We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Stern, Alfred&nbsp; Aan: Truus&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: oktober 1942 Onderwerp: Omstandigheden, ontvangst pakketten. Ontkomen aan een transport. Hij vraagt aan Truus met hun trouwboekje naar de dominee te gaan. Misschien kan hij iets voor Alfred betekenen. Er komen in kamp Westerbork ook dominees langs voor gemengd-gehuwden. Het kamp is overbevolkt. Het is een chaos.

Van: Stern, Alfred&nbsp; Aan: Truus&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: oktober 1942 Onderwerp: Omstandigheden, ontvangst pakketten. Ontkomen aan een transport. Hij vraagt aan Truus met hun trouwboekje naar de dominee te gaan. Misschien kan hij iets voor Alfred betekenen. Er komen in kamp Westerbork ook dominees langs voor gemengd-gehuwden. Het kamp is overbevolkt. Het is een chaos.

Brief van Alfred Stern aan Truus vanuit kamp Westerbork

Van: Praag, van, Alice Aan: Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Datum: 1943/1944 Onderwerp: schrijfdag, weersomstandigheden, ondertrouw en barakleven.

Van: Praag, van, Alice Aan: Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Datum: 1943/1944 Onderwerp: schrijfdag, weersomstandigheden, ondertrouw en barakleven.

Brief van Alice van Praag vanuit kamp Westerbork

Van: Langstadt, Ruth&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-08-21&nbsp; Ausweis/Arbeidskaart

Van: Langstadt, Ruth&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-08-21&nbsp; Ausweis/Arbeidskaart

van Ruth Langstadt in Theresienstadt

Verslag van de vergadering van de voedsel commissie Plaats: Westerbork, overgangsperiode&nbsp; Datum: 1945-04-18 Betreft voedselvoorziening van het kamp Westerbork. Er wordt al rekening gehouden met de komst van een grote groep NSB'ers en van collaboratie verdachte personen (kampsterkte 10.000 personen). Overigens een ingeschat aantal dat nooit zal worden bereikt. Er wordt ook gekeken naar het kolen- en elektriciteitsverbruik.

Verslag van de vergadering van de voedsel commissie Plaats: Westerbork, overgangsperiode&nbsp; Datum: 1945-04-18 Betreft voedselvoorziening van het kamp Westerbork. Er wordt al rekening gehouden met de komst van een grote groep NSB'ers en van collaboratie verdachte personen (kampsterkte 10.000 personen). Overigens een ingeschat aantal dat nooit zal worden bereikt. Er wordt ook gekeken naar het kolen- en elektriciteitsverbruik.

Verslag van de vergadering van de voedsel-commissie voor de komende 14 dagen

Van: Militair Commissaris voor den Provincie Drenthe Aan: Luitenant Buijvoets, J. Plaats: Assen Datum: 1945-04-30 Onderwerp: Toeslagen voor levensmiddelen voor bewaking (Binnenlandse Strijdkrachten) wegens zware arbeid.

Van: Militair Commissaris voor den Provincie Drenthe Aan: Luitenant Buijvoets, J. Plaats: Assen Datum: 1945-04-30 Onderwerp: Toeslagen voor levensmiddelen voor bewaking (Binnenlandse Strijdkrachten) wegens zware arbeid.

Brief van de Militair Commissaris voor den Provincie Drenthe aan kampcommandant J. Buijvoets

Van: Fam. Slier Aan: Philips, A., Dhr.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: augustus 1942 Onderwerp: omstandigheden, mee wegbrengen van de vader van Abraham, om half vier reed de trein weg. Hopelijk is hij voor korte duur weg. Eduard is op weg naar het Joodse werkkamp Gijsselte.

Van: Fam. Slier Aan: Philips, A., Dhr.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: augustus 1942 Onderwerp: omstandigheden, mee wegbrengen van de vader van Abraham, om half vier reed de trein weg. Hopelijk is hij voor korte duur weg. Eduard is op weg naar het Joodse werkkamp Gijsselte.

Ansichtkaart van de familie Slier aan Arthur Philips vanuit Amsterdam

1941

April 1941

Bewijs van crematie Datum: 25-05-1943 Nr. 302 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Maritz, Izaak geb. 27-06-42 overleden te Westerbork op 17-05-1943 op: 21-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 25-05-1943 Nr. 302 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Maritz, Izaak geb. 27-06-42 overleden te Westerbork op 17-05-1943 op: 21-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Izaak Maritz

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Leeuwen, van (Rijksgebouwendienst)&nbsp; Plaats: Assen Datum: 1939-03-23 Onderwerp: gebruiksklaar maken kampterrein; toegangsweg (verhard en onverhard) en geschikte zandbodem voor de fundering ligt 50-70 cm onder het maaiveld.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Leeuwen, van (Rijksgebouwendienst)&nbsp; Plaats: Assen Datum: 1939-03-23 Onderwerp: gebruiksklaar maken kampterrein; toegangsweg (verhard en onverhard) en geschikte zandbodem voor de fundering ligt 50-70 cm onder het maaiveld.

Brief van Houtvester Assen aan van Leeuwen van de Rijksgebouwendienst

Van: Pinto, Jaap Aan: Dora (zijn vrouw) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-03 Onderwerp: in geen geval uit eigen wil komen naar Westerbork; probeer vrijstelling te krijgen; verzoek om pakket te sturen

Van: Pinto, Jaap Aan: Dora (zijn vrouw) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-03 Onderwerp: in geen geval uit eigen wil komen naar Westerbork; probeer vrijstelling te krijgen; verzoek om pakket te sturen

Brief van Jaap Pinto aan zijn vrouw Dora vanuit kamp Westerbork

Portret van Naatje Denneboom-Nathans.&nbsp; Plaats onbekend, 1908&nbsp; &nbsp;

Portret van Naatje Denneboom-Nathans.&nbsp; Plaats onbekend, 1908&nbsp; &nbsp;

Portret van Naatje Denneboom-Nathans

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Nieuwkerk, M.B.B. Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-28 Onderwerp: vrijstelling van tewerkstelling ook voor de kinderen.&nbsp;

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken&nbsp; Aan: Nieuwkerk, M.B.B. Plaats: Den Haag Datum: 1942-09-28 Onderwerp: vrijstelling van tewerkstelling ook voor de kinderen.&nbsp;

Brief van het Departement van Binnenlandse Zaken over vrijstelling van werken in een Joods werkkamp of in het buitenland

Oproep om op de registratie te verschijnen bij Hernn Askanas&nbsp; Van: Slager, Jochem&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-18

Oproep om op de registratie te verschijnen bij Hernn Askanas&nbsp; Van: Slager, Jochem&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-18

Oproep voor Jochem Slager zich te melden bij de registratieafdeling van kamp Westerbork

Betreft: plattegrond kamp Westerbork, situatie op 1 januari 1950&nbsp; Schaal: 1:2000&nbsp; Datum: 1950-01-01

Betreft: plattegrond kamp Westerbork, situatie op 1 januari 1950&nbsp; Schaal: 1:2000&nbsp; Datum: 1950-01-01

Plattegrond van kamp Westerbork in 1950

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 352 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Blitz, Anna geb. 19-06-42 overleden te Westerbork op 09-06-1943 op 11-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 352 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Blitz, Anna geb. 19-06-42 overleden te Westerbork op 09-06-1943 op 11-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Anna Blitz

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-29 Onderwerp: Stella is directrice van een kindertehuis geworden; de communicatie met haar vindt Werner moeilijk; voorbereidingen vinden plaats voor het onderbrengen van 15.000 personen; over wanneer te gaan trouwen, praktische overwegingen, geen huwelijksfeest, huwelijkse voorwaarden; gelukwensen van Werners vrienden vanuit kamp Westerbork; over de hapjes tijdens het feestje in het kamp, mevrouw Mahler heeft haar best gedaan; dank voor het toegestuurde pakket; over de nieuwe barakken, over de huisjes, over de vrijgezellenbarakken, waarvan er nog maar twee zijn. De andere werden een onderdeel van het ziekenhuis, de polikliniek…; &nbsp;over prikkeldraadversperring en een met prikkeldraad omgeven vrouwenkamp en de doorgangsbarakken die niet toegankelijk zijn; wachttorens en de buitenbewaking door Nederlandse Waffen-SS; kampgracht van 5 meter breed en 2 meter diep; als je bijvoorbeeld bij de familie Mahler in de kamer wilt zitten van 2 bij 3 dan is het stampvol met soms 10- tot 14 personen; op de slaapzaal van Werner slapen 40 personen, ‘s avonds is er veel visite om kaart te spelen, te eten, muziek te maken of om ergens te zijn; voetbalwedstrijden en muziek; tussen twee grote barakken speelden op een bank, een accordeonist en een violist en een zanger; Joods-, Jazz- en zigeuner repertoire. Honderden mensen staan in de koele avond om de muzikanten heen, er wordt meegezongen, gefloten en geapplaudisseerd; over hygiënische maatregelen en quarantaine; de aftakking van het spoor naar het kamp zal spoedig klaar zijn; Werner zal voor Stella uitkijken naar Jacob Hijmans en Benjamin Blitz; Werner voltooide de brief op zijn werkplaats. Werner heeft Hijmans gevonden. Hij werkt bij het graven van een grote sloot en is ploegbaas geworden; Benjamin Blitz ligt in het ziekenhuis, waarschijnlijk zal hij aanstaande maandag op transport moeten, zodra zijn twee kinderen uit het ziekenhuis zijn ontslagen; Bets Bino is de 28ste op transport gesteld, met een brancard is zij naar het station van Hooghalen gebracht, twee brieven uit Birkenau van twee mannen die met het eerste transport zijn vetrokken. Ze hopen op een hereniging met hun gezin rond kerst. Het werk is te doen.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-29 Onderwerp: Stella is directrice van een kindertehuis geworden; de communicatie met haar vindt Werner moeilijk; voorbereidingen vinden plaats voor het onderbrengen van 15.000 personen; over wanneer te gaan trouwen, praktische overwegingen, geen huwelijksfeest, huwelijkse voorwaarden; gelukwensen van Werners vrienden vanuit kamp Westerbork; over de hapjes tijdens het feestje in het kamp, mevrouw Mahler heeft haar best gedaan; dank voor het toegestuurde pakket; over de nieuwe barakken, over de huisjes, over de vrijgezellenbarakken, waarvan er nog maar twee zijn. De andere werden een onderdeel van het ziekenhuis, de polikliniek…; &nbsp;over prikkeldraadversperring en een met prikkeldraad omgeven vrouwenkamp en de doorgangsbarakken die niet toegankelijk zijn; wachttorens en de buitenbewaking door Nederlandse Waffen-SS; kampgracht van 5 meter breed en 2 meter diep; als je bijvoorbeeld bij de familie Mahler in de kamer wilt zitten van 2 bij 3 dan is het stampvol met soms 10- tot 14 personen; op de slaapzaal van Werner slapen 40 personen, ‘s avonds is er veel visite om kaart te spelen, te eten, muziek te maken of om ergens te zijn; voetbalwedstrijden en muziek; tussen twee grote barakken speelden op een bank, een accordeonist en een violist en een zanger; Joods-, Jazz- en zigeuner repertoire. Honderden mensen staan in de koele avond om de muzikanten heen, er wordt meegezongen, gefloten en geapplaudisseerd; over hygiënische maatregelen en quarantaine; de aftakking van het spoor naar het kamp zal spoedig klaar zijn; Werner zal voor Stella uitkijken naar Jacob Hijmans en Benjamin Blitz; Werner voltooide de brief op zijn werkplaats. Werner heeft Hijmans gevonden. Hij werkt bij het graven van een grote sloot en is ploegbaas geworden; Benjamin Blitz ligt in het ziekenhuis, waarschijnlijk zal hij aanstaande maandag op transport moeten, zodra zijn twee kinderen uit het ziekenhuis zijn ontslagen; Bets Bino is de 28ste op transport gesteld, met een brancard is zij naar het station van Hooghalen gebracht, twee brieven uit Birkenau van twee mannen die met het eerste transport zijn vetrokken. Ze hopen op een hereniging met hun gezin rond kerst. Het werk is te doen.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Moeder (Biene-Cohen, van, Rebekka) Aan: Biene, van, Ina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-09 Onderwerp: transport naar Westerbork. ‘Je kunt begrijpen hoe ik ben’.

Van: Moeder (Biene-Cohen, van, Rebekka) Aan: Biene, van, Ina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-09 Onderwerp: transport naar Westerbork. ‘Je kunt begrijpen hoe ik ben’.

Briefkaart van Rebekka van Biene-Cohen aan Ina van Biene

Van: Regeringscommissaris voor Amsterdam Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-03-31 Onderwerp: disciplinaire maatregel mbt ontslagen joods personeel die hun werkzaamheden voortzetten. Uitgevaardigd door Departement Buitenlandse Zaken.

Van: Regeringscommissaris voor Amsterdam Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-03-31 Onderwerp: disciplinaire maatregel mbt ontslagen joods personeel die hun werkzaamheden voortzetten. Uitgevaardigd door Departement Buitenlandse Zaken.

Brief

Voedselvoorziening kamp Westerbork

Voedselhoeveelheden gevangenen kamp Westerbork

Van: Urie Aan: ? Plaats:&nbsp; Datum: 1942-12-08 Onderwerp: kampboerderij. De commandant van kamp Westerbork heeft gebeld met de vraag of er bezwaar bestond de varkensstal te verbouwen tot een paardenstal. Er moet wel een deur in de buitenmuur worden gemaakt.&nbsp; &nbsp;

Van: Urie Aan: ? Plaats:&nbsp; Datum: 1942-12-08 Onderwerp: kampboerderij. De commandant van kamp Westerbork heeft gebeld met de vraag of er bezwaar bestond de varkensstal te verbouwen tot een paardenstal. Er moet wel een deur in de buitenmuur worden gemaakt.&nbsp; &nbsp;

Tamás Géza Albert Ferenczde Koos

Tamás Géza Albert Ferencz
de Koos