In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Schrik, H. Aan: Buijvoets J. G en de commandant van de Bewakingstroepen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-31 Onderwerp: burgers verstrekken voedsel aan gedetineerden. Het hoofd van de bewakingstroepen wil deze burgers in de gevangenis stoppen. Buijvoets wil weten wat voor maatregelen er zijn genomen tegenover de bewaker die toestond dat de door hem bewaakte gedetineerden eten kregen van de vrouw van de boer waar ze werkten.

Van: Schrik, H. Aan: Buijvoets J. G en de commandant van de Bewakingstroepen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-31 Onderwerp: burgers verstrekken voedsel aan gedetineerden. Het hoofd van de bewakingstroepen wil deze burgers in de gevangenis stoppen. Buijvoets wil weten wat voor maatregelen er zijn genomen tegenover de bewaker die toestond dat de door hem bewaakte gedetineerden eten kregen van de vrouw van de boer waar ze werkten.

Rapport vervolg van H. Schrik met onder andere opmerkingen van J.G. Buijvoets en de commandant van de bewakingstroepen

Lagerbefehl No. 73&nbsp; Datum: 1944-04-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Benoeming tot dienstleiter Lagerbefehl No. 74 Datum: 1944-04-20 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Opheffing van het verbod tot het ontvangen van nieuwsbladen

Lagerbefehl No. 73&nbsp; Datum: 1944-04-08&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Benoeming tot dienstleiter Lagerbefehl No. 74 Datum: 1944-04-20 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Opheffing van het verbod tot het ontvangen van nieuwsbladen

Lagerbefehl No. 73 en No. 74

Oproep&nbsp; Van: Buro Lagerkommandantur Aan: Boas-Prins, Seraphine&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-20 Onderwerp: verzoek om zich op 1943-08-20 te melden bij de Lagerkommandantur.

Oproep&nbsp; Van: Buro Lagerkommandantur Aan: Boas-Prins, Seraphine&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-20 Onderwerp: verzoek om zich op 1943-08-20 te melden bij de Lagerkommandantur.

Oproep aan Seraphine Boas-Prins zich te melden bij de Lagerkommandantur in kamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-02-17, No. 8 Inhoud: Afwikkeling der uitgaande transporten; Lagerkommandantur; spreekuur C.D.K.; benoeming groepsleiders; registratie in ziekenhuis; arbeidsindeling; intrekkingsbeschikking. Blz.: 3

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-02-17, No. 8 Inhoud: Afwikkeling der uitgaande transporten; Lagerkommandantur; spreekuur C.D.K.; benoeming groepsleiders; registratie in ziekenhuis; arbeidsindeling; intrekkingsbeschikking. Blz.: 3

Lagerbefehl No. 8

Bewijs van terugstelling van transport Van: Emmering, Siegried, Dr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Tekst in Duits Sie sind vorlaeufig zurueckgestellt und konnen sich in Baracke 34 einen blauen Stempel abhholen.

Bewijs van terugstelling van transport Van: Emmering, Siegried, Dr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-06 Tekst in Duits Sie sind vorlaeufig zurueckgestellt und konnen sich in Baracke 34 einen blauen Stempel abhholen.

Bewijs van terugstelling van Siegried Emmering

Lagerbefehl No. 24&nbsp; Datum: 1943-04-12&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Verlaten van het kamp (richtlijnen).

Lagerbefehl No. 24&nbsp; Datum: 1943-04-12&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Verlaten van het kamp (richtlijnen).

Lagerbefehl No. 24

Bewijs van storting voor een binnenlandse postwissel Storting van 2 gulden 50 Bestemd voor: Buro W (Dr. Wachtel), Lager Westerbork, Hooghalen-Oost Plaats: kamp Westerbork Datum: 1943

Bewijs van storting voor een binnenlandse postwissel Storting van 2 gulden 50 Bestemd voor: Buro W (Dr. Wachtel), Lager Westerbork, Hooghalen-Oost Plaats: kamp Westerbork Datum: 1943

Bewijs van storting van 2,50 aan het Buro Wachtel in kamp Westerbork

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-04-09, No. 24 Inhoud: Verlaten van het kamp. Blz.: 2

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-04-09, No. 24 Inhoud: Verlaten van het kamp. Blz.: 2

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-02-14, No. 7 Inhoud: Werkbrieven. Bijlage bij Lagerbefehl no. 7 1943-02-19 Inhoud: werkbrieven

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-02-14, No. 7 Inhoud: Werkbrieven. Bijlage bij Lagerbefehl no. 7 1943-02-19 Inhoud: werkbrieven

Lagerbefehl No. 7

Lagerbefehl No. 86&nbsp; Datum: 1944-08-03&nbsp; Vermeerdering van arbeidskrachten en verhoging der arbeidsprestaties; opheffing toneel/orkest. Blz.: 3

Lagerbefehl No. 86&nbsp; Datum: 1944-08-03&nbsp; Vermeerdering van arbeidskrachten en verhoging der arbeidsprestaties; opheffing toneel/orkest. Blz.: 3

Lagerbefehl No. 86

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-05-20, No. 34&nbsp; Inhoud: Ramen der barakken; dragen der NB-dienstkleding (blauwe overall met witte armband met zwarte of rode letters gedrukt NB)&nbsp;

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-05-20, No. 34&nbsp; Inhoud: Ramen der barakken; dragen der NB-dienstkleding (blauwe overall met witte armband met zwarte of rode letters gedrukt NB)&nbsp;

Lagerbefehl No. 34

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-10-12, No. 51 Inhoud: Verplichting tot groeten; nieuwe regeling bij het verlaten van het kamp. Blz.: 2

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-10-12, No. 51 Inhoud: Verplichting tot groeten; nieuwe regeling bij het verlaten van het kamp. Blz.: 2

Lagerbefehl No. 51

Lagerbefehl No. 1&nbsp; Datum: 1943-01-11&nbsp; Gebruik Duitse taal, gebruik kleurpotloden in Lagerbedrijven, nieuwe dienstafdelingen: Lagerkommandantur en registratie, Dienstleidersrapport, telefoonvergunning voor Lageringezetenen, arbeidskaarten&nbsp; blz. 2

Lagerbefehl No. 1&nbsp; Datum: 1943-01-11&nbsp; Gebruik Duitse taal, gebruik kleurpotloden in Lagerbedrijven, nieuwe dienstafdelingen: Lagerkommandantur en registratie, Dienstleidersrapport, telefoonvergunning voor Lageringezetenen, arbeidskaarten&nbsp; blz. 2

Lagerbefehl No. 1

Lagerbefehl No. 21&nbsp; Datum: 1943-04-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Fahrbereitschaft; Benoeming van Groepsleiders

Lagerbefehl No. 21&nbsp; Datum: 1943-04-03&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Fahrbereitschaft; Benoeming van Groepsleiders

Lagerbefehl No. 21

Lagerbefehl No. 28&nbsp; Datum: 1943-04-29&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dienst op 1 mei 1943 (bureaus arisch personeel gesloten)

Lagerbefehl No. 28&nbsp; Datum: 1943-04-29&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Dienst op 1 mei 1943 (bureaus arisch personeel gesloten)

Lagerbefehl No. 28

Lagerbefehl No. 50 Datum: 1943-09-11 Benoeming tot dienstleider

Lagerbefehl No. 50 Datum: 1943-09-11 Benoeming tot dienstleider

Lagerbefehl No. 50

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-04-08 No. 22 Inhoud: Spertijd, voor kampingezetenen welke geen 'Z'-stempel in hun lagerpas hebben wordt deze op 21 uur gesteld.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-04-08 No. 22 Inhoud: Spertijd, voor kampingezetenen welke geen 'Z'-stempel in hun lagerpas hebben wordt deze op 21 uur gesteld.

Lagerbefehl No. 22

Van: Gudema-Meijer, H. Plaats: Westerbork, kamp, barak 49 Datum: 1944-05-22&nbsp; Oproep tot melden bij de Dienstleider van Dienstbereich 12 in barak 32.

Van: Gudema-Meijer, H. Plaats: Westerbork, kamp, barak 49 Datum: 1944-05-22&nbsp; Oproep tot melden bij de Dienstleider van Dienstbereich 12 in barak 32.

Oproep aan H. Gudema-Meijer zich te melden bij de dienstleider van Dienstbereich 2

Lagerbefehl No. 32&nbsp; Datum: 1943-05-15&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Over aanwezigheid bij het uitgaande transport op 18 mei 1943.

Lagerbefehl No. 32&nbsp; Datum: 1943-05-15&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Over aanwezigheid bij het uitgaande transport op 18 mei 1943.

Lagerbefehl No. 32

Van: sergeant van de week Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-09 Onderwerp: vermoedelijke diefstal van brood door een gedetineerde.

Van: sergeant van de week Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07-09 Onderwerp: vermoedelijke diefstal van brood door een gedetineerde.

Rapport van de sergeant van de week aan kampcommandant J. G. Buijvoets

Van: de Voogd, N., arts, Hoofd afdeling III Aan: Hoofd van de Dienst Inkoop te Delft Plaats: Delft Datum: 1947-03-18 Onderwerp: opsomming van artikelen voor de dieetkeuken met het verzoek deze te reserveren. Dit naar aanleiding van een ontvangen schrijven uit Interneringskamp Westerbork.

Van: de Voogd, N., arts, Hoofd afdeling III Aan: Hoofd van de Dienst Inkoop te Delft Plaats: Delft Datum: 1947-03-18 Onderwerp: opsomming van artikelen voor de dieetkeuken met het verzoek deze te reserveren. Dit naar aanleiding van een ontvangen schrijven uit Interneringskamp Westerbork.

Verzoek van N. Voogd om goederen voor de dieetkeuken van het kampziekenhuis te reserveren

Van: de Jonge, K. Aan: Kockx, Th. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-20 Onderwerp: Lijst van benodigd materiaal, timmergereedschap e.d.

Van: de Jonge, K. Aan: Kockx, Th. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-20 Onderwerp: Lijst van benodigd materiaal, timmergereedschap e.d.

Lijst van materialen en gereedschap dat nodig is voor het uitvoeren van reparaties

Plaatsen in kamp Westerbork

LaWa

Van: Kockx, Th. Aan: Meiman, Ing. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-26 Onderwerp: begeleidend briefje bij een lijst. Betreft reparatiewerkzaamheden en de benodigde materialen. Verzoek om een vergunning voor de aanschaf ervan.

Van: Kockx, Th. Aan: Meiman, Ing. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-26 Onderwerp: begeleidend briefje bij een lijst. Betreft reparatiewerkzaamheden en de benodigde materialen. Verzoek om een vergunning voor de aanschaf ervan.

Brief van Ing. Meiman aan Th. Kockx in verband met aanschaf materialen voor het uitvoeren van reparaties

Van: Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-09-23 Onderwerp: menukaart (6 gangen). Voorop de kaart een tekening van de chef-kok (Ernst David).

Van: Aan:&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-09-23 Onderwerp: menukaart (6 gangen). Voorop de kaart een tekening van de chef-kok (Ernst David).

Menukaart voor een diner op 23 september 1946

Van: Lt. Kol. A.H. Stok&nbsp; Aan: Lunsing, R.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-04-17&nbsp; Onderwerp: Vordering en overlevering van turf van het schip de ‘Avontuur’ dat in het Oranjekanaal ligt. De lading zal worden overgedragen aan Lt. Buijvoets, belast met de repatriëring van bevrijdde Joden in kamp Westerbork.&nbsp;

Van: Lt. Kol. A.H. Stok&nbsp; Aan: Lunsing, R.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-04-17&nbsp; Onderwerp: Vordering en overlevering van turf van het schip de ‘Avontuur’ dat in het Oranjekanaal ligt. De lading zal worden overgedragen aan Lt. Buijvoets, belast met de repatriëring van bevrijdde Joden in kamp Westerbork.&nbsp;

Brief van Lt. Kol. A.H. Stok aan R. Lunsing over vordering en overlevering van turf aan Lt. Buijvoets

Van: Huisman, G.K.&nbsp; Aan: Bureau voor oogstvoorziening te Groningen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-14 Onderwerp: Rapport betreffende tewerkstelling geïnterneerden uit het kamp bij Bureau Oogstvoorziening; chaos bij de bewaking en problemen met chauffeurs en het transport naar- en van de werklocatie.

Van: Huisman, G.K.&nbsp; Aan: Bureau voor oogstvoorziening te Groningen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-14 Onderwerp: Rapport betreffende tewerkstelling geïnterneerden uit het kamp bij Bureau Oogstvoorziening; chaos bij de bewaking en problemen met chauffeurs en het transport naar- en van de werklocatie.

Rapport van G.K. Huisman aan Bureau Oogstvoorziening te Groningen betreffende de inzet van gedetineerden

Van: de Jong, M., kampintendant Aan: dhr. Braker, commandant van de bewakingstroepen N.B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-03 Onderwerp: verzoek om eenheid in controle bij binnenkomst en verlaten van het kamp.

Van: de Jong, M., kampintendant Aan: dhr. Braker, commandant van de bewakingstroepen N.B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-03 Onderwerp: verzoek om eenheid in controle bij binnenkomst en verlaten van het kamp.

Verzoek van M. de Jong aan Braker, commandant van de bewakingstroepen van de N.B.S.

Van: Lt. Kol. A.H. Stok&nbsp; Aan: Bijl, J.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-04-17&nbsp; Onderwerp: Vordering en overlevering van turf van het schip de ‘Wilja’ dat in het Oranjekanaal ligt. De lading zal worden overgedragen aan Lt. Buijvoets, belast met de repatriëring van bevrijdde Joden in kamp Westerbork.&nbsp;

Van: Lt. Kol. A.H. Stok&nbsp; Aan: Bijl, J.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-04-17&nbsp; Onderwerp: Vordering en overlevering van turf van het schip de ‘Wilja’ dat in het Oranjekanaal ligt. De lading zal worden overgedragen aan Lt. Buijvoets, belast met de repatriëring van bevrijdde Joden in kamp Westerbork.&nbsp;

Brief van Lt. Kol. A.H. Stok aan J. Bijl over vordering en overlevering van turf aan Lt. Buijvoets

Mededeling Van: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-30 Onderwerp: behandeling rapport de Jonge, over de ontheffing van zijn functie en zijn overplaatsing naar Assen.

Mededeling Van: Grevelink, J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-30 Onderwerp: behandeling rapport de Jonge, over de ontheffing van zijn functie en zijn overplaatsing naar Assen.

Gerarddu Bruin

Gerard
du Bruin