In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: van Dam, J. (Jacob) Plaats: Den Haag Datum: 1946-07-16 Onderwerp: opsporing van Jacob Tas (1892)

Van: Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: van Dam, J. (Jacob) Plaats: Den Haag Datum: 1946-07-16 Onderwerp: opsporing van Jacob Tas (1892)

Brief van het Rode Kruis aan J. van Dam over het lot van Jacob Tas

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een Illustratie van Leo Kok in de brief 'Ergens in Nederland'

Van: Kreveld, van, Dina Aan: lieve broer, Truus en kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: oktober 1942-10-07 Onderwerp: vrijdagavond (2 oktober) opgehaald, de volgende morgen (3 oktober) in kamp Westerbork gearriveerd na uur te hebben gelopen. Pas in de middag is er een bed ter beschikking.&nbsp;Het was een grote vreugde voor haar haar man (Joachim Benjamin van Kreveld) na een half jaar weer terug te kunnen zien (Hij zat in het Joodse werkkamp Echten). Hij heeft werk in het kamp. Er zijn zo'n 1500 Amsterdammers. Op maandag, (woensdag) en vrijdag vertrekken er transporten. Het verblijf is onzeker. De kinderen hebben honger. Daarnaast schrijft zij over de voedselvoorziening en de leefomstandigheden in de barak.

Van: Kreveld, van, Dina Aan: lieve broer, Truus en kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: oktober 1942-10-07 Onderwerp: vrijdagavond (2 oktober) opgehaald, de volgende morgen (3 oktober) in kamp Westerbork gearriveerd na uur te hebben gelopen. Pas in de middag is er een bed ter beschikking.&nbsp;Het was een grote vreugde voor haar haar man (Joachim Benjamin van Kreveld) na een half jaar weer terug te kunnen zien (Hij zat in het Joodse werkkamp Echten). Hij heeft werk in het kamp. Er zijn zo'n 1500 Amsterdammers. Op maandag, (woensdag) en vrijdag vertrekken er transporten. Het verblijf is onzeker. De kinderen hebben honger. Daarnaast schrijft zij over de voedselvoorziening en de leefomstandigheden in de barak.

Brief van Dina van Kreveld aan familie vanuit kamp Westerbork

Mededeling Arbeitseinsatz Aan: Polak, Henriëtte Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-01-25 Onderwerp: Henriette moet zich aanstaande donderdag melden in BV/248 omdat ze speciale arbeid moet verrichten (bouw van barakken).

Mededeling Arbeitseinsatz Aan: Polak, Henriëtte Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-01-25 Onderwerp: Henriette moet zich aanstaande donderdag melden in BV/248 omdat ze speciale arbeid moet verrichten (bouw van barakken).

Mededeling dat Henriëtte Polak zich moet melden voor speciaal werk in Theresienstadt

Van: Biallosterski, Ben Aan: Jansen, familie Plaats: Den Haag Datum: 1943-12 Onderwerp: kerstgroet van Ben

Van: Biallosterski, Ben Aan: Jansen, familie Plaats: Den Haag Datum: 1943-12 Onderwerp: kerstgroet van Ben

Kerstgroet van Ben Biallosterski aan de familie Jansen vanuit Den Haag

Van: Familie Spier Aan: Boas-Prins, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-03-13 Onderwerp: De schrijver is blij dat het goed gaat met Esthertje. Ze vraagt zich af of de Esbit-steentjes van pas komen. Daarnaast de vraag of er pakketzegels opgestuurd kunnen worden.&nbsp;

Van: Familie Spier Aan: Boas-Prins, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1944-03-13 Onderwerp: De schrijver is blij dat het goed gaat met Esthertje. Ze vraagt zich af of de Esbit-steentjes van pas komen. Daarnaast de vraag of er pakketzegels opgestuurd kunnen worden.&nbsp;

Brief van de familie Spier aan S. Boas-Prins vanuit Amsterdam

Foto van Carla Irene- en Hester Bertha Witteboon (rechts). Datum: 1942

Foto van Carla Irene- en Hester Bertha Witteboon (rechts). Datum: 1942

Foto van Carla Irene- en Hester Bertha Witteboon

Foto van Abraham van Dam en zijn vrouw Betje.

Foto van Abraham van Dam en zijn vrouw Betje.

Foto van Abraham van Dam en zijn vrouw Betje

Bekendmaking van de Politie in Bern dat Carel Hedeman, die enige tijd geleden als illegale vluchteling naar Zwitserland is gekomen, waarbij uitzetting toendertijd niet mogelijk was, vooralsnog voor eigen kosten geïnterneerd wordt, 28 juni 1945.

van de politie in Bern betreffende Carel Hedeman

Barakken na de grote brand. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1958 Bij deze brand gingen de barakken met de nummers 60, 61 en 62 geheel verloren en barak 63 voor een gedeelte.&nbsp; Familie Batawangi kijkt naar de restanten van bewonersbarak 60. De familie is na de brand verhuisd naar Wierden.

Barakken na de grote brand. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1958 Bij deze brand gingen de barakken met de nummers 60, 61 en 62 geheel verloren en barak 63 voor een gedeelte.&nbsp; Familie Batawangi kijkt naar de restanten van bewonersbarak 60. De familie is na de brand verhuisd naar Wierden.

Foto van de familie Batawangi kijkend naar de restanten van barak 60 na de grote brand van 1958

Oproep voor Johanna Hedeman-Dormits in Theresienstadt om zich, in verband met haar indeling bij een transport naar Zwitserland op 5 februari 1945, de voorafgaande dag uiterlijk om 23.00 uur met bagage te melden op de verzamelplaats.

Oproep voor transport naar Zwitserland van Johanna Hedeman-Dormits

Calendarium kamp Westerbork

1941

April 1941

November 1941

Oktober 1941

December 1941

Maart 1941

Juli 1941

Februari 1941

Januari 1941

Augustus 1941

Mei 1941

Juni 1941

September 1941

Foto van Spiegel, Edith (1928), tweede van links, Spiegel, Fritz (1932), tweede van rechts. Gastouders Paula Stern en Moses Spiegel Datum: 1941 Plaats: Dinxperlo

Foto van Spiegel, Edith (1928), tweede van links, Spiegel, Fritz (1932), tweede van rechts. Gastouders Paula Stern en Moses Spiegel Datum: 1941 Plaats: Dinxperlo

Foto van Edith en Fritz Spiegel en hun gastouders Spiegel-Stern

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Piet (Boas, Salomon) en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-16 Onderwerp: Judith heeft geen stofbrillen kunnen vinden. Wel stuurt ze kleerhaken op. Verder stuurt ze Piet een overgeschreven krant en fotokopieën van familiepapieren op, die ze via de Joodse Raad laat verzenden.

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Piet (Boas, Salomon) en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-07-16 Onderwerp: Judith heeft geen stofbrillen kunnen vinden. Wel stuurt ze kleerhaken op. Verder stuurt ze Piet een overgeschreven krant en fotokopieën van familiepapieren op, die ze via de Joodse Raad laat verzenden.

Brief van J. Boas-Snuijf aan het echtpaar Boas-Prins in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Foto van Levie Querido

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J., familie Datum: 1942-12-03 Plaats: Westerbork, kamp (Lager), barak 36 Onderwerp: De pakketten ongeschonden ontvangen. Dank…&nbsp;

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J., familie Datum: 1942-12-03 Plaats: Westerbork, kamp (Lager), barak 36 Onderwerp: De pakketten ongeschonden ontvangen. Dank…&nbsp;

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Magnus, Leon Datum: 1945 Onderwerp: identiteitskaart verstrekt door de Geallieerden tijdens de terugreis van Leon van Theresienstadt naar Nederland.

Van: Magnus, Leon Datum: 1945 Onderwerp: identiteitskaart verstrekt door de Geallieerden tijdens de terugreis van Leon van Theresienstadt naar Nederland.

Identiteitskaart van Leon Magnus

Plaats: Amsterdam Onderwerp: portiekflat, Amsterdam-West, Sanderijnstraat. De familie Mol woonde op het nummer 54 III.

Plaats: Amsterdam Onderwerp: portiekflat, Amsterdam-West, Sanderijnstraat. De familie Mol woonde op het nummer 54 III.

Foto van de portiekflat waar de familie Mol woonachtig was

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats:&nbsp;onbekend Datum: 1946-08-11 Onderwerp: het gaat goed en slecht met haar. ze heeft in het ziekenhuis gelegen, diepe snee in haar gezicht opgelopen; in het ziekenhuis werd ze verdoofd en werden er krammetjes geplaatst; ze blijft nu 8 weken bij het gastgezin; ze heeft cadeautjes voor verschillende personen, onder ander fietsbanden voor haar moeder; ze heeft gisteren in de rij gestaan voor bananen, die &nbsp;nu in de fruitschaal liggen; z\e krijgt een rokbroek mee, die ze nu aan heeft

Van: van Bergen, Chaja Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats:&nbsp;onbekend Datum: 1946-08-11 Onderwerp: het gaat goed en slecht met haar. ze heeft in het ziekenhuis gelegen, diepe snee in haar gezicht opgelopen; in het ziekenhuis werd ze verdoofd en werden er krammetjes geplaatst; ze blijft nu 8 weken bij het gastgezin; ze heeft cadeautjes voor verschillende personen, onder ander fietsbanden voor haar moeder; ze heeft gisteren in de rij gestaan voor bananen, die &nbsp;nu in de fruitschaal liggen; z\e krijgt een rokbroek mee, die ze nu aan heeft

RudolphLevy

Rudolph
Levy