In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

De gevangenis van het interneringskamp.&nbsp; Interneringskamp Westerbork, 1945.&nbsp; Barak 51, de cellenbarakken (waar S.D. functionarissen zaten, onder andere kamp commandant Gemmeker was hier opgesloten en is hier ondervraagd) met bewakers.

De gevangenis van het interneringskamp.&nbsp; Interneringskamp Westerbork, 1945.&nbsp; Barak 51, de cellenbarakken (waar S.D. functionarissen zaten, onder andere kamp commandant Gemmeker was hier opgesloten en is hier ondervraagd) met bewakers.

Foto van de gevangenis in Interneringskamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 82

Breslauer, W.R. Kinderen aan het werk om speelgoed te maken.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Onder leiding zitten ongeveer 10 kinderen aan een werktafel in een barak te werken. Het meisje links in het midden (gebogen) met vlecht is Trudi Davids. &nbsp;

Breslauer, W.R. Kinderen aan het werk om speelgoed te maken.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Onder leiding zitten ongeveer 10 kinderen aan een werktafel in een barak te werken. Het meisje links in het midden (gebogen) met vlecht is Trudi Davids. &nbsp;

Kinderen bezig met het schilderen van houten speelgoed

Van: Brilleslijper, Hartog Aan: Wildschut, W. Plaats: Amsterdam, gevangenis Weteringschans Datum: 1944-04-14 Onderwerp: een week en twee dagen in de gevangenis Weteringschans; samen met Johnny Samuel en 33 anderen in een barak; zijn vrouw zit in een barak met andere vrouwen; alleen kleding wat ze aan hebben en geen zeep en een handdoek; het eten is dragelijk en het slapen hard; de stemming is goed, omdat een ieder een spoedig einde van de oorlog verwacht; de volgende bestemming zal waarschijnlijk kamp Westerbork worden; wat hun daar te wachten staat is onbekend; dagindeling in de gevangenis; over het gebruik van een scheermesje; over de batterijen van een gehoorapparaat en het opladen…

Van: Brilleslijper, Hartog Aan: Wildschut, W. Plaats: Amsterdam, gevangenis Weteringschans Datum: 1944-04-14 Onderwerp: een week en twee dagen in de gevangenis Weteringschans; samen met Johnny Samuel en 33 anderen in een barak; zijn vrouw zit in een barak met andere vrouwen; alleen kleding wat ze aan hebben en geen zeep en een handdoek; het eten is dragelijk en het slapen hard; de stemming is goed, omdat een ieder een spoedig einde van de oorlog verwacht; de volgende bestemming zal waarschijnlijk kamp Westerbork worden; wat hun daar te wachten staat is onbekend; dagindeling in de gevangenis; over het gebruik van een scheermesje; over de batterijen van een gehoorapparaat en het opladen…

Brief van Hartog Brilleslijper aan W. Wildschut van uit de gevangenis Weteringschans

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Ontvluchtingen kamp Westerbork

Jongen maakt speelgoed.&nbsp; De figuren worden met behulp van een figuurzaag uitgezaagd. Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Tekst: ‘Werkkamp’ &nbsp;

Jongen maakt speelgoed.&nbsp; De figuren worden met behulp van een figuurzaag uitgezaagd. Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Tekst: ‘Werkkamp’ &nbsp;

Een jongen is aan het figuurzagen voor houten kinderspeelgoed

Naziconcentratiekampen

Kamp Mühldorf

Kamp Mühlerberg

Kamp Myslowitz

Kamp Nachod

Kamp Natzweiler-Struthof

Mauthausen

Kamp Mechtal

Kamp Mecklenburg

Kamp Melk

Kamp Malachit

Kamp Malapane

Kamp Malchow

Kamp Marbach

Kamp Mariënburg

Kamp Maskie

Kazerne Dossin

Kamp Lublin

Kamp Altenhammer

Kamp Ludwigsdorf

Kamp Ludwigslust

Kamp Lüneburg

Kamp Majdanek

Kamp Lippstadt

Kamp Lohheide

Kamp Loslau

Kamp Lübben

Kamp Lübeck

Kamp Reichenbach

Kamp Langenstein-Zwieberge

Gijzelaarskamp Sint-Michielsgestel

Kamp Laufen Salzach

Kamp Laurahütte

Kamp Erika

Emslandlager

Coselkampen

Kamp Leitmeritz

Kamp Zschipkau

Kamp Zeitz

Kamp Wüstegiersdorf

Kamp Lieberose

Kamp Kochanowitz

Kamp Köningshütte

Kamp Krenau

Kamp Landeshut

Kamp Amersfoort

Kamp Bismarckhütte

Strafkampen

Doorvoerkampen

Kamp Blechhammer

Werkkampen

Auschwitz III

Kamp Bad-Warmbrunn

Getto's

Kamp Beendorf

Vernietigingskampen

Bergen-Belsen

Kamp Bernhausen

Kamp Beuthen

Kamp Johannesdorf

Kamp Gross Sarne

Kamp Anhalt

Kamp Biberach

Kamp Sackenhoym

Kamp Reigersfeld

Kamp Bisingen

Kamp Niemtz

Kamp Augsburg

Kamp Niederkirch

Kamp Klettendorf

Auschwitz I

Auschwitz II

Kamp Allach

Kamp Stara Kuznica

Kamp Annaberg

Kamp Annaburg

Kamp Janina

Kamp Schotterwerk

Kamp Blizyn

Kamp Schoppinitz

Kamp Sandbostel

Kamp Sangerhausen

Kamp Schömberg

Kamp Burggraben

Kamp Bunzlau

Sobibor

Kamp Buna

Kamp Slonsk

Buchenwald

Kamp Pölitz

Kamp Siemianowitz

Kamp Dornhau

Kamp Trawnitz

Dachau

Kamp Tränke

Kamp Christianstadt

Theresienstadt

Kamp Chelmek

Kamp Praag

Kamp Szczedrzyk

Kamp Raguhn

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Kampgevangenen in de weer met lorries geladen met bakstenen. Mogelijk heeft het te maken met de bouw van de kas. Op de achtergrond barak 75.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: Kampgevangenen in de weer met lorries geladen met bakstenen. Mogelijk heeft het te maken met de bouw van de kas. Op de achtergrond barak 75.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Turksma, Jacob Aan: Van Leer, fam. Plaats: Westerbork, kamp, barak 68 Datum: 1943-04-16 (poststempel) Onderwerp: een bedankje voor een ontvangen pakje.

Van: Turksma, Jacob Aan: Van Leer, fam. Plaats: Westerbork, kamp, barak 68 Datum: 1943-04-16 (poststempel) Onderwerp: een bedankje voor een ontvangen pakje.

Briefkaart

Bambie figuur uit hout gesneden met opschildering. Gemaakt door meneer Zadek of Zadick. &nbsp;

Bambie figuur uit hout gesneden met opschildering. Gemaakt door meneer Zadek of Zadick. &nbsp;

Bambie figuur uit hout gesneden

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: in het kamp gemaakte speelgoedbeestjes van stof.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: in het kamp gemaakte speelgoedbeestjes van stof.

Kantine kamp Westerbork

Werkplaatsen kamp Westerbork

Speelgoedmakerij

Speelgoedhert Ongeverfd Staand op een houten plankje Het hertje werd op 30 mei 1944 uit het kamp gesmokkeld.&nbsp; De maakster van het stuk speelgoed is Rita Bosman.

Speelgoedhert Ongeverfd Staand op een houten plankje Het hertje werd op 30 mei 1944 uit het kamp gesmokkeld.&nbsp; De maakster van het stuk speelgoed is Rita Bosman.

Hertje van hout gemaakt in kamp Westerbork

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 2 maart 1943 - Sobibor

Anna ElisabethLankhout-Asscher

Anna Elisabeth
Lankhout-Asscher