In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Post kamp Westerbork

Censuur kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Naziconcentratiekampen

Kamp Haaren

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-06-10 Onderwerp: omstandigheden, bezoek aan kamp Ruinen gaat niet, omdat ze geen reisvergunning kan krijgen.

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-06-10 Onderwerp: omstandigheden, bezoek aan kamp Ruinen gaat niet, omdat ze geen reisvergunning kan krijgen.

Brief van Elteka Breslauer aan Tony vanuit Amsterdam

Van: Breslauer, Etelka (Oma) Aan: Tony Schram Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-06 Onderwerp: bericht van verhuizing naar kamp westerbork, barak 16 F

Van: Breslauer, Etelka (Oma) Aan: Tony Schram Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-06 Onderwerp: bericht van verhuizing naar kamp westerbork, barak 16 F

Briefkaart van Elteke Breslauer aan Tony Schram vanuit kamp Westerbork

Van: Levie, Dien Aan: Jaap, Wies…pa en moe Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-16 Onderwerp: expresse pakket is binnengekomen; graag een bus boter; graag thee; ze krijgen in het kamp alleen ‘s morgens en ’s avonds koffie zonder melk en suiker; ze krijgen niets op het brood; behoefte aan hartigheid; Pakketjes via de Joodse Raad nog niet ontvangen; ze zullen elke dag naar het postkantoor gaan en kijken of er iets is aangekomen; het beste is echter de pakketten naar de werkplek van Jaap in het ziekenhuis te sturen; behoefte aan een krant die nauwelijks in het kamp te zien zijn; slapen en eten in varkenstallen en slapen op vieze stromatrassen; veel ouden van dagen komen binnen, zelfs op brancards en met krukken; een oude dokter zei: dat heel oude mensen en heel kleine kinderen dit niet overleven; Rotterdam is ook leeggehaald; er worden nieuwe barakken bijgebouwd; over het badhuisje, ijzerhoudend water en een warme douche voor Dien en Jo (8 minuten); ze weet niet hoe ze de was moet doen met koud water in de washokken; in de barak hangen de mensen de was op aan de balken of aan touwtjes, daar waar ze eten, slapen en alles doen; ze houdt de kleren aan tijdens het slapen, ze heeft maar een deken, Jaap heeft er geen een; ze hoopt spoedig dat aan dit alles een einde komt…

Van: Levie, Dien Aan: Jaap, Wies…pa en moe Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-16 Onderwerp: expresse pakket is binnengekomen; graag een bus boter; graag thee; ze krijgen in het kamp alleen ‘s morgens en ’s avonds koffie zonder melk en suiker; ze krijgen niets op het brood; behoefte aan hartigheid; Pakketjes via de Joodse Raad nog niet ontvangen; ze zullen elke dag naar het postkantoor gaan en kijken of er iets is aangekomen; het beste is echter de pakketten naar de werkplek van Jaap in het ziekenhuis te sturen; behoefte aan een krant die nauwelijks in het kamp te zien zijn; slapen en eten in varkenstallen en slapen op vieze stromatrassen; veel ouden van dagen komen binnen, zelfs op brancards en met krukken; een oude dokter zei: dat heel oude mensen en heel kleine kinderen dit niet overleven; Rotterdam is ook leeggehaald; er worden nieuwe barakken bijgebouwd; over het badhuisje, ijzerhoudend water en een warme douche voor Dien en Jo (8 minuten); ze weet niet hoe ze de was moet doen met koud water in de washokken; in de barak hangen de mensen de was op aan de balken of aan touwtjes, daar waar ze eten, slapen en alles doen; ze houdt de kleren aan tijdens het slapen, ze heeft maar een deken, Jaap heeft er geen een; ze hoopt spoedig dat aan dit alles een einde komt…

Brief van Dien Levie aan haar familie vanuit kamp Westerbork

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-10 Onderwerp: omstandigheden; huishouden.

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-10-10 Onderwerp: omstandigheden; huishouden.

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-02 Onderwerp: omstandigheden, over het werk van Breslauer in het kamp Westerbork (pasfoto's maken, 1300 stuks), Ursula werkt in het weeshuis, registratie; Stefan…

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-09-02 Onderwerp: omstandigheden, over het werk van Breslauer in het kamp Westerbork (pasfoto's maken, 1300 stuks), Ursula werkt in het weeshuis, registratie; Stefan…

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-05-31 Onderwerp: omstandigheden, behoefte aan boeken, geen bericht ontvangen over haar kleinkinderen.

Van: Breslauer, Etelka Aan: Tony (Schram) Plaats: Amsterdam Datum: 1942-05-31 Onderwerp: omstandigheden, behoefte aan boeken, geen bericht ontvangen over haar kleinkinderen.

Van: Legerrabbijn S. Rodriques-Pereira&nbsp; Aan: Hoofdlegerpredikant Kolonel de Kluis&nbsp; Plaats: Hilversum&nbsp; Datum: 1951-08-09&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; binnen de Joodse gemeenschap is er geen behoefte om het crematorium als monument te behouden; in geval van urnen met de asresten van Joodse slachtoffers, verzoek deze her te begraven op een Joodse begraafplaats.

Van: Legerrabbijn S. Rodriques-Pereira&nbsp; Aan: Hoofdlegerpredikant Kolonel de Kluis&nbsp; Plaats: Hilversum&nbsp; Datum: 1951-08-09&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; binnen de Joodse gemeenschap is er geen behoefte om het crematorium als monument te behouden; in geval van urnen met de asresten van Joodse slachtoffers, verzoek deze her te begraven op een Joodse begraafplaats.

BernhardAdler

Bernhard
Adler