In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Lagerbefehl No. 32 Datum: 1943-05-15 Uitgaand transport op 18 mei 1943

Lagerbefehl No. 32 Datum: 1943-05-15 Uitgaand transport op 18 mei 1943

Lagerbefehl No. 32

Van: Cohen, L.A.A.&nbsp; Aan: Cohen, Thea Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-05 Onderwerp: vraag om pakketten&nbsp;en contact met de Contactafdeling van de Joodse Raad Zie ook inv. nr. 151 (voorzijde brief)

Van: Cohen, L.A.A.&nbsp; Aan: Cohen, Thea Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-05 Onderwerp: vraag om pakketten&nbsp;en contact met de Contactafdeling van de Joodse Raad Zie ook inv. nr. 151 (voorzijde brief)

Foto van een brief van L.A.A. Cohen aan Thea Cohen vanuit kamp Westerbork

Van: Departement van Binnenlandsche Zaken Aan: Cohen-Sanders, Jikke Plaats: Apeldoorn Datum: 1943-08-25 Onderwerp: vrijstelling van tewerkstelling

Van: Departement van Binnenlandsche Zaken Aan: Cohen-Sanders, Jikke Plaats: Apeldoorn Datum: 1943-08-25 Onderwerp: vrijstelling van tewerkstelling

Brief van Departement Binnenlandse Zaken aan J. Cohen-Sanders

Mededeling bestemd voor personen die uit Nederland zijn gedeporteerd en daarheen met de eerste gelegenheid wensen terug te keren, doch niet van Nederlandse nationaliteit zijn. Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-05-17

Mededeling bestemd voor personen die uit Nederland zijn gedeporteerd en daarheen met de eerste gelegenheid wensen terug te keren, doch niet van Nederlandse nationaliteit zijn. Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-05-17

Bekendmaking in verband met terugkeer naar Nederland

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-05-29&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Quarantaine; Vermisten melding; Marmelade-Kistchen en kinderzorg.

Bekendmaking&nbsp; Datum: 1943-05-29&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Quarantaine; Vermisten melding; Marmelade-Kistchen en kinderzorg.

Bekendmaking over melding vermisten, gebruik van jam-kisten, kinderzorg en quarantaine

Van: (Reens) Annie Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-01&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, pakket en briefpost naar Westerbork, razzia's, het aantal opgepakte mensen wordt minder, zelf heeft de schrijfster een persoonsbewijs controle gehad. Als ze geen Sperre had gehad, was ze ook opgepak.

Van: (Reens) Annie Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-01&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, pakket en briefpost naar Westerbork, razzia's, het aantal opgepakte mensen wordt minder, zelf heeft de schrijfster een persoonsbewijs controle gehad. Als ze geen Sperre had gehad, was ze ook opgepak.

Brief van Annie Reens vanuit Amsterdam aan Rudi in Aalsmeer

Van: Thoom Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1943-03-16 Onderwerp: Thoom is weer vrij en heelhuids thuisgekomen; ondanks zijn vrijheid voelt hij zich eenzaam; er is veel gebeurd, maar zijn liefde voor haar is onveranderd; thuis hangen veel foto's van Frederika aan de wand; over haar schijnhuwelijk via een brief van Gerry….zijn geloof in haar is groot…

Van: Thoom Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1943-03-16 Onderwerp: Thoom is weer vrij en heelhuids thuisgekomen; ondanks zijn vrijheid voelt hij zich eenzaam; er is veel gebeurd, maar zijn liefde voor haar is onveranderd; thuis hangen veel foto's van Frederika aan de wand; over haar schijnhuwelijk via een brief van Gerry….zijn geloof in haar is groot…

Brief van Thoom aan Frederika van Duren vanuit Arnhem

Foto van Joodse landarbeiders bij de familie Jonkers in Zwiggelte De foto werd gemaakt met de camera van Ernst (Erco) Cosmann. Het object was meegenomen door Ilse Birnbaum tijdens een bezoek aan de boerderij. Zij is zittende 2de van rechts op de foto. Links van haar Grete (Reta) Lehmann, Esther Singer en David Rosenbaum; rechts van haar Ernst Cosmann.

Foto van Joodse landarbeiders bij de familie Jonkers in Zwiggelte De foto werd gemaakt met de camera van Ernst (Erco) Cosmann. Het object was meegenomen door Ilse Birnbaum tijdens een bezoek aan de boerderij. Zij is zittende 2de van rechts op de foto. Links van haar Grete (Reta) Lehmann, Esther Singer en David Rosenbaum; rechts van haar Ernst Cosmann.

Foto van Joodse landarbeiders en een bezoekster op het land van de familie Jonkers

Lijst met namen en aantekeningen betreffende inentingen voor pokken, difterie en tyfus in kamp Westerbork. Het gaat om mannen die voor de Joodse Ordedienst werken en hun gezinsleden.

Lijst met namen en aantekeningen betreffende inentingen voor pokken, difterie en tyfus in kamp Westerbork. Het gaat om mannen die voor de Joodse Ordedienst werken en hun gezinsleden.

Lijst met aantekeningen over inentingen bij mannen van de Joodse Ordedienst en hun gezinsleden

Collage.&nbsp; Collage uit een fotocompositie/tekeningen.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-04-11.&nbsp; Betreft een fotocompositie/karikatuur van het huwelijk van Dienstleider Dr. Hans Ottenstein en Hildegard Ottenstein-Sachs.&nbsp; Afgebeeld medewerkers van de Antragstelle en de Registrator die het echtpaar toezingen en de slip van de bruid dragen.&nbsp; Het geheel is gemaakt door Breslauer, Jordan (fotografie) en Kok (tekeningen).

Collage.&nbsp; Collage uit een fotocompositie/tekeningen.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-04-11.&nbsp; Betreft een fotocompositie/karikatuur van het huwelijk van Dienstleider Dr. Hans Ottenstein en Hildegard Ottenstein-Sachs.&nbsp; Afgebeeld medewerkers van de Antragstelle en de Registrator die het echtpaar toezingen en de slip van de bruid dragen.&nbsp; Het geheel is gemaakt door Breslauer, Jordan (fotografie) en Kok (tekeningen).

Karikatuur van het huwelijk van dienstleider Hans Ottenstein en Hildegard Ottenstein-Sachs

Van: Heikens, J.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-23 Onderwerp: Nr. B5/418. Voeding Vrije Personeel. De aanschaf van jonge haantjes is zo hoog ( fl. 2.50) dat ze niet op het menu gezet kunnen worden.

Van: Heikens, J.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-23 Onderwerp: Nr. B5/418. Voeding Vrije Personeel. De aanschaf van jonge haantjes is zo hoog ( fl. 2.50) dat ze niet op het menu gezet kunnen worden.

Verslag van de heer Heikens aan J. G. Buijvoets over voeding van het vrije personeel

D.P. Index Card Van: Gelder, van, Sonja

van S. van Gelder

Transport uit kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1943. Een vertrekkend transport.&nbsp;

Transport uit kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1943. Een vertrekkend transport.&nbsp;

Transport uit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 233 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Straten, Roosje geb. 05-07-62 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 233 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Straten, Roosje geb. 05-07-62 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

JosephCaransa

Joseph
Caransa