In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Naziconcentratiekampen

Mauthausen

Van: de Burgerlijke Stand van de gemeente Delfzijl Aan: wie het betreft Plaats: Delfzijl Datum: 1896-11-18&nbsp;

Van: de Burgerlijke Stand van de gemeente Delfzijl Aan: wie het betreft Plaats: Delfzijl Datum: 1896-11-18&nbsp;

Bewijs met toestemming om Lazarus Sleutelberg te mogen begraven op de Joodse begraafplaats te Farmsum

Bewijs van betaling voor de inzegening van een huwelijk van Aron Alexander van Dam en zijn vrouw Golina Sleutelberg Stempel Nederlands Israëlitische Gemeente &nbsp;Delfzijl.

Bewijs van betaling voor de inzegening van een huwelijk van Aron Alexander van Dam en zijn vrouw Golina Sleutelberg Stempel Nederlands Israëlitische Gemeente &nbsp;Delfzijl.

Bewijs van betaling voor de inzegening van een huwelijk

Calendarium kamp Westerbork

1934

Kampbevelen kamp Westerbork

Lagerbefehlen

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: Chaja Plaats: Amsterdam Datum: onbekend Onderwerp: met Eddy op pad geweest, hij moet morgenochtend naar het Centraal Station voor een weekje naar Krommenie; Chaja werkt op een boerderij, er zijn veel beesten daar; 'ben je al in Hindelopen geweest? Wil je oom Vie en tante Rootje een kaart sturen; Oma is vanavond even weg; wat zal het volgende week stil zijn als jullie er allebei niet zijn…

Van: van Bergen-Diamant, Nora Aan: Chaja Plaats: Amsterdam Datum: onbekend Onderwerp: met Eddy op pad geweest, hij moet morgenochtend naar het Centraal Station voor een weekje naar Krommenie; Chaja werkt op een boerderij, er zijn veel beesten daar; 'ben je al in Hindelopen geweest? Wil je oom Vie en tante Rootje een kaart sturen; Oma is vanavond even weg; wat zal het volgende week stil zijn als jullie er allebei niet zijn…

Brief van Nora van Bergen-Diamant aan haar dochter Chaja

Van: Nederlands Rode Kruis Aan: Meijer, H.I. Plaats: 's Gravenhage Datum: 1946-07-20&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens omtrent Meijer-Rozeboom, Charlotta en Meijer, Leo

Van: Nederlands Rode Kruis Aan: Meijer, H.I. Plaats: 's Gravenhage Datum: 1946-07-20&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens omtrent Meijer-Rozeboom, Charlotta en Meijer, Leo

Brief van Nederlands Rode Kruis aan H.I. Meijer

Enveloppe Behorend bij het briefje inv.nr.: 7873-01 Opschrift: Voor Nel Van Leo

Enveloppe Behorend bij het briefje inv.nr.: 7873-01 Opschrift: Voor Nel Van Leo

Enveloppe behorend bij brief van Leo Meijer aan Nel

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: 1944 Zelfgemaakt kartonnen zeshoekje, kleuren blauw en rood. Achterop geschreven: 'Souvenir Leo Meijer, Westerbork, 1944'.

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: 1944 Zelfgemaakt kartonnen zeshoekje, kleuren blauw en rood. Achterop geschreven: 'Souvenir Leo Meijer, Westerbork, 1944'.

Zelfgemaakt kartonnen zeshoekje van Leo Meijer

Portretfoto van Leo Meijer Kamp Westerbork, 1943-1944.

Portretfoto van Leo Meijer Kamp Westerbork, 1943-1944.

Portret van Leo Meijer gemaakt door Breslauer in kamp Westerbork

Verklaring Van: Gemeentelijk Inlichtingenbureau voor Joden Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-11-27 Onderwerp: persoonsgegevens omtrent Herman Isaac Meijer, Charlotta Meijer- Rozeboom en Leo Meijer. Zij kwamen op 11 november 1942 in kamp Westerbork aan en werden vandaar op 4 september 1944 naar Theresienstadt gedeporteerd.

Verklaring Van: Gemeentelijk Inlichtingenbureau voor Joden Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-11-27 Onderwerp: persoonsgegevens omtrent Herman Isaac Meijer, Charlotta Meijer- Rozeboom en Leo Meijer. Zij kwamen op 11 november 1942 in kamp Westerbork aan en werden vandaar op 4 september 1944 naar Theresienstadt gedeporteerd.

van Gemeentelijk Inlichtingenbureau voor Joden betreffende de familie Meijer

Van: Leo Meijer Aan: Sint en Piet&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-04 Onderwerp: brief aan Sinterklaas, bedankt voor de pepermunt; omstandigheden in het kamp; kinderverlamming. De school is gesloten. De schrijver krijgt les van zijn vader. Hij heeft een vrouw geholpen met verhuizen. Het leven in het kamp is naar.

Van: Leo Meijer Aan: Sint en Piet&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-04 Onderwerp: brief aan Sinterklaas, bedankt voor de pepermunt; omstandigheden in het kamp; kinderverlamming. De school is gesloten. De schrijver krijgt les van zijn vader. Hij heeft een vrouw geholpen met verhuizen. Het leven in het kamp is naar.

Brief van Leo Meijer aan Sint en Piet vanuit kamp Westerbork

Van: Meijer, Leo Aan: Lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: bedankje voor alle cadeautjes en dingen die zijn gestuurd;

Van: Meijer, Leo Aan: Lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: bedankje voor alle cadeautjes en dingen die zijn gestuurd;

Brief van Leo Meijer aan Walter en anderen vanuit kamp Westerbork

Foto van: Herman Izaak Meijer en zijn zoon Leo Meijer

Foto van: Herman Izaak Meijer en zijn zoon Leo Meijer

Foto van Herman Izaak Meijer en zijn zoon Leo Meijer

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: Onbekend Zelfgemaakte uit karton gesneden bloem. De bloem is blauw/roze/blanco gekleurd, de blaadjes en de steel groen.

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: Onbekend Zelfgemaakte uit karton gesneden bloem. De bloem is blauw/roze/blanco gekleurd, de blaadjes en de steel groen.

Uit karton gesneden bloem van Leo Meijer

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: Onbekend Zelfgemaakt boekje van karton en papier, zwart touwtje houdt de boel bijelkaar. Papier blanco. Op de voorkant van het kartonnen kaft is een bloem met kleurpotlood getekend, bloem roze, bladeren en steel groen. Boven de bloem een tekst met potlood en kleurpotlood (roze) geschreven, onleesbaar.

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: Onbekend Zelfgemaakt boekje van karton en papier, zwart touwtje houdt de boel bijelkaar. Papier blanco. Op de voorkant van het kartonnen kaft is een bloem met kleurpotlood getekend, bloem roze, bladeren en steel groen. Boven de bloem een tekst met potlood en kleurpotlood (roze) geschreven, onleesbaar.

Zelfgemaakt kartonnen boekje van Leo Meijer

Van: Meijer, Leo Aan: Lieve oetepoetie Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: ziek geweest, opsomming van temperatuur

Van: Meijer, Leo Aan: Lieve oetepoetie Plaats: Westerbork, kamp Datum: Onderwerp: ziek geweest, opsomming van temperatuur

Brief van Leo Meijer aan 'oetepoetie' vanuit kamp Westerbork

Foto van Meijer, Herman Izaäk&nbsp; geb. 1908-02-22 te Dordrecht en Meijer, Leo geb. 1935-07-25 te Zwijndrecht&nbsp; overl. 1944-10-06 te Auschwitz&nbsp;

Foto van Meijer, Herman Izaäk&nbsp; geb. 1908-02-22 te Dordrecht en Meijer, Leo geb. 1935-07-25 te Zwijndrecht&nbsp; overl. 1944-10-06 te Auschwitz&nbsp;

Herman en Leo Meijer

Portretfoto van Meijer, Leo.&nbsp; Plaats: kamp Westerbork Datum: 1942-1944&nbsp;

Portretfoto van Meijer, Leo.&nbsp; Plaats: kamp Westerbork Datum: 1942-1944&nbsp;

Leo Meijer gefotografeerd door Breslauer in kamp Westerbork

&nbsp;Op 11 november 1942 wordt Charlotta Meijer met haar gezin in kamp Westerbork geregistreerd. Haar man Herman kon in het kamp aan de slag als apotheker, daarom is het gezin Meijer geruime tijd in kamp Westerbork gebleven. Op 4 september 1944 zijn Charlotta, Herman en zoon Leo op transport gesteld naar Theresienstadt. Herman werd op 29 september 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar hij werd geselecteerd om te werken en zo uiteindelijk wist te overleven. Charlotta en Leo zijn op 4 oktober 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar beiden na aankomst zijn vermoord. &nbsp;

Anna EstherKeizer

Anna Esther
Keizer