In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van:&nbsp;L. Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: schrijven van brieven; censuur; vraag om pakketten; transporten.

Van:&nbsp;L. Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943 Onderwerp: schrijven van brieven; censuur; vraag om pakketten; transporten.

Brief van L. aan Lieve allen vanuit kamp Westerbork

Van: Pol. Angestellte&nbsp; Aan: Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1944-01-27&nbsp; Onderwerp: over het weer uitvoeren van Jodentransporten na een onderbreking vanwege quarantainemaatregelen in kamp Westerbork. De transporten van 11-1-/18-01- en 25-01-1944 worden in de brief genoemd.&nbsp;

Van: Pol. Angestellte&nbsp; Aan: Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1944-01-27&nbsp; Onderwerp: over het weer uitvoeren van Jodentransporten na een onderbreking vanwege quarantainemaatregelen in kamp Westerbork. De transporten van 11-1-/18-01- en 25-01-1944 worden in de brief genoemd.&nbsp;

Brief van de Politieke Angestellte over het hervatten van transporten vanuit kamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943-11 Onderwerp: Omstandigheden; transporten, werken, kinderen. De vriendenkring wordt steeds kleiner. Aanstaande dinsdag zullen waarschijnlijk weer bekenden vertrekken, mogelijk ook familie.

Van:&nbsp; Aan: Lieve allen&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum:&nbsp;1943-11 Onderwerp: Omstandigheden; transporten, werken, kinderen. De vriendenkring wordt steeds kleiner. Aanstaande dinsdag zullen waarschijnlijk weer bekenden vertrekken, mogelijk ook familie.

Brief van twee onbekenden aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: Dessaur,&nbsp;Hartog en familie&nbsp; Aan: Jane (A. van den Heuvel)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-06&nbsp; Onderwerp: op transport, ‘Heden vertrekken wij naar onbekende bestemming’…

Van: Dessaur,&nbsp;Hartog en familie&nbsp; Aan: Jane (A. van den Heuvel)&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-06&nbsp; Onderwerp: op transport, ‘Heden vertrekken wij naar onbekende bestemming’…

Briefkaart van Hartog Dessaur aan Jane vanuit kamp Westerbork

Transport. Transport vanuit kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; Een personentrein staat op het punt van vertrekken uit kamp Westerbork. Kampgevangenen die bij het transport hebben geholpen en een groepje SS'ers staan nog te wachten.&nbsp; &nbsp;

Transport. Transport vanuit kamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1944.&nbsp; Een personentrein staat op het punt van vertrekken uit kamp Westerbork. Kampgevangenen die bij het transport hebben geholpen en een groepje SS'ers staan nog te wachten.&nbsp; &nbsp;

Transport vanuit kamp Westerbork

Transport. Transport. Kampgevangenen staan in een grote groep voor de trein in Hooghalen. De wagons dienen voor de bagage. Voor de kampgevangenen zelf staan derde klas rijtuigen ter beschikking.&nbsp; Hooghalen, 1942

Transport. Transport. Kampgevangenen staan in een grote groep voor de trein in Hooghalen. De wagons dienen voor de bagage. Voor de kampgevangenen zelf staan derde klas rijtuigen ter beschikking.&nbsp; Hooghalen, 1942

Een vertrekkend transport vanuit Hooghalen

Kampregelementen kamp Westerbork

Kampbevelen kamp Westerbork

Lagerbefehlen

Van: Snoek, Hermine Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-01 Onderwerp: Op transport gaan Briefkaart is niet afgestempeld of geadresseerd. Verschillende familieleden gaan op transport naar Bergen-Belsen.

Van: Snoek, Hermine Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-01 Onderwerp: Op transport gaan Briefkaart is niet afgestempeld of geadresseerd. Verschillende familieleden gaan op transport naar Bergen-Belsen.

Briefkaart van Hermine Snoek vanuit kamp Westerbork

Van: Visser, A. Aan: Visser, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Transporten, omstandigheden in het kamp; transport naar Westerbork, doorgestuurde bekenden; kinderen (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork)

Van: Visser, A. Aan: Visser, E., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Transporten, omstandigheden in het kamp; transport naar Westerbork, doorgestuurde bekenden; kinderen (Asser Visser zit in barak 3a in kamp Westerbork)

Briefkaart van A. Visser aan E. Visser vanuit kamp Westerbork

Reisverloop vanuit kamp Westerbork

Deportatiewagons vanuit kamp Westerbork

Personenwagons gebruikt bij deportatie vanuit kamp Westerbork

Goederenwagons gebruikt bij deportatie vanuit kamp Westerbork

Veewagons gebruikt bij deportatie vanuit kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transporten naar Theresienstadt

Van: Verstappen, J.&nbsp; Aan: Herinneringscentrum kamp Westerbork Plaats: Eindhoven&nbsp; Datum: 1987-07-18&nbsp; Onderwerp: herziening verslag inv.nr. 2353-1., binnenkomende transporten via Assen-Beilen-Hooghalen of via Assen naar Hooghalen over verkeerd spoor naar kamp Westerbork.

Van: Verstappen, J.&nbsp; Aan: Herinneringscentrum kamp Westerbork Plaats: Eindhoven&nbsp; Datum: 1987-07-18&nbsp; Onderwerp: herziening verslag inv.nr. 2353-1., binnenkomende transporten via Assen-Beilen-Hooghalen of via Assen naar Hooghalen over verkeerd spoor naar kamp Westerbork.

Brief met een aanvulling (Beilen-route) over de route van de transporten vanuit Assen naar kamp Westerbork

Van: Hoorn, van, Henriette en Betsy Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-21 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, transporten binnenkomend en uitgaande, grote transporten, difterie geconstateerd in de barak, marechaussee, bij ontvluchtingen worden 10 personen uit dezelfde barak op transport gesteld.

Van: Hoorn, van, Henriette en Betsy Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-21 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, transporten binnenkomend en uitgaande, grote transporten, difterie geconstateerd in de barak, marechaussee, bij ontvluchtingen worden 10 personen uit dezelfde barak op transport gesteld.

Brief van Henriette en Betsy van Hoorn aan familie Medema vanuit kamp Westerbork

Transporten naar Bergen-Belsen

Van: De Haan, Evelien Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: dagelijkse gang van zaken, geen transport morgen, sturen van levensmiddelen Brief is niet compleet

Van: De Haan, Evelien Aan: Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: dagelijkse gang van zaken, geen transport morgen, sturen van levensmiddelen Brief is niet compleet

Brief van Evelien de Haan vanuit kamp Westerbork

Transporten naar Sobibor

Post kamp Westerbork

Verstuurde post kamp Westerbork

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Vrijstelling door ziekte kamp Westerbork

120.000 Stempel

Deportatie vanuit kamp Westerbork

Samenstelling transportlijsten kamp Westerbork

Van: Dina Aan: Rudi Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-02 Onderwerp: vraag om fruit, deze week zullen er geen transporten gaan.

Van: Dina Aan: Rudi Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-02 Onderwerp: vraag om fruit, deze week zullen er geen transporten gaan.

Briefkaart van Dina aan Rudi vanuit kamp Westerbork

Kampgevangenen Kampgevangenen bij een wagon (vertrekkend transport) in Hooghalen Kamp Westerbork, 1942 &nbsp;

Kampgevangenen Kampgevangenen bij een wagon (vertrekkend transport) in Hooghalen Kamp Westerbork, 1942 &nbsp;

Palestina vrijstelling kamp Westerbork

Van: Aussen, Herta&nbsp; Aan: Renès, N.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-14&nbsp; Onderwerp: Afscheid nemen i.v.m. transport&nbsp; &nbsp;

Van: Aussen, Herta&nbsp; Aan: Renès, N.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-14&nbsp; Onderwerp: Afscheid nemen i.v.m. transport&nbsp; &nbsp;

Marcusde Leeuw

Marcus
de Leeuw