In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van:&nbsp;bekenden (drie schrijvers)(drieën, Tobie en Tet)&nbsp; Aan: Leefsma-Wolf, Matje Plaats:&nbsp;Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: De schrijver schrijft reeds zijn derde brief en hoopt dat Matje deze eindelijk ontvangen mag; het is koud; problemen met de was die maar niet wil drogen; een paar dagen Abraham al niet gezien. De schrijver is bang dat hij is doorgestuurd; zelf ook bang aanstaande vrijdag doorgestuurd te worden; hoort net dat Abraham is doorgestuurd; het leven is erg in het kamp. Schrijver 2 (Tobie): probeert werk in het kamp te krijgen; zijn vader en moeder zijn op dezelfde dag als Abraham vertrokken, de donderdagmiddag voor het laatst met hun gesproken, hoort net dat zij ook zijn vertrokken; het eten in het kamp is reusachtig, de schrijver geeft een opsomming.. Schrijver 3 (Tet): ze heeft een vrije dag, de eerste sinds haar komst. Ze heeft het druk, maar het werk is wel prettig; uit de brief blijkt dat Thijsje goed wordt verzorgt en elke dag zijn moeder in het ziekenhuis kan opzoeken, geschreven vanuit barak 5.

Van:&nbsp;bekenden (drie schrijvers)(drieën, Tobie en Tet)&nbsp; Aan: Leefsma-Wolf, Matje Plaats:&nbsp;Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: De schrijver schrijft reeds zijn derde brief en hoopt dat Matje deze eindelijk ontvangen mag; het is koud; problemen met de was die maar niet wil drogen; een paar dagen Abraham al niet gezien. De schrijver is bang dat hij is doorgestuurd; zelf ook bang aanstaande vrijdag doorgestuurd te worden; hoort net dat Abraham is doorgestuurd; het leven is erg in het kamp. Schrijver 2 (Tobie): probeert werk in het kamp te krijgen; zijn vader en moeder zijn op dezelfde dag als Abraham vertrokken, de donderdagmiddag voor het laatst met hun gesproken, hoort net dat zij ook zijn vertrokken; het eten in het kamp is reusachtig, de schrijver geeft een opsomming.. Schrijver 3 (Tet): ze heeft een vrije dag, de eerste sinds haar komst. Ze heeft het druk, maar het werk is wel prettig; uit de brief blijkt dat Thijsje goed wordt verzorgt en elke dag zijn moeder in het ziekenhuis kan opzoeken, geschreven vanuit barak 5.

Brief van bekenden aan Matje Leefsma vanuit kamp Westerbork

Hans Günther (Günther) Bonn, 26 jaar, werd op 30 juli 1921 te Kaldenkerken geboren. Op 20 maart 1936 vestigde hij zich op het adres Nieuwstraat 22 te Venlo als fabrikant in metaalwaren. Volgens een in september 1942 opgemaakte lijst van Joden die Venlo hebben verlalten werd hij op 25 augustus 1942 gearresteerd en naar de SD in Maastricht overgebracht. In de administratie van de gemeente Venlo werd Günther Bonn op 9 december 1942 naar Duitsland uitgeschreven. Op een onbekende datum is hij naar het concentratiekamp Auschwitz gedeporteerd. Hij behoorde aldaar tot de mensen die misbruikt werden voor medische experimenten met tuberculosebacillen.&nbsp; Günther Bonn overleefde het kamp en keerde op 23 augustus 1945 ernstig verzwakt (37 kilogram lichaamsgewicht) terug in Venlo. Volgens de persoonskaart vestigde hij zich op het adres Nieuwstraat 42. Via huisvesting in het Villapark en de Onderstemolenweg kwam hij op het adres Van Schelbergenstraat 39 terecht. In 1948 onderging hij een operatie aan de rug. Daardoor kwamen ingekapselde bacillen in zijn lichaam vrij, zodat hij op 15 april 1948 te Venlo aan de gevolgen van het concentratiekamp overleed. Laatste rustplaats op de joodse begraafplaats aan de Ganzenstraat te Venlo.&nbsp; Bron: http://historie.venlo.nl/persoon.asp?odID=1148

Joseph was 16 jaar toen hij in 1942 op de vlucht voor de <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Holocaust_in_Nederland">Jodenvervolging</a> door mensensmokkelaars werd meegenomen naar een <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Onderduiken_(Tweede_Wereldoorlog)">onderduikadres</a>. In plaats van hem naar dit adres te brengen, sloegen de smokkelaars hem in de bossen bij Deurne dood met een hamer en begroeven hem. Een kleine drie jaar later, op 23 juni 1945, wees een van de moordenaars het graf aan en werd het lichaam herbegraven in Deurne. Men wist niet dat het om een Joodse man ging, op de oorspronkelijke grafsteen staat dan ook vóór de overlijdensdatum een <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Kruis_(christendom)">Latijns kruisje</a>, een <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Christendom">christelijk</a> symbool. Toen men in 1994 ontdekte dat het om een Joodse jongen ging, kocht een rabbijn het graf en werd het officieel aangewezen als Joodse begraafplaats. Daarbij werd het religieus gescheiden van de protestantse begraafplaats, dat het aan alle kanten omgeeft. Er werd een nieuwe grafsteen geplaatst met het grafschrift: Jewish refugee from nazism murdered by men promising safety. His parents survived. Hidden by local citizens. &nbsp;("Joodse vluchteling voor het nazisme vermoord door mannen die bescherming beloofden. Zijn ouders bleven in leven, ondergedoken bij plaatselijke inwoners.") Bron: <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Joodse_begraafplaats_(Deurne)">https://nl.wikipedia.org/wiki/Joodse_begraafplaats_(Deurne)</a> en <a href="https://www.bibliotheek.nl/catalogus/titel.343310422.html/moord-op-een-onderduiker/">https://www.bibliotheek.nl/catalogus/titel.343310422.html/moord-op-een-onderduiker/</a> Zie ook https://reportersonline.nl/door-verzet-gedode-onderduikers-bijna-90-joden-slechts-enkelen-erkend-als-oorlogsslachtoffer/ &nbsp;

Isidorede Jong

Isidore
de Jong