In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-24 Onderwerp: omstandigheden, het werk waar schrijfster mee bezig is, gezondheidstoestand. Vannacht was er na vier weken weer een transportnacht. De school gaat gewoon door terwijl de trein met veewagens klaar staat voor vertrek. Clara mocht de afgelopen dagen met de school de heide op. De kinderen genoten van hun vrijheid en de natuur. Clara beschrijft een verhaal dat ze vertelde nadat een kind met een lieveheersbeestje kwam aangelopen, en over verhalen in de eetzaal van het weeshuis en hoe de weeskinderen erop reageren. Het wandelen op de heide is een enorme verantwoordelijkheid, mocht er een kind ontbreken, dan worden allen hier de dupe van.

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: lieve allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-24 Onderwerp: omstandigheden, het werk waar schrijfster mee bezig is, gezondheidstoestand. Vannacht was er na vier weken weer een transportnacht. De school gaat gewoon door terwijl de trein met veewagens klaar staat voor vertrek. Clara mocht de afgelopen dagen met de school de heide op. De kinderen genoten van hun vrijheid en de natuur. Clara beschrijft een verhaal dat ze vertelde nadat een kind met een lieveheersbeestje kwam aangelopen, en over verhalen in de eetzaal van het weeshuis en hoe de weeskinderen erop reageren. Het wandelen op de heide is een enorme verantwoordelijkheid, mocht er een kind ontbreken, dan worden allen hier de dupe van.

Brief van Clara Asscher-Pinkhof aan lieve allen vanuit kamp Westerbork

Van: Feldmann, J.&nbsp; Aan: Meerding, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1940-05-31&nbsp; Onderwerp: Situatie in kamp en bedankje voor verlenen van onderdak gedurende 10 - 27 mei 1940 in Leeuwarden. Na terugkomst in kamp Westerbork was het hard werken geblazen om alles weer in orde te krijgen. Op 10 mei 1940 werd een groot deel van de bevolking van het Centraal Vluchtelingenkamp per trein via Hooghalen geëvacueerd om de binnenvallende Duitse troepen voor te kunnen blijven. Evacuatie naar Engeland mislukte, omdat de brug over de IJssel bij Zwolle was opgeblazen en de trein dus niet meer verder kon. Een alternatieve vluchtroute via Harlingen mislukte ook, omdat de trein in Leeuwarden strandde. In Leeuwarden werden de vluchtelingen tijdelijk bij gastgezinnen ondergebracht. &nbsp;

Van: Feldmann, J.&nbsp; Aan: Meerding, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1940-05-31&nbsp; Onderwerp: Situatie in kamp en bedankje voor verlenen van onderdak gedurende 10 - 27 mei 1940 in Leeuwarden. Na terugkomst in kamp Westerbork was het hard werken geblazen om alles weer in orde te krijgen. Op 10 mei 1940 werd een groot deel van de bevolking van het Centraal Vluchtelingenkamp per trein via Hooghalen geëvacueerd om de binnenvallende Duitse troepen voor te kunnen blijven. Evacuatie naar Engeland mislukte, omdat de brug over de IJssel bij Zwolle was opgeblazen en de trein dus niet meer verder kon. Een alternatieve vluchtroute via Harlingen mislukte ook, omdat de trein in Leeuwarden strandde. In Leeuwarden werden de vluchtelingen tijdelijk bij gastgezinnen ondergebracht. &nbsp;

Brief van John Feldmann aan A. Meerding vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Cohen, D. (namens het Comité voor Bijzondere Joodse Belangen) Aan: Min. van Bin. Zaken P Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-04-16&nbsp; Onderwerp: mogelijk bezoek van de door de Volkenbond benoemde hoge commissaris (Sir Herbert Emerson) voor vluchtelingen aan het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Van: Cohen, D. (namens het Comité voor Bijzondere Joodse Belangen) Aan: Min. van Bin. Zaken P Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-04-16&nbsp; Onderwerp: mogelijk bezoek van de door de Volkenbond benoemde hoge commissaris (Sir Herbert Emerson) voor vluchtelingen aan het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Simon MauritsHornman

Simon Maurits
Hornman