In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Wolff, Prof. J. Aan: Nieland, Dr. L.W. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-28 Onderwerp: Wolff bericht Nieland dat ook zijn vrouw en zoon in Westerbork zijn. Hij hoopt dat Nieland iets van Gersons, barak 69, heeft gehoord. Blumenthal is ook in Westerbork. Hij neemt deel aan de wekelijkse wiskunde-bijeenkomsten, die uit ca. 10 mensen bestaan.

Van: Wolff, Prof. J. Aan: Nieland, Dr. L.W. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-28 Onderwerp: Wolff bericht Nieland dat ook zijn vrouw en zoon in Westerbork zijn. Hij hoopt dat Nieland iets van Gersons, barak 69, heeft gehoord. Blumenthal is ook in Westerbork. Hij neemt deel aan de wekelijkse wiskunde-bijeenkomsten, die uit ca. 10 mensen bestaan.

Briefkaart van prof. J. Wolff aan Dr. L.W. Nieland vanuit kamp Westerbork

Drie dubbele arbeiderswoningen Centraal Vluchtelingenkamp Schaal: 1:100 Opmerking: op de bouwtekening staan de nummers 204-206. Deze huisnummers werden gebruikt in de Schattenberg periode (1950-1967).

Drie dubbele arbeiderswoningen Centraal Vluchtelingenkamp Schaal: 1:100 Opmerking: op de bouwtekening staan de nummers 204-206. Deze huisnummers werden gebruikt in de Schattenberg periode (1950-1967).

Bouwtekening van de dienstwoningen voor personeel

Van: Informatiebureau Ned. Rode Kruis&nbsp; Aan: Slager, H.H.&nbsp; Plaats: 's Gravenhage&nbsp; Datum: 1956-03-06&nbsp; Onderwerp: overlijdensverklaring van Slager, Abraham, geb. 1896-09-20 te Enschede.

Van: Informatiebureau Ned. Rode Kruis&nbsp; Aan: Slager, H.H.&nbsp; Plaats: 's Gravenhage&nbsp; Datum: 1956-03-06&nbsp; Onderwerp: overlijdensverklaring van Slager, Abraham, geb. 1896-09-20 te Enschede.

Brief van het Informatiebureau van het Rode Kruis aan H. H. Slager

Van: De permanente Commissie tot Algemene zaken van het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap Plaats: Amsterdam Aan: Wijnberg, S. Datum: 1942-12-11 Onderwerp: De kerkraad van de synagoge van Rotterdam bestaat reglementair uit 18 leden. Er waren slechts zeven leden overgebleven. Onder andere aan Simon Wijnberg werd gevraagd een van de opengevallen plekken op te vullen als plaatsvervangend lid.

Van: De permanente Commissie tot Algemene zaken van het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap Plaats: Amsterdam Aan: Wijnberg, S. Datum: 1942-12-11 Onderwerp: De kerkraad van de synagoge van Rotterdam bestaat reglementair uit 18 leden. Er waren slechts zeven leden overgebleven. Onder andere aan Simon Wijnberg werd gevraagd een van de opengevallen plekken op te vullen als plaatsvervangend lid.

Brief van Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap aan S. Wijnberg vanuit Amsterdam

Dageraad Getekend door: De Jong, &nbsp;Daniël&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Verlangen naar de bevrijding.

Dageraad Getekend door: De Jong, &nbsp;Daniël&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Verlangen naar de bevrijding.

Tekening van Daniël de Jong in kamp Westerbork met de titel 'Dageraad'

Lagerbefehl No. 86&nbsp; Datum: 1944-08-03&nbsp; Vermeerdering van arbeidskrachten en verhoging der arbeidsprestaties; opheffing toneel/orkest. Blz.: 3

Lagerbefehl No. 86&nbsp; Datum: 1944-08-03&nbsp; Vermeerdering van arbeidskrachten en verhoging der arbeidsprestaties; opheffing toneel/orkest. Blz.: 3

Lagerbefehl No. 86

Van: Amsterdamsche Bank N.V. Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-06-04 Plaats: Amsterdam Onderwerp: behandeling Joodsche vermogensvoorwaarden en of deze ook op Heinrich van toepassing zijn. Antwoord van Heinrich zie op achterkant van de brief.

Van: Amsterdamsche Bank N.V. Aan: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-06-04 Plaats: Amsterdam Onderwerp: behandeling Joodsche vermogensvoorwaarden en of deze ook op Heinrich van toepassing zijn. Antwoord van Heinrich zie op achterkant van de brief.

Brief van de Amsterdamse Bank N.V. aan Heinrich Gassmann

Van: het Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: Cozijn-Groen, A.E. Plaats: Den Haag Datum: 1946-07-01 Onderwerp: het lot van David Groen.

Van: het Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Concentratiekampen Aan: Cozijn-Groen, A.E. Plaats: Den Haag Datum: 1946-07-01 Onderwerp: het lot van David Groen.

Brief van het Rode Kruis aan A.E- Cozijn-Groen over David Groen

Groep Joodse vluchtelingen en bewakers. &nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941.&nbsp; Op de foto staan alle orkestleden, de huishoudelijke dienst onder leiding van Ernst, de kok uit Assen met zijn vrouw, enige dames van de administratie en de marechaussees van het detachement maart-april 1942. Het was een besloten afscheidsavond omdat een dergelijke vriendschappelijke omgang met de aldaar verblijvende Duitse joden tegenover de buitenwereld moest worden afgeschermd. &nbsp;

Groep Joodse vluchtelingen en bewakers. &nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941.&nbsp; Op de foto staan alle orkestleden, de huishoudelijke dienst onder leiding van Ernst, de kok uit Assen met zijn vrouw, enige dames van de administratie en de marechaussees van het detachement maart-april 1942. Het was een besloten afscheidsavond omdat een dergelijke vriendschappelijke omgang met de aldaar verblijvende Duitse joden tegenover de buitenwereld moest worden afgeschermd. &nbsp;

Clara RosaGroen

Clara Rosa
Groen