In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-04-09, No. 23 Inhoud: Waterverbruik (zuinig mee omgaan)

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-04-09, No. 23 Inhoud: Waterverbruik (zuinig mee omgaan)

Lagerbefehl No. 23

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Amsterdam, Huis van Bewaring, Weteringschans Datum: 1941-08-29 Onderwerp: doormiddel van het briefkaartje laat Isaac zien dat hij gezond is; hij heeft behoefte aan goed, een tandenborstel….lekkers en sigaretten mag niet; het moet vrijdagmiddag tussen 2 en 5 uur gebracht worden; gezond en afwachten, geef iedereen de groeten; over zijn gezin en adviezen…wees voorzichtig met fietsen, drink en eet op tijd…(Nora is zwanger)

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Amsterdam, Huis van Bewaring, Weteringschans Datum: 1941-08-29 Onderwerp: doormiddel van het briefkaartje laat Isaac zien dat hij gezond is; hij heeft behoefte aan goed, een tandenborstel….lekkers en sigaretten mag niet; het moet vrijdagmiddag tussen 2 en 5 uur gebracht worden; gezond en afwachten, geef iedereen de groeten; over zijn gezin en adviezen…wees voorzichtig met fietsen, drink en eet op tijd…(Nora is zwanger)

Briefkaart van Isaac van Bergen aan zijn vrouw Nora vanuit Amsterdam (gevangenis)

Stukje stof met daarop een geborduurde tekst Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Gezang, Edward&nbsp; Plaats: Amstelveen, gevangenis Datum: 1943 Geborduurde tekst: 'Dag lieve jongen. Tot ziens. Houd je flink ! Kussen voor jou en allen.

Stukje stof met daarop een geborduurde tekst Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Gezang, Edward&nbsp; Plaats: Amstelveen, gevangenis Datum: 1943 Geborduurde tekst: 'Dag lieve jongen. Tot ziens. Houd je flink ! Kussen voor jou en allen.

Doekje (brief) van Florence Gezang-Goudeket aan haar zoon vanuit de gevangenis aan de Amstelveenseweg

Lijstje Van: Gezang-Goudeket, Florence Plaats: Amstelveen, gevangenis Datum: 1942-12 Lijstje met diverse kleinigheden die zij graag wilde hebben.

Lijstje Van: Gezang-Goudeket, Florence Plaats: Amstelveen, gevangenis Datum: 1942-12 Lijstje met diverse kleinigheden die zij graag wilde hebben.

Lijstje met wensen van Florence Gezang-Goudeket vanuit de gevangenis aan de Amstelveenseweg

Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Peg Plaats: Amstelveen, gevangenis Datum: 1942-12-26 Onderwerp: omstandigheden in de gevangenis waar ze sinds 16 december in een cel zitten. Ze hopen niet doorgestuurd te worden naar Westerbork.

Van: Gezang-Goudeket, Florence Aan: Peg Plaats: Amstelveen, gevangenis Datum: 1942-12-26 Onderwerp: omstandigheden in de gevangenis waar ze sinds 16 december in een cel zitten. Ze hopen niet doorgestuurd te worden naar Westerbork.

Brief van Florence Gezang-Goudeket aan Peg vanuit de gevangenis aan de Amstelveenseweg

Verzoek E. Boom-Jacobs bevindt zich thans in de Duitse afdeling van het Huis van Bewaring II. Verzoek om schoon wasgoed, zeep, tandpasta en tandenborstel op te sturen. Plaats: Amsterdam, Havenstraat 6 Datum: 1944-04-08

Verzoek E. Boom-Jacobs bevindt zich thans in de Duitse afdeling van het Huis van Bewaring II. Verzoek om schoon wasgoed, zeep, tandpasta en tandenborstel op te sturen. Plaats: Amsterdam, Havenstraat 6 Datum: 1944-04-08

Verzoek om schoon wasgoed en andere spullen door E. Boom-Jacobs vanuit de gevangenis

Foto van Lina Sommerfeld-Wald

Geboortebewijs van David Simmeren (1907).

Geboortebewijs van David Simmeren (1907).

Bewijs van geboorte van David Simmeren

Van: Wallega-Vieijra, M. Aan: Wallega, J. Datum: 1943-07 Plaats: Arnhem, Huis van Bewaring Onderwerp: De schrijfster denkt de hele dag aan haar man Jacques Wallega (1912). Beiden zijn gearresteerd. De schrijfster voelt zich ongelukkig…Waaraan hebben we dit te danken. We kunnen het toch niet helpen dat we Joden zijn… &nbsp;

Van: Wallega-Vieijra, M. Aan: Wallega, J. Datum: 1943-07 Plaats: Arnhem, Huis van Bewaring Onderwerp: De schrijfster denkt de hele dag aan haar man Jacques Wallega (1912). Beiden zijn gearresteerd. De schrijfster voelt zich ongelukkig…Waaraan hebben we dit te danken. We kunnen het toch niet helpen dat we Joden zijn… &nbsp;

Brief van M. Wallega-Vieijra aan J. Wallega vanuit de gevangenis in Arnhem

Van: Wallega-Vieijra, M. Aan: Wallega, J. Datum: 1943-07 Plaats: Arnhem, Huis van Bewaring Onderwerp: Ze kan zich niet voorstellen dat ze beiden (haar echtgenoot Jacques Wallega, (1912) zit in een andere cel) in een cel zitten. De schrijfster zit in een ruimte met twee andere vrouwen. Misschien wil ze zich laten steriliseren om als gewone mensen verder te kunnen leven. Ze heeft niets bij zich en ze heeft behoefte aan een tandenborstel en kousen…

Van: Wallega-Vieijra, M. Aan: Wallega, J. Datum: 1943-07 Plaats: Arnhem, Huis van Bewaring Onderwerp: Ze kan zich niet voorstellen dat ze beiden (haar echtgenoot Jacques Wallega, (1912) zit in een andere cel) in een cel zitten. De schrijfster zit in een ruimte met twee andere vrouwen. Misschien wil ze zich laten steriliseren om als gewone mensen verder te kunnen leven. Ze heeft niets bij zich en ze heeft behoefte aan een tandenborstel en kousen…

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. Expositur Aan: de heer Adelaar Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-14 Onderwerp: mededeling dat mevrouw de Vries-Koe op 13 oktober uit de gevangenis (Amstelveenseweg) is overgebracht naar Westerbork. Graag verzorgen van kleren voor haar. het kan rechtstreeks naar kamp Westerbork worden verstuurd of via het depot van de Joodse Raad.

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. Expositur Aan: de heer Adelaar Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-14 Onderwerp: mededeling dat mevrouw de Vries-Koe op 13 oktober uit de gevangenis (Amstelveenseweg) is overgebracht naar Westerbork. Graag verzorgen van kleren voor haar. het kan rechtstreeks naar kamp Westerbork worden verstuurd of via het depot van de Joodse Raad.

Brief van de Joodse raad voor Amsterdam aan de heer Adelaar

Van: J. Adelaar Aan: beste vader (schoonvader), A.B. de Vries (gevangenis Amstelveenseweg) Plaats: Haarlem Datum: 1942-11-04 Onderwerp: bericht van opsturen spullen en aankomst aldaar van verschillenden goederen, waaronder het persoonsbewijs dat zich bij Leendert Overste bevindt; informatie over andere familieleden (via Nico Cohen), waaronder Meintje. Ze zou nog met Cato(Kaatje), haar zus in kamp Westerbork hebben gesproken.

Van: J. Adelaar Aan: beste vader (schoonvader), A.B. de Vries (gevangenis Amstelveenseweg) Plaats: Haarlem Datum: 1942-11-04 Onderwerp: bericht van opsturen spullen en aankomst aldaar van verschillenden goederen, waaronder het persoonsbewijs dat zich bij Leendert Overste bevindt; informatie over andere familieleden (via Nico Cohen), waaronder Meintje. Ze zou nog met Cato(Kaatje), haar zus in kamp Westerbork hebben gesproken.

Brief van J. Adelaar aan zijn schoonvader A.B. de Vries vanuit Haarlem

Van: Praag, van, Alice Aan: Velden, van de, J. Plaats: Den Haag Datum: 1943-04-10 Onderwerp: Afscheid nemen; Op transport naar Vught. Ouders waren op 14 april al doorgestuurd. ‘Wij gaan voorlopig naar Vught, de ouders naar Polen’.

Van: Praag, van, Alice Aan: Velden, van de, J. Plaats: Den Haag Datum: 1943-04-10 Onderwerp: Afscheid nemen; Op transport naar Vught. Ouders waren op 14 april al doorgestuurd. ‘Wij gaan voorlopig naar Vught, de ouders naar Polen’.

Briefkaart van Alice van Praag aan J. van de Velden vanuit Den Haag

Van: de Politieke Opsporingsdienst Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1946-07-20 Onderwerk: Frederika wordt verzocht &nbsp;om informatie te geven in verband met de komende rechtszaak van de persoon die haar verraden heeft, haar arrestatie en verblijf in de gevangenis.

Van: de Politieke Opsporingsdienst Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1946-07-20 Onderwerk: Frederika wordt verzocht &nbsp;om informatie te geven in verband met de komende rechtszaak van de persoon die haar verraden heeft, haar arrestatie en verblijf in de gevangenis.

Brief van de Politieke Opsporingsdienst aan Frederika van Duren vanuit Arnhem

Van: Sachs, Abraham (onder de naam A. de Jonge) Aan: de Jonge, A. (zijn echtgenote) Plaats: Groningen Datum: 1944-11-13 Onderwerp: Abraham bevindt zich op het politiebureau, Martini Kerkhof; het is onduidelijk of hij verhoord gaat worden of blijft; bij de SD wisten ze niets van zijn komst, vandaar zijn huidige locatie; invulling van de dag; kameraadschap is prima; de stemming is ook goed; hoop dat alles goed komt; zijn vrouw;…

Van: Sachs, Abraham (onder de naam A. de Jonge) Aan: de Jonge, A. (zijn echtgenote) Plaats: Groningen Datum: 1944-11-13 Onderwerp: Abraham bevindt zich op het politiebureau, Martini Kerkhof; het is onduidelijk of hij verhoord gaat worden of blijft; bij de SD wisten ze niets van zijn komst, vandaar zijn huidige locatie; invulling van de dag; kameraadschap is prima; de stemming is ook goed; hoop dat alles goed komt; zijn vrouw;…

Brief van Abraham Sachs aan A. de Jonge vanuit de gevangenis in Groningen

Rechtsgang van samenwerking met de nazi's verdachte personen

Bijzondere Rechtspleging

Tribunalen

Naoorlogse Rechtspleging

Berechting oorlogsmisdadigers

Naziconcentratiekampen

Kamp Raguhn

Van: Adelaar, J.H. Aan:&nbsp; Plaats: Haarlem Datum: 1942-10-15 Onderwerp: bezoek (op woensdag) aan het kamp i.v.m. aangekomen familieleden; verzoek om de tijdens het bezoek in kamp Westerbork afgeleverde pakketjes voor de heer A.B. de Vries, een daarvan door te geven aan zijn vrouw met kleding en spullen voor haar. Misschien kan zij uit de pakketjes de kleding voor haar man uitzoeken en het pakketje retourneren, omdat A.B. de Vries zich nog in de gevangenis aan de Amstelveenseweg bevindt en dus niet in kamp Westerbork; retourneren van rugzakken en broodzakken van A.B. de Vries. Deze spullen had de Joodse Raad naar Westerbork laten sturen met het transport van dinsdag uit Amsterdam.

Van: Adelaar, J.H. Aan:&nbsp; Plaats: Haarlem Datum: 1942-10-15 Onderwerp: bezoek (op woensdag) aan het kamp i.v.m. aangekomen familieleden; verzoek om de tijdens het bezoek in kamp Westerbork afgeleverde pakketjes voor de heer A.B. de Vries, een daarvan door te geven aan zijn vrouw met kleding en spullen voor haar. Misschien kan zij uit de pakketjes de kleding voor haar man uitzoeken en het pakketje retourneren, omdat A.B. de Vries zich nog in de gevangenis aan de Amstelveenseweg bevindt en dus niet in kamp Westerbork; retourneren van rugzakken en broodzakken van A.B. de Vries. Deze spullen had de Joodse Raad naar Westerbork laten sturen met het transport van dinsdag uit Amsterdam.

Brief van de heer Adelaar aan Dr. Wartel van de Joodse Raad in kamp Westerbork

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Hoorn, van, Wed Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-22 Onderwerp: bericht uit Westerbork, verzoek om dekens voor twee personen

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Aan: Hoorn, van, Wed Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-22 Onderwerp: bericht uit Westerbork, verzoek om dekens voor twee personen

Brief van de Joodse Raad voor Amsterdam aan wed. van Hoorn

Verslag van het schietincident vanuit de lucht bij de Barneveldbarak, barak 85. Bij dit voorval - in mei 1944 - viel een dode en verschillende gewonden. Van: Tels-de Jong, L.L.

Verslag van het schietincident vanuit de lucht bij de Barneveldbarak, barak 85. Bij dit voorval - in mei 1944 - viel een dode en verschillende gewonden. Van: Tels-de Jong, L.L.

Joseph HirschDavids

Joseph Hirsch
Davids