schrijver kan al aardig op klompen lopen, die hij aandoet als het modderig is; moeder heeft haar slangenschoenen laten maken, het kost niets; Maurits moet nu zelf de was doen en loopt met gaten in zijn sokken. Zijn vrouw kan vanwege haar breuk de sokken niet stoppen; dames van de de ‘V’ (Fürsorge) helpen hem nu hiermee; Dr. de la Parra heeft een plaats gekregen bij de Quarantaine-afdeling. Maurits is vanaf nu onder behandeling van Dr. Lek; moeder ligt te rusten op haar bed, terwijl Maurits schrijft. Ze gaan nog frisse lucht happen; tot nu toe aan niets een gebrek gehad, mede dankzij de pakketjes; koken in de barak op het c(k)omfoort. &nbsp;

Brief van Mauris Acohen aan zijn schoondochter en zoon vanuit kamp Westerbork

Van: Moeder Aan: Beste Jo en Lon Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-23 Onderwerp: Ontvangen brief uit Westerbork. Moeder begint zich zorgen te maken. Al iets gehoord van Abraham de Hoop van de Joodse Raad?

Van: Moeder Aan: Beste Jo en Lon Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-23 Onderwerp: Ontvangen brief uit Westerbork. Moeder begint zich zorgen te maken. Al iets gehoord van Abraham de Hoop van de Joodse Raad?

Brief van Naatje van Gelder aan haar zoon en schoondochter vanuit Amsterdam

Van: de gemeente Amsterdam Aan: Levie, Herbert, Philip Plaats: Amsterdam Datum: 1941-10-06 Onderwerp: persoonsbewijs.

Van: de gemeente Amsterdam Aan: Levie, Herbert, Philip Plaats: Amsterdam Datum: 1941-10-06 Onderwerp: persoonsbewijs.

Persoonsbewijs van Herbert Philip Levie

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Goudsmit G.P., Afgegeven op 1943-12-20 in de gemeente Westerbork.

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Goudsmit G.P., Afgegeven op 1943-12-20 in de gemeente Westerbork.

MartinMeyer

Martin
Meyer