In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 54

Van: van Cleef-Hilversum, M. Aan: de Joodse Coördinatiecommissie in Eindhoven Plaats: Den Haag Datum: 1945-06-11 Onderwerp: verzoek om informatie over haar dochter en echtgenoot. Zelf heeft ze de oorlog in onderduik weten te overleven. Ze schrijft over wat ze van hun weet, ook schrijft ze over de twee brieven die Rozette vanuit kamp Westerbork heeft geschreven. De laatste van 27 juli, daarna niets meer van haar gehoord.

Van: van Cleef-Hilversum, M. Aan: de Joodse Coördinatiecommissie in Eindhoven Plaats: Den Haag Datum: 1945-06-11 Onderwerp: verzoek om informatie over haar dochter en echtgenoot. Zelf heeft ze de oorlog in onderduik weten te overleven. Ze schrijft over wat ze van hun weet, ook schrijft ze over de twee brieven die Rozette vanuit kamp Westerbork heeft geschreven. De laatste van 27 juli, daarna niets meer van haar gehoord.

Brief van M. van Cleef-Hilversum aan de Joodse Coördinatiecommissie in Eindhoven

Van: Districtsleider landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers, Den Haag Aan: het Rode Kruis Plaats: Den Haag Datum: 1945-07-12 Onderwerp: Rozette heeft dringend behoefte aan versterkende middelen, na haar terugkomst in Nederland kreeg zij een infectieziekte.

Van: Districtsleider landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers, Den Haag Aan: het Rode Kruis Plaats: Den Haag Datum: 1945-07-12 Onderwerp: Rozette heeft dringend behoefte aan versterkende middelen, na haar terugkomst in Nederland kreeg zij een infectieziekte.

Brief van L.O. voor hulp aan onderduikers aan het Rode Kruis betreffende Rozette van Cleef

Van: van Cleef, Rozette Plaats: Libau Datum: 1945-05-11 Onderwerp: ‘ik ben vrij’, het hek is open en ik kan eruit lopen…als een klein kind ben ik naar buiten gewandeld, wijdbeens op de weg gestaan, met haar armen gezwaaid, gelachen en vreemde klanken uitgestoten', terwijl de tranen uit haar open ogen stroomden…dat het leven weer is teruggekeerd heeft ze ontvangen als het schoonste geschenk van God.

Van: van Cleef, Rozette Plaats: Libau Datum: 1945-05-11 Onderwerp: ‘ik ben vrij’, het hek is open en ik kan eruit lopen…als een klein kind ben ik naar buiten gewandeld, wijdbeens op de weg gestaan, met haar armen gezwaaid, gelachen en vreemde klanken uitgestoten', terwijl de tranen uit haar open ogen stroomden…dat het leven weer is teruggekeerd heeft ze ontvangen als het schoonste geschenk van God.

Manuscript van Rozette van Cleef geschreven kort na haar bevrijding in Libau

Van: het Zweedse Consulaat Aan: van Cleef, Rozette Plaats: Praag Datum: 1945-05-31 Onderwerp: registratie en repatriëring.

Van: het Zweedse Consulaat Aan: van Cleef, Rozette Plaats: Praag Datum: 1945-05-31 Onderwerp: registratie en repatriëring.

Registratiekaart van Rozette van Cleef opgemaakt in Praag na haar bevrijding in Libauzau

Van: Dr. Stempel, O. Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 26-05-1946(?) Onderwerp: buitengewoon zwak door lang verblijf in onder andere Auschwitz…

Van: Dr. Stempel, O. Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 26-05-1946(?) Onderwerp: buitengewoon zwak door lang verblijf in onder andere Auschwitz…

Recept van Dr. Stempel voor Rozette van Cleef terug in Nederland

Van: Dr. (Melk?) Charita Aan: van Cleef, Rozette Plaats: Praag (Gezondheidsdienst van de hoofdstad, desinfectiestation) Datum: 1945-06-02 Onderwerp: ontluist en gezond bevonden, alhoewel van besmetting verdacht, bij thuiskomst mogelijk in quarantaine.

Van: Dr. (Melk?) Charita Aan: van Cleef, Rozette Plaats: Praag (Gezondheidsdienst van de hoofdstad, desinfectiestation) Datum: 1945-06-02 Onderwerp: ontluist en gezond bevonden, alhoewel van besmetting verdacht, bij thuiskomst mogelijk in quarantaine.

Verslag en advies van dokter Melk-Charita over de gezondheid van kampoverlevende Rozette van Cleef

Gedichten van Rozette van Cleef Plaats: Libau (kamp) Datum: 1945 Onderwerp: heden en verleden.

Gedichten van Rozette van Cleef Plaats: Libau (kamp) Datum: 1945 Onderwerp: heden en verleden.

Gedichtenbundel met gedichten van Rozette van Cleef

Van: van Cleef, Rozette Aan: moeder Plaats:&nbsp;Libau(?) Datum: 1945-05 Onderwerp: bevrijd, in leven, teruggekeerd tot het leven…, de ontroering na de eerste schreden buiten het hek, het stappen midden in de vrijheid; ‘moeder ik leef en ik kom thuis. Hoor je moeder, thuis in Holland'; ze heeft het niet meer zwaar en geen honger meer; ze hoeft geen angst meer te hebben en ze kan gaan als een vrij mens;…

Van: van Cleef, Rozette Aan: moeder Plaats:&nbsp;Libau(?) Datum: 1945-05 Onderwerp: bevrijd, in leven, teruggekeerd tot het leven…, de ontroering na de eerste schreden buiten het hek, het stappen midden in de vrijheid; ‘moeder ik leef en ik kom thuis. Hoor je moeder, thuis in Holland'; ze heeft het niet meer zwaar en geen honger meer; ze hoeft geen angst meer te hebben en ze kan gaan als een vrij mens;…

Brief van Rozette van Cleef aan haar moeder kort na haar bevrijding uit het kamp Libau

Van: van Cleef, Rozette Aan: wie het betreft Plaats: Libau (kamp) Datum: 1945-05-18 Onderwerp: vertrek uit Libau; het passeren van de Tsjechische grens; voor het eerst weer in een café limonade gedronken; Bep heeft piano gespeeld; met trein en auto, de volgende dag naar Praag; opvang door het Rode Kruis; 's avonds in Praag.

Van: van Cleef, Rozette Aan: wie het betreft Plaats: Libau (kamp) Datum: 1945-05-18 Onderwerp: vertrek uit Libau; het passeren van de Tsjechische grens; voor het eerst weer in een café limonade gedronken; Bep heeft piano gespeeld; met trein en auto, de volgende dag naar Praag; opvang door het Rode Kruis; 's avonds in Praag.

Corneliade Wagenhuizen-Lara

Cornelia
de Wagenhuizen-Lara