In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Overlevenden van Theresienstadt, die met een uitwisselingstransport naar Zwitserland zijn overgebracht kregen les op het Prinses Beatrix Lyceum te Glion. De foto is gemaakt in de omgeving van deze plaats tijdens een bergwandeling.&nbsp;

Overlevenden van Theresienstadt, die met een uitwisselingstransport naar Zwitserland zijn overgebracht kregen les op het Prinses Beatrix Lyceum te Glion. De foto is gemaakt in de omgeving van deze plaats tijdens een bergwandeling.&nbsp;

Overlevenden Theresienstadt in Zwitserland

Overlevenden van Theresienstadt, die met een uitwisselingstransport naar Zwitserland zijn overgebracht kregen les op het Prinses Beatrix Lyceum te Glion. De foto is gemaakt in de omgeving van deze plaats tijdens een bergwandeling.

Overlevenden van Theresienstadt, die met een uitwisselingstransport naar Zwitserland zijn overgebracht kregen les op het Prinses Beatrix Lyceum te Glion. De foto is gemaakt in de omgeving van deze plaats tijdens een bergwandeling.

Betreft uitwisselingstransport naar Zwitserland.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02-03

Betreft uitwisselingstransport naar Zwitserland.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02-03

Bekendmaking van een uitwisselingstransport naar Zwitserland

Het gaat om transportnummer 819. Deze nummers werden verstrekt aan de personen die in aanmerking kwamen voor het uitwisselingstransport van 5 februari 1945 van Theresienstadt naar Zwitserland.&nbsp;

Het gaat om transportnummer 819. Deze nummers werden verstrekt aan de personen die in aanmerking kwamen voor het uitwisselingstransport van 5 februari 1945 van Theresienstadt naar Zwitserland.&nbsp;

Nummer voor uitwisselingstransport naar Zwitserland

Mededeling over het uitwisselingstransport van Theresienstadt naar Zwitserland.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02-03

Mededeling over het uitwisselingstransport van Theresienstadt naar Zwitserland.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02-03

Bekendmaking over het uitwisselingstransport van Theresienstadt naar Zwitserland

Aan: Lampie, Simon Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02 Onderwerp: uitwisselingstransport naar Zwitserland dat op 5 februari 1945 zal plaatsvinden. Verzocht wordt zich de dag ervoor te verzamelen met bagage.

Aan: Lampie, Simon Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02 Onderwerp: uitwisselingstransport naar Zwitserland dat op 5 februari 1945 zal plaatsvinden. Verzocht wordt zich de dag ervoor te verzamelen met bagage.

Mededeling in verband met het uitwisselingstransport naar Zwitserland vanuit Theresienstadt

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: bezoekverbod aan ziekenhuis, informatie over patiënten.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: bezoekverbod aan ziekenhuis, informatie over patiënten.

Mededeling over bezoekverbod aan ziekenhuis en informatie over patiënten

Rugzak van politieke gevangene mevrouw Merlijn-Op de Weegh.&nbsp; In de collectie zijn verschillende van deze plunjezakken gemaakt van parachutestof terug te vinden. Echter deze is bijzonder omdat verschillende vrouwen, tijdens hun gedwongen voettocht van Westerbork naar Visvliet en Grijpskerk, hun naam op de zak hebben geborduurd. Bovenaan de zak borduurde mevrouw Hermanides bijvoorbeeld: ‘ KL Westerbork Blockalteste Hermanides’.&nbsp; &nbsp;

Rugzak van politieke gevangene mevrouw Merlijn-Op de Weegh.&nbsp; In de collectie zijn verschillende van deze plunjezakken gemaakt van parachutestof terug te vinden. Echter deze is bijzonder omdat verschillende vrouwen, tijdens hun gedwongen voettocht van Westerbork naar Visvliet en Grijpskerk, hun naam op de zak hebben geborduurd. Bovenaan de zak borduurde mevrouw Hermanides bijvoorbeeld: ‘ KL Westerbork Blockalteste Hermanides’.&nbsp; &nbsp;

Rugzak van een politieke gevangene

Van: de Burgerlijke Stand Aan: de aanvrager Plaats: Delfzijl Datum: 1959-09-02 Onderwerp: overlijden Judikje Bamberger.

Van: de Burgerlijke Stand Aan: de aanvrager Plaats: Delfzijl Datum: 1959-09-02 Onderwerp: overlijden Judikje Bamberger.

Uittreksel uit het register van overlijden betreffenden het lot van Judikje Bamberger

Salomon Walvis, vader van twee kinderen, zat met zijn vrouw (Henderina Winnik, schuilnaam Riny), een student en een joods meisje Rachel Santen34 (bijnaam “Annie”), ondergedoken bij de familie Meijers in Horst (Limburg). Omdat hij zijn mede-onderduikers mishandeld zou hebben en verdacht werd van het willen verraden van verzetsmensen werd hij, nadat overplaatsing naar een gesloten afdeling van een psychiatrische inrichting niet mogelijk bleek, door het verzet geliquideerd. Bewijs voor zijn geplande verraad is nooit geleverd. Hij is in het Witveld, een bosje tussen Grubbenvorst en Horst, door het hoofd geschoten en ter plekke begraven. Zover bekend is zijn lichaam niet herbegraven. Zijn vrouw en Rachel Zante overleefden de oorlog. “Na de dood van Salomon werd Henderina verteld dat hij door de Duitsers is vermoord. Pas na de oorlog kreeg zij te horen dat hij door het verzet was geliquideerd, als verrader. Henderina schakelde een advocaat in om er precies achter te komen wat er was gebeurd, maar het dossier werd van hogerhand in de doofpot gedaan. De afgelopen jaren heeft Gerrit van der Vorst uitgebreid onderzoek gedaan naar de zaak Salomon Walvis. Dit heeft geleid tot rehabilitatie van Salomon op 10 april 2018. Salomons weduwe Henderina heeft dit helaas niet meer mogen meemaken. Zij overleed in 2005 op 90-jarige leeftijd.” (Stadsarchief Amsterdam, 2018) Bron: https://www.droog-mag.nl/war-victims/door-verzet-omgebrachte-joodse-onderduikers.pdf

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-18 No. 2&nbsp; Inhoud: Reorganisatie kampleiding en organisatie, zes Afdelingen (Barnes, Montezinos, Vles, Cohen, David, Cohen, Zielke, Witsen, Cohen, Pisk, Spanier, Dresden, Wachsmann, Meents, de Jong, Schiff en Speijer; Herdenkings- bijeenkomst, v.d. Hak, viool; Bridgetournier (Mouw en Barend); gevraagd tolken; Engelsche lectuur inleveren voor in het kamp gelegerde militairen; Oorlogsoverzicht; Kledingmagazijn; radio-uitzending.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-18 No. 2&nbsp; Inhoud: Reorganisatie kampleiding en organisatie, zes Afdelingen (Barnes, Montezinos, Vles, Cohen, David, Cohen, Zielke, Witsen, Cohen, Pisk, Spanier, Dresden, Wachsmann, Meents, de Jong, Schiff en Speijer; Herdenkings- bijeenkomst, v.d. Hak, viool; Bridgetournier (Mouw en Barend); gevraagd tolken; Engelsche lectuur inleveren voor in het kamp gelegerde militairen; Oorlogsoverzicht; Kledingmagazijn; radio-uitzending.

De Westerborker nummer 2 van 18 april 1945

Van: Reichskommissar&nbsp; Aan: Burgemeester van Sappemeer&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-12-28&nbsp; Onderwerp: Afsluiten van waterleidingen van leegstaande Joodse woningen.

Van: Reichskommissar&nbsp; Aan: Burgemeester van Sappemeer&nbsp; Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-12-28&nbsp; Onderwerp: Afsluiten van waterleidingen van leegstaande Joodse woningen.

Brief van de Reichscommissar aan de burgemeester van Sappemeer

Lagerbefehl No. 25, Blatt 2&nbsp; Datum: 1943-04-19&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Gebruik van de wc's in de familiebarakken van het oude kamp.

Lagerbefehl No. 25, Blatt 2&nbsp; Datum: 1943-04-19&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Gebruik van de wc's in de familiebarakken van het oude kamp.

Lagerbefehl No. 25, Blatt 2

Lagerbefehl No. 25, Blatt 2 Datum: 1943-04-19 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Kapsalon; Gebruik der w.c. in de familiebarakken van het oude kamp

Lagerbefehl No. 25, Blatt 2 Datum: 1943-04-19 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Kapsalon; Gebruik der w.c. in de familiebarakken van het oude kamp

Lagerbefehl No. 26, Blatt 2 Datum: 1943-04-19 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verbeurdverklaringsbeschikkingen

Lagerbefehl No. 26, Blatt 2 Datum: 1943-04-19 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verbeurdverklaringsbeschikkingen

Lagerbefehl No. 26, Blatt 2

Lagerbefehl No. 24, Blatt 2 Datum: 1943-04-12 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verlaten van het kamp

Lagerbefehl No. 24, Blatt 2 Datum: 1943-04-12 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verlaten van het kamp

AlidaBarmhartigheid

Alida
Barmhartigheid