In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Acohen Raphael (Ru) Aan: Leny en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: pakketpost; het is flink koud, maar in de werkbarak is het warm; moeder is opgeknapt; broek en vest nog niet ontvangen; ‘Raf’ heeft aanstaande dinsdag schrijfdag…; Monkie (Ricardo) heeft ook een bordje meegegeten…&nbsp;

Van: Acohen Raphael (Ru) Aan: Leny en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: pakketpost; het is flink koud, maar in de werkbarak is het warm; moeder is opgeknapt; broek en vest nog niet ontvangen; ‘Raf’ heeft aanstaande dinsdag schrijfdag…; Monkie (Ricardo) heeft ook een bordje meegegeten…&nbsp;

Brief van Raphael Acohen aan zijn vrouw vanuit kamp Westerbork

Rugzak van een politieke gevangene Met nummer 124 Van één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De zak is gemaakt van stof van een parachute.

Rugzak van een politieke gevangene Met nummer 124 Van één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De zak is gemaakt van stof van een parachute.

Rugzak van een politieke gevangene

Overall van een politieke gevangene Nummer 57 Gedragen door mw. T. Bolhuis-Westerink, één van de politieke gevangenen in kamp Westerbork. In de avond van 11 op 12 april 1945 werden de vrouwen, ondergebracht in de strafbarakken, geëvacueerd en uiteindelijk op 14 april bij Visvliet in de buurt van Grijpskerk door hun bewakers achtergelaten. Tiny slaagde erin voor het vertrek van de groep uit kamp Westerbork te ontsnappen (met vijf anderen) en te overnachten in een turfschuur in Ekehaar, een dorp een aantal kilometers verderop. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen. &nbsp;

Overall van een politieke gevangene Nummer 57 Gedragen door mw. T. Bolhuis-Westerink, één van de politieke gevangenen in kamp Westerbork. In de avond van 11 op 12 april 1945 werden de vrouwen, ondergebracht in de strafbarakken, geëvacueerd en uiteindelijk op 14 april bij Visvliet in de buurt van Grijpskerk door hun bewakers achtergelaten. Tiny slaagde erin voor het vertrek van de groep uit kamp Westerbork te ontsnappen (met vijf anderen) en te overnachten in een turfschuur in Ekehaar, een dorp een aantal kilometers verderop. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen. &nbsp;

Overall van een politieke gevangene

Plaatsen in kamp Westerbork

Monumenten in kamp Westerbork

Tekens in Westerbork

Jerusalem Stone

Nationaal Monument

De Gesproken Namen

Verzetsgraf

Bevroren Tranen

Glas-in-lood Raam Gemeente Westerbork

De 102.000 Stenen

Werkmanpoort

Molukse Markering

Overall van een politieke gevangene Nummer 33 Gedragen door mw. J. Adams, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 &nbsp;werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen

Overall van een politieke gevangene Nummer 33 Gedragen door mw. J. Adams, één van de politieke gevangenen die vanuit kamp Westerbork in 1945 &nbsp;werd geëvacueerd en uiteindelijk in Grijpskerk werd bevrijd. De overall werd oorspronkelijk zonder nummer door een Joodse strafgeval gedragen

Van: de Vrijer-Fierlier, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944/1945 Onderwerp: groep DB 1, groep 6, barak 12.

Van: de Vrijer-Fierlier, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944/1945 Onderwerp: groep DB 1, groep 6, barak 12.

Arbeiskarte van Mietje de Vrijer-Fierlier in kamp Westerbork

Van: hoofd Rijksgebouwendienst&nbsp; Aan: ambtenaren Rijksgebouwendienst&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1942-08-20&nbsp; Onderwerp: opmaken van een lijst van ambtenaren die zijn getrouwd met een persoon van Joodse bloede.

Van: hoofd Rijksgebouwendienst&nbsp; Aan: ambtenaren Rijksgebouwendienst&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1942-08-20&nbsp; Onderwerp: opmaken van een lijst van ambtenaren die zijn getrouwd met een persoon van Joodse bloede.

Brief van het hoofd Rijksgebouwendienst aan zijn ambtenaren

Van: Afd. Technische Dienst en Bedrijven, v.d. Weel Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-13 Onderwerp: Conclusies na onderzoek van het verwarmingsprobleem.

Van: Afd. Technische Dienst en Bedrijven, v.d. Weel Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-13 Onderwerp: Conclusies na onderzoek van het verwarmingsprobleem.

Rapport over het verwarmingsprobleem in Interneringskamp Westerbork

Leo Fischer werd op 29 februari 1944 op de Waalsdorpervlakte geëxecuteerd. Hij was ter dood veroordeeld voor zijn aandeel in het verzetswerk van de knokploeg ‘Oranje Vrijbuiters’ in Utrecht.

Van: Sanders, S. Aan: Haan, de, R.H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: H.G. in dank ontvangen (pakket)

Van: Sanders, S. Aan: Haan, de, R.H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: H.G. in dank ontvangen (pakket)

Briefkaart van Sander Sanders aan Rudie de Haan vanuit kamp Westerbork

Lagersonderbefehl Westerbork, kamp 1943-10-19 Inhoud: Afkondiging van de quarantaine toestand voor het Lager Westerbork in verband met de talrijke gevallen van besmettelijke ziekten (kinderverlamming, diphterie, roodvonk, geelzucht).

Lagersonderbefehl Westerbork, kamp 1943-10-19 Inhoud: Afkondiging van de quarantaine toestand voor het Lager Westerbork in verband met de talrijke gevallen van besmettelijke ziekten (kinderverlamming, diphterie, roodvonk, geelzucht).

Lagersonderbefehl

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-05&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: verplichte inenting tegen difterie&nbsp; Tekst in Duits, zie voor Nederlandse tekst inv.nr. 4829-29

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-05&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: verplichte inenting tegen difterie&nbsp; Tekst in Duits, zie voor Nederlandse tekst inv.nr. 4829-29

Mededeling over verplichte inenting tegen difterie

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-05&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: verplichte inenting tegen difterie&nbsp; Tekst in Nederlands, zie voor Duitse tekst inv.nr. 4829-28

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-05&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: verplichte inenting tegen difterie&nbsp; Tekst in Nederlands, zie voor Duitse tekst inv.nr. 4829-28

Mededeling verplichte inenting tegen difterie

Ontspanning kamp Westerbork

Sport kamp Westerbork

Theater kamp Westerbork

Jeugdorganisaties kamp Westerbork

Religieus leven kamp Westerbork

Schrijven kamp Westerbork

Muziek kamp Westerbork

Fotografie kamp Westerbork

Filmvertoningen kamp Westerbork

Kunst kamp Westerbork

Cursussen kamp Westerbork

Bibliotheek kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: inenting tegen difterie.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-12-27&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: inenting tegen difterie.

Mededeling over inenting tegen difterie

Lagerbefehl No. 33&nbsp; Datum: 1943-05-18&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Spertijd voor dragers van een 'Z'-stempel en overige kampgevangenen.

Lagerbefehl No. 33&nbsp; Datum: 1943-05-18&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Spertijd voor dragers van een 'Z'-stempel en overige kampgevangenen.

Lagerbefehl No. 33

Lagerbefehl No. 45 Datum: 1943-08-11 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Spertijd

Lagerbefehl No. 45 Datum: 1943-08-11 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Spertijd

Lagerbefehl No. 45

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Sientje Elzas zat van april/mei 1943 tot januari 1944 als Jopie Smit ondergedoken in Kampen. &nbsp;Ze werd verraden en 11 januari 1944 door twee medewerkers van de gemeentepolitie Kampen opgehaald. Op 12 januari 1944 is ze afgevoerd naar kamp Westerbork en van daaruit op 25 januari 1944 gedeporteerd naar Auschwitz. Daar werd ze op 28 januari 1944 vermoord.&nbsp;

SophieRosenstein-Bendheim

Sophie
Rosenstein-Bendheim