In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Brief van Lina Jacoba Dalsheim aan Gretha van Dijk vanuit kamp Westerbork

Stapelbed in het interneringskamp. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948 Interieur van een woonbarak. Op de foto een deel van een stapelbed, koffer, kleding, matrassen en dozen.

Stapelbed in het interneringskamp. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948 Interieur van een woonbarak. Op de foto een deel van een stapelbed, koffer, kleding, matrassen en dozen.

Foto van een stapelbed in een grote woonbarak

Van: Cohen, Simon Aan: Mulder, de heer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-28 Onderwerp: lenen van geld; voedselvoorziening, verbod om rookartikelen te sturen; kleding

Van: Cohen, Simon Aan: Mulder, de heer Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-28 Onderwerp: lenen van geld; voedselvoorziening, verbod om rookartikelen te sturen; kleding

Brief van Simon Cohen aan de heer Mulder vanuit kamp Westerbork

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-06-19 Onderwerp: Dagelijks leven in het Apeldoornsche Bosch; gezelligheid met vriendinnen en jongens in Apeldoorn; toffee gekocht van snoepbonnen

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: 1942-06-19 Onderwerp: Dagelijks leven in het Apeldoornsche Bosch; gezelligheid met vriendinnen en jongens in Apeldoorn; toffee gekocht van snoepbonnen

Brief van Lina Jacoba Dalsheim aan Gretha van Dijk vanuit het Apeldoornsche Bosch

Van: Velzen, van, Dhr. Aan: Velzen, van, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 21 augustus ? Onderwerp: transport, sturen van kleding en levensmiddelen. Blz.: 3

Van: Velzen, van, Dhr. Aan: Velzen, van, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 21 augustus ? Onderwerp: transport, sturen van kleding en levensmiddelen. Blz.: 3

Brief van Emanuel van Velzen aan zijn vrouw vanuit kamp Westerbork

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01 Onderwerp: mensen die in aanmerking komen voor uitwisseling gaan op transport; opsturen van kleding, scheerzeep en mesjes Op briefpapier Lager Westerbork

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01 Onderwerp: mensen die in aanmerking komen voor uitwisseling gaan op transport; opsturen van kleding, scheerzeep en mesjes Op briefpapier Lager Westerbork

Brief van Morris Zomerplaag aan Ali vanuit kamp Westerbork

Van: Pinto, Dora Aan: lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: we weten niet wanneer we weggaan; vraag om kleding; we hopen er het beste van; zorg goed voor de hond

Van: Pinto, Dora Aan: lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: we weten niet wanneer we weggaan; vraag om kleding; we hopen er het beste van; zorg goed voor de hond

Brief van Dora Pinto aan familie vanuit kamp Westerbork

Emmy Bonn-Leijens, 54 jaar, op 11 augustus 1888 te Schwanenburg (Duitsland) geboren, beroep niet bekend, wonende Nieuwstraat 27 te Venlo. Zij maakte deel uit van het 13e transport (2862 personen) datvanuit Westerbork naar Sobibor vertrok. Zij werd op 28 mei 1943 in Sobibor omgebracht (akte 384/1946). Komt voor op de site van Yad Vashem onder 'Venlo' met geboorteplaats Kaldenkirchen en met als geboorteplaats Venlo 1888. [Memo: Bovenstaande Emmy Bonn-Leijens was de moeder van Hans Günther Bonn. Walter Bonn, broeder van Hans Günther Bonn, werd vanuit Venlo via het werkkamp Ochten gedeporteerd en omgebracht. Datzelfde gebeurde met Hermine (Mimi) Bonn-Hertz, schoonzuster van H.G. Bonn. Een foto van deze drie personen op blz. 228 van de Eisheiligen(1) evenals de laatste brief van mevrouw Bonn-Leijens dd. 31 januari 1943. H.G. Bonn, Villapark 13, plaatste op 24 augustus 1945 een overlijdensadvertentie van Mimi Bonn-Hertz in het DvNL.] 1) Frank Kauwertz, Die drei Eisheiligen 1999, blz. 226, 228 en 447. Bron: http://historie.venlo.nl/persoon.asp?odID=863

Van: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-07 Onderwerp: Handgepäck, lijst met kleding en gebruiksvoorwerpen. Heinrich werd op het laatste moment uit het eerste transport van 15 juli 1942 gehaald. Zonder bagage keerde hij terug naar het kamp. De lijst is een opsomming van wat in zijn koffer is achtergebleven, met een inschatting van de waarde.

Van: Gassmann, Heinrich Datum: 1942-07 Onderwerp: Handgepäck, lijst met kleding en gebruiksvoorwerpen. Heinrich werd op het laatste moment uit het eerste transport van 15 juli 1942 gehaald. Zonder bagage keerde hij terug naar het kamp. De lijst is een opsomming van wat in zijn koffer is achtergebleven, met een inschatting van de waarde.

Lijst van bagage van Heinrich Gassmann dat met het eerste transport meeging

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 5 april 1944 - Ravensbrück

Transport 21 april 1943 - Theresienstadt

Transport 21 september 1943 - Auschwitz

Transport 19 oktober 1943 - Auschwitz

Transport 16 november 1943 - Auschwitz

Transport 11 januari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 18 januari 1944 - Theresienstadt

Transport 25 januari 1944 - Auschwitz

Transporten naar Auschwitz

Transporten naar Theresienstadt

Coseltransporten

Transport 7 september 1943 - Auschwitz

Transport 14 september 1943 - Auschwitz

Transport 14 september 1943 - Theresienstadt

Transporten naar Sobibor

Transport 1 juni 1943 - Sobibor

Transport 8 juni 1943 - Sobibor

Transport 29 juni 1943 - Sobibor

Transport 6 juli 1943 - Sobibor

Transport 13 juli 1943 - Sobibor

Transport 20 juli 1943 - Sobibor

Transport 24 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 31 augustus 1943 - Auschwitz

Transport 18 mei 1943 - Sobibor

Transport 25 mei 1943 - Sobibor

Transport 5 februari 1944 - Ravensbrück

Transport 9 maart 1944 - Vittel

Transport 15 juli 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Buchenwald

Transport 16 juli 1942 - Auschwitz

Transport 21 juli 1942 - Auschwitz

Transport 1 februari 1944 - Buchenwald

Transport 24 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 3 september 1944 - Auschwitz

Transport 4 september 1944 - Theresienstadt

Transport 13 september 1944 - Bergen-Belsen

Transport 19 mei 1944 - Auschwitz

Transport 19 mei 1944 - Bergen-Belsen

Transport 3 juni 1944 - Auschwitz

Transport 31 juli 1944 - Theresienstadt

Transport 31 juli 1944 - Bergen-Belsen

Transport 3 maart 1944 - Auschwitz

Transport 15 maart 1944 - Bergen-Belsen

Transport 23 maart 1944 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Theresienstadt

Transport 5 april 1944 - Auschwitz

Transport 5 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 5 april 1944 - Bergen-Belsen

Transport 1 februari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 15 februari 1944 - Bergen-Belsen

Transport 25 februari 1944 - Theresienstadt

Transport 20 november 1942 - Auschwitz

Transport 24 november 1942 - Auschwitz

Transport 30 november 1942 - Auschwitz

Transport 4 december 1942 - Auschwitz

Transport 8 december 1942 - Auschwitz

Transport 12 december 1942 - Auschwitz

Transport 10 november 1942 - Auschwitz

Transport 16 november 1942 - Auschwitz

Transport 6 november 1942 - Auschwitz

Transport 9 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 12 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 16 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 19 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 23 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 26 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 30 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 2 november 1942 - Auschwitz

Transport 28 september 1942 - Auschwitz

Transport 2 oktober 1942 - Auschwitz

Transport 31 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 4 september 1942 - Auschwitz

Transport 7 september 1942 - Auschwitz

Transport 11 september 1942 - Auschwitz

Transport 14 september 1942 - Auschwitz

Transport 18 september 1942 - Auschwitz

Transport 21 september 1942 - Auschwitz

Transport 25 september 1942 - Auschwitz

Transport 17 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 21 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 28 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 3 januari 1945 - Libenau

Transport 24 juli 1942 - Auschwitz

Transport 27 juli 1942 - Auschwitz

Transport 31 juli 1942 - Auschwitz

Transport 3 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 7 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 10 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 14 augustus 1942 - Auschwitz

Transport 6 april 1943 - Sobibor

Transport 13 april 1943 - Sobibor

Transport 8 februari 1944 - Auschwitz

Transport 20 april 1943 - Sobibor

Transporten naar Bergen-Belsen

Transport 27 april 1943 - Sobibor

Transport 4 mei 1943 - Sobibor

Transport 11 mei 1943 - Sobibor

Transport 23 maart 1943 - Sobibor

Transport 2 maart 1943 - Sobibor

Transport 30 maart 1943 - Sobibor

Foto van Lina Jacoba Dalsheim

Foto van Lina Jacoba Dalsheim, leerling-verpleegster in het Apeldoornsche Bosch Vermoedelijk winter 1942

Foto van Lina Jacoba Dalsheim, leerling-verpleegster in het Apeldoornsche Bosch Vermoedelijk winter 1942

Bewarings- en Verblijfskampen

Bewarings- en Verblijfskamp Ybenheer

FannyKnocker

Fanny
Knocker