In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Advertentie naar aanleiding van het overlijden van Philip Diamant Plaats: Bloemendaal Datum: 1948-12

Advertentie naar aanleiding van het overlijden van Philip Diamant Plaats: Bloemendaal Datum: 1948-12

Advertentie naar aanleiding van het overlijden van Philip Diamant

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Kampgevangenen in de weer met lorries geladen met bakstenen. Mogelijk heeft het te maken met de bouw van de kas. Op de achtergrond barak 75.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Kampgevangenen in de weer met lorries geladen met bakstenen. Mogelijk heeft het te maken met de bouw van de kas. Op de achtergrond barak 75.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Mr. Nauta, H.H. Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: Rotterdam Datum: 1966-12-02 Onderwerp: een kopie van de verklaring en declaratie.

Van: Mr. Nauta, H.H. Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: Rotterdam Datum: 1966-12-02 Onderwerp: een kopie van de verklaring en declaratie.

Brief van notaris Mr. H.H. Nauta aan A. Teixeira de Mattos vanuit Rotterdam

Van: Vader&nbsp;(Philips, Eduard) Aan: Philips, A. Plaats:&nbsp;Hoogeveen Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: vrouw en kinderen zijn doorgestuurd naar Westerbork, omstandigheden.&nbsp; Bijzonderheden: De dokter heeft de schrijver onderzocht en een röntgenfoto laten nemen voor een attest dat hij moet meenemen naar Westerbork. De dokter raad hem echter af er nu al naartoe te gaan. Hij adviseert hem terughoudend te zijn.

Van: Vader&nbsp;(Philips, Eduard) Aan: Philips, A. Plaats:&nbsp;Hoogeveen Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: vrouw en kinderen zijn doorgestuurd naar Westerbork, omstandigheden.&nbsp; Bijzonderheden: De dokter heeft de schrijver onderzocht en een röntgenfoto laten nemen voor een attest dat hij moet meenemen naar Westerbork. De dokter raad hem echter af er nu al naartoe te gaan. Hij adviseert hem terughoudend te zijn.

Brief van Eduard Philips aan zijn zoon vanuit het ziekenhuis in Hoogeveen

Activiteiten Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Herdenkingen kamp Westerbork

Dodenherdenkingen kamp Westerbork

Kristallnachtherdenkingen Kamp Westerbork

Herdenkingen Bevrijding kamp Westerbork

Herdenkingen Vervolging Sinti en Roma kamp Westerbork

Holocaust Memorial Day

Herdenkingen Verzetsgraf

Herdenkingen Het Eerste Transport kamp Westerbork

Overlevenden van Theresienstadt, die met een uitwisselingstransport naar Zwitserland zijn overgebracht kregen les op het Prinses Beatrix Lyceum te Glion. De foto is gemaakt in de omgeving van deze plaats tijdens een bergwandeling.&nbsp;

Overlevenden van Theresienstadt, die met een uitwisselingstransport naar Zwitserland zijn overgebracht kregen les op het Prinses Beatrix Lyceum te Glion. De foto is gemaakt in de omgeving van deze plaats tijdens een bergwandeling.&nbsp;

Overlevenden Theresienstadt in Zwitserland

Verklaring Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-20 Santen, Esther en Santen, Barend bevinden of bevonden zich niet in het kamp.

Verklaring Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-20 Santen, Esther en Santen, Barend bevinden of bevonden zich niet in het kamp.

Verklaring betreffende Esther en Barend Santen

Van: Magnus, Leon datum: 1944-12-04 Plaats: Theresienstadt, Ghetto Onderwerp: werkgeschiedenis van Leon vanaf april tot en met december 1944.

Van: Magnus, Leon datum: 1944-12-04 Plaats: Theresienstadt, Ghetto Onderwerp: werkgeschiedenis van Leon vanaf april tot en met december 1944.

Ausweiskarte van Leon Magnus in Theresienstadt

Kampgeld Lager Westerbork 100 Cent Groen-bruin Bijz.: Geen nummer Mogelijk is dit geld niet in kamp Westerbork terecht gekomen via de drukker in Groningen.

Kampgeld Lager Westerbork 100 Cent Groen-bruin Bijz.: Geen nummer Mogelijk is dit geld niet in kamp Westerbork terecht gekomen via de drukker in Groningen.

Kampgeld Lager Westerbork 100 cent

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: Pakket ontvangen.

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-18 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: Pakket ontvangen.

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Heymans, N. (Nathan) Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur&nbsp; Datum: 1943-11-26 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84&nbsp; Onderwerp: Erna heeft geen meel meer. Van verschillende personen de groeten. De schrijver heeft gehoord dat post- en geldzendingen ook in Theresienstadt aankomen. Nathan denkt dat hij niet lang meer in Westerbork zal blijven.&nbsp;

Van: Heymans, N. (Nathan) Geboren: 1871-04-07 Aan: Heymans, Arthur&nbsp; Datum: 1943-11-26 Plaats: Westerbork, kamp, barak 84&nbsp; Onderwerp: Erna heeft geen meel meer. Van verschillende personen de groeten. De schrijver heeft gehoord dat post- en geldzendingen ook in Theresienstadt aankomen. Nathan denkt dat hij niet lang meer in Westerbork zal blijven.&nbsp;

Brief van N. Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Kortoef-Leijden Amstel, van, S. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt binnen vier weken.

Van: Amsterdam, gemeente Aan: Kortoef-Leijden Amstel, van, S. Onderwerp: voorlopig bewijs. Het definitieve volgt binnen vier weken.

Bewijs voor het inleveren van een aanmeldingsformulier door S. Kortoef-Leijden van Amstel

Van: Spiegel, Elise (Via het Britse Rode Kruis) Aan: Spiegel, Edith en Fritz Datum: 1942-04-27 Onderwerp: ‘Bericht van de kinderen ontvangen. Waarom nu daar? Blij dat allen gezond zijn.’ Antwoord van de kinderen op 8-7-1942. ‘We zijn allen gezond. We zwemmen dagelijks in Dinxperlo. We eten wat nodig is en hebben goede schoolrapporten ontvangen.’&nbsp;

Van: Spiegel, Elise (Via het Britse Rode Kruis) Aan: Spiegel, Edith en Fritz Datum: 1942-04-27 Onderwerp: ‘Bericht van de kinderen ontvangen. Waarom nu daar? Blij dat allen gezond zijn.’ Antwoord van de kinderen op 8-7-1942. ‘We zijn allen gezond. We zwemmen dagelijks in Dinxperlo. We eten wat nodig is en hebben goede schoolrapporten ontvangen.’&nbsp;

Brief van Elise Spiegel aan haar twee kinderen via het Rode Kruis

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-23 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Aan: Kortoef, Willem Datum: 1942-12-23 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 71 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Bewijs van verzending van een pakket aan Willem Kortoef in kamp Westerbork

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-10-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verschillende kaarten ontvangen. Het hele gezin was ziek. Dochter Ellen en moeder Erna zijn weer beter. Ze vraagt om een lampje, omdat het 's avonds zo donker is en ze moeite heeft de weg naar de barak waar haar echtgenoot ligt te vinden.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-10-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verschillende kaarten ontvangen. Het hele gezin was ziek. Dochter Ellen en moeder Erna zijn weer beter. Ze vraagt om een lampje, omdat het 's avonds zo donker is en ze moeite heeft de weg naar de barak waar haar echtgenoot ligt te vinden.

Brief van de familie Heymann-Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Polak, L. (tante van Jopie) Aan: Jopie (Kortoef) Datum: 1943-09-16 Plaats: Amsterdam Onderwerp: Ik vind het erg dat je Pa en Ma misgelopen hebt. Ze waren net drie dagen weg toen jij kwam. (Jopie kwam op 12 september 1943 vanuit kamp Vught in kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren op de 7de doorgestuurd naar Auschwitz. Jopie zou de 14de volgen) Een troost is dat je naar dezelfde plaats gaat als zij. Misschien spreek je ze daar…Probeer je in de trein een brief aan iemand mee te geven, dat hebben Pa en Ma ook gedaan. Als je niet doorgestuurd wordt, zend dan dinsdagmorgen meteen een telegram als het mag aan Liese Polak, p.a de Groot…. (De brief is waarschijnlijk retour gekomen, omdat Jopie al was doorgestuurd.)

Van: Polak, L. (tante van Jopie) Aan: Jopie (Kortoef) Datum: 1943-09-16 Plaats: Amsterdam Onderwerp: Ik vind het erg dat je Pa en Ma misgelopen hebt. Ze waren net drie dagen weg toen jij kwam. (Jopie kwam op 12 september 1943 vanuit kamp Vught in kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren op de 7de doorgestuurd naar Auschwitz. Jopie zou de 14de volgen) Een troost is dat je naar dezelfde plaats gaat als zij. Misschien spreek je ze daar…Probeer je in de trein een brief aan iemand mee te geven, dat hebben Pa en Ma ook gedaan. Als je niet doorgestuurd wordt, zend dan dinsdagmorgen meteen een telegram als het mag aan Liese Polak, p.a de Groot…. (De brief is waarschijnlijk retour gekomen, omdat Jopie al was doorgestuurd.)

Brief van L. Polak aan Jopie in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op een deel van het kamp langs de weg naar het Oranjekanaal. Te zien zijn de oude waterzuivering (links), een zestal dienstwoningen (twee onder een kap), een wachttoren en een deel van het smalspoor.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op een deel van het kamp langs de weg naar het Oranjekanaal. Te zien zijn de oude waterzuivering (links), een zestal dienstwoningen (twee onder een kap), een wachttoren en een deel van het smalspoor.

Foto van een stll uit de Westerborkfilm

Van: Snoek, Hermine Aan: In' t Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-25 Onderwerp: hartelijk dank voor pakje wortels

Van: Snoek, Hermine Aan: In' t Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-25 Onderwerp: hartelijk dank voor pakje wortels

Briefkaart van Hermine Snoek aan Nel in' t Veld vanuit kamp Westerbork

Foto van Abraham van Dam als schoenmaker.

Foto van Abraham van Dam als schoenmaker.

Foto van Abraham van Dam

Van: Blokjesman-Snoek, Zuster Aan: In' t Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1943 Onderwerp: pakket schone jurk ontvangen

Van: Blokjesman-Snoek, Zuster Aan: In' t Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp, barak 71 Datum: 1943 Onderwerp: pakket schone jurk ontvangen

Briefkaart van zuster Blokjesman-Snoek aan Nel in' t Veld vanuit kamp Westerbork

Van: Snoek, Hermine Aan: In't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-20 Onderwerp: dank voor pakketten

Van: Snoek, Hermine Aan: In't Veld, Nel Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-20 Onderwerp: dank voor pakketten

Briefkaart van Hermine Snoek aan Nel in't Veld vanuit kamp Westerbork

Transport Transport. De trein rijdt weg. In de wagons en langs de spoorlijn zwaaien mensen naar elkaar. Hooghalen, 1942.

Transport Transport. De trein rijdt weg. In de wagons en langs de spoorlijn zwaaien mensen naar elkaar. Hooghalen, 1942.

Een vertrekkende deportatietrein wordt uitgezwaaid

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Bruinhorst

Lagerbefehl No. 83 Datum: 1944-06-29 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Postregeling

Lagerbefehl No. 83 Datum: 1944-06-29 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Postregeling

Lagerbefehl No. 83

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging theeblaadje 'Teba'.

Van: Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: kostenberekening vervaardiging theeblaadje 'Teba'.

Calculatie voor het vervaardigen van een theeblaadje in Interneringskamp Westerbork onder de naam 'Teba'

Van: Stern, Alfred&nbsp; Aan: Truus&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: oktober 1942 Onderwerp: Alfred is ploegbaas geworden over een groep van 25 mannen. Ze werken bij Hooghalen. Hij vraagt aan Truus of zij vrijdagmorgen naar het station van Hooghalen kan komen. Bij zijn brief zit ook een briefje van een andere gemengd-gehuwde in het kamp. Of Truus dit op een adres in Groningen wil bezorgen.&nbsp;

Van: Stern, Alfred&nbsp; Aan: Truus&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: oktober 1942 Onderwerp: Alfred is ploegbaas geworden over een groep van 25 mannen. Ze werken bij Hooghalen. Hij vraagt aan Truus of zij vrijdagmorgen naar het station van Hooghalen kan komen. Bij zijn brief zit ook een briefje van een andere gemengd-gehuwde in het kamp. Of Truus dit op een adres in Groningen wil bezorgen.&nbsp;

Reindert AlbertHillel van Hertzfeld

Reindert Albert
Hillel van Hertzfeld