In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van:&nbsp; Aan: van Duren, Frederika Plaats: Datum: 1942-09 Onderwerp: kunstkaart voor Frederika van Duren tijdens haar verblijf in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Van:&nbsp; Aan: van Duren, Frederika Plaats: Datum: 1942-09 Onderwerp: kunstkaart voor Frederika van Duren tijdens haar verblijf in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Kaart (kunst) gestuurd naar Frederika van Duren

Van: Walg, Mozes en familie Aan: Reens, familie Datum: 1943-08-08 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: maken het naar omstandigheden goed. De schrijver heeft enige dagen niet gewerkt. Hij heeft last van blaren. Tante Alie is elke dag aardappelen aan het schillen in de keuken en Annie is naar school, naar de hei of lupinen aan het plukken of aren aan het lezen. Lea heeft een week in het ziekenhuis gelegen. De barak van je ouders (Dina en Machiel) en zus (Anna, 1910) is ontruimd. Ze zitten nu in barak 63 en zijn onze overburen geworden.

Van: Walg, Mozes en familie Aan: Reens, familie Datum: 1943-08-08 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: maken het naar omstandigheden goed. De schrijver heeft enige dagen niet gewerkt. Hij heeft last van blaren. Tante Alie is elke dag aardappelen aan het schillen in de keuken en Annie is naar school, naar de hei of lupinen aan het plukken of aren aan het lezen. Lea heeft een week in het ziekenhuis gelegen. De barak van je ouders (Dina en Machiel) en zus (Anna, 1910) is ontruimd. Ze zitten nu in barak 63 en zijn onze overburen geworden.

Briefkaart van Mozes Walg aan de familie A. Reens vanuit kamp Westerbork

Van: Leeuw, de, Bep Aan: Ras-Batavier, M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-14 Onderwerp: Omstandigheden, de schrijfster ligt in het ziekenhuis, sterfgeval in de familie.

Van: Leeuw, de, Bep Aan: Ras-Batavier, M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-14 Onderwerp: Omstandigheden, de schrijfster ligt in het ziekenhuis, sterfgeval in de familie.

Briefkaart van Bep de Leeuw aan M. Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Twee levensmiddelenkaarten van het Evacuatiecentrum "Veemgebouw" te Eindhoven (locatie waar veel gerepatrieerde concentratiekampgevangenen terecht kwamen bij terugkeer in Nederland).

Twee levensmiddelenkaarten van het Evacuatiecentrum "Veemgebouw" te Eindhoven (locatie waar veel gerepatrieerde concentratiekampgevangenen terecht kwamen bij terugkeer in Nederland).

Bonkaart

Van: Administrateur (boekhouding) Aan: Mevr. Buijvoets Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-01-08 Onderwerp: Rekening voor geleverde etenswaren. De rekening was voldaan op 12-01-1948.

Van: Administrateur (boekhouding) Aan: Mevr. Buijvoets Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-01-08 Onderwerp: Rekening voor geleverde etenswaren. De rekening was voldaan op 12-01-1948.

Rekening voor mevrouw Buijvoets voor geleverd voedsel en melk in het Interneringskamp Westerbork

Van: Feldman, T. Aan: Feldman-Kan, Lotte Ruth Plaats: Amsterdam Datum: 1944-08-01 Onderwerp: reflectie op een bezoek aan kamp Westerbork.

Van: Feldman, T. Aan: Feldman-Kan, Lotte Ruth Plaats: Amsterdam Datum: 1944-08-01 Onderwerp: reflectie op een bezoek aan kamp Westerbork.

Brief van T. Feldman aan zijn vrouw Lotte Ruth naar aanleiding van zijn bezoek aan kamp Westerbork

Verklaring van overlijden van Eva Berlijn (1912-1943)

Verklaring van overlijden van Eva Berlijn (1912-1943)

Verklaring van overlijden van Eva Berlijn

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangenen aan het aardappelrooien.&nbsp; &nbsp;

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangenen aan het aardappelrooien.&nbsp; &nbsp;

Kampgevangenen aan het aardappelrooien

Van: Barend, Isaac Aan: Barend, L. Plaats: Kamp Vught&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: Over ontvangen pakketje, vraag of broek en schoenen toegezonden kunnen worden; roken op verschillende uren; werken op de kleermakerij.

Van: Barend, Isaac Aan: Barend, L. Plaats: Kamp Vught&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: Over ontvangen pakketje, vraag of broek en schoenen toegezonden kunnen worden; roken op verschillende uren; werken op de kleermakerij.

Brief van Isaac Barend aan zijn zoon Leonard vanuit kamp Vught

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Dienst der Genie Plaats: Assen Datum: 1950-09-08 Onderwerp: ontwerp wegenpatroon rond de schiet-, mortier- en handgranaatbanen. Optie voor de aanleg van een tweede handgranaatbaan; huurkosten. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Dienst der Genie Plaats: Assen Datum: 1950-09-08 Onderwerp: ontwerp wegenpatroon rond de schiet-, mortier- en handgranaatbanen. Optie voor de aanleg van een tweede handgranaatbaan; huurkosten. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Brief van Houtvester Assen aan de dienst de Genie

Van: Bob Cahen Aan: Wan en Joop&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: kamp Westerbork zal worden opgeheven. Bob en zijn moeder kunnen elk moment op transport gaan. Bob heef in ieder geval een jaar gewonnen.

Van: Bob Cahen Aan: Wan en Joop&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943 Onderwerp: kamp Westerbork zal worden opgeheven. Bob en zijn moeder kunnen elk moment op transport gaan. Bob heef in ieder geval een jaar gewonnen.

Brief van Bob Cahen aan Wan en Joop vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 12-08-1943 Nr. 459 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kohen, Israel Maurits Emile geb. 05-03-43 overleden te Westerbork op 06-08-1943 op 09-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 12-08-1943 Nr. 459 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kohen, Israel Maurits Emile geb. 05-03-43 overleden te Westerbork op 06-08-1943 op 09-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Israel Maurits Emile Kohen

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 15 juli 1942 - Auschwitz

Joodse werkkampen

Joods werkkamp de Bruine Enk

Van: Lierens D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-05 Onderwerp: bezoek is toegestaan, breng alles mede.

Van: Lierens D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-05 Onderwerp: bezoek is toegestaan, breng alles mede.

Anna EstherMossel-Leboerkin

Anna Esther
Mossel-Leboerkin