In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Een groep kinderen luistert naar Bennie Behr die viool speelt.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941-1942&nbsp; De tweede jongen van links, kijkend naar de camera, is Günther Pins.

Een groep kinderen luistert naar Bennie Behr die viool speelt.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941-1942&nbsp; De tweede jongen van links, kijkend naar de camera, is Günther Pins.

Kinderen in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Gassmann-Baumann, Inge Geboren: 1923-05-18 Gekomen op: 1942-07-15 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Opmerkingen: Stammliste Altes Lagerinsassen, voorlopig teruggesteld van transport. Onderwerp: werkzaam bij DB5, Gruppe 2, Naaiatelier.

Van: Gassmann-Baumann, Inge Geboren: 1923-05-18 Gekomen op: 1942-07-15 Plaats: Westerbork, kamp, barak 48 Opmerkingen: Stammliste Altes Lagerinsassen, voorlopig teruggesteld van transport. Onderwerp: werkzaam bij DB5, Gruppe 2, Naaiatelier.

Ausweiskarte van Inge Gassmann-Baumann in kamp Westerbork

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1959-05-30 Onderwerp: over verplicht dragen van een Jodenster tijdens de bezettingsjaren.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1959-05-30 Onderwerp: over verplicht dragen van een Jodenster tijdens de bezettingsjaren.

Brief van het Rode Kruis over het dragen van een Jodenster tijdens de bezetting betreffende H.C. Cohen-de Haaff

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07 Onderwerp: verslag van verhoren van een groepje geïnterneerden. namen en kampnummers worden genoemd. Betreft: werkzaamheden bij boeren, eten en bezoek van familie op de werkplek.

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-07 Onderwerp: verslag van verhoren van een groepje geïnterneerden. namen en kampnummers worden genoemd. Betreft: werkzaamheden bij boeren, eten en bezoek van familie op de werkplek.

Rapport aan J.G. Buijvoets over verhoren van verschillende gedetineerden die tijdens hun werk in overtreding waren

Kampgeld Lager Westerbork 10 Cent Blauw-paars Serie CC No. 6092 Datum: 1944-1945

Kampgeld Lager Westerbork 10 Cent Blauw-paars Serie CC No. 6092 Datum: 1944-1945

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Deportatie vanuit kamp Westerbork

Transportbegeleiding vanuit kamp Westerbork

Foto van Salomon Hartog Polak (1887-1942) en zijn vrouw Elsje Polak-Gosschalk (1897-1942).

Foto van Salomon Hartog Polak (1887-1942) en zijn vrouw Elsje Polak-Gosschalk (1897-1942).

Foto van Salomon Hartog Polak en zijn vrouw Elsje Polak-Gosschalk

Colofon

Van: Kortoef, S. Aan: Truus Datum: 1942-05-20 Plaats: Dalfsen (Joods werkkamp De Vecht) Onderwerp: het is er mooi. De schrijver zou willen dat hij thuis op het dak kon zitten en niet in de bossen zou hoeven te werken. Hij hoopt dat het niet lang zal duren en dat alles ten goede komt…

Van: Kortoef, S. Aan: Truus Datum: 1942-05-20 Plaats: Dalfsen (Joods werkkamp De Vecht) Onderwerp: het is er mooi. De schrijver zou willen dat hij thuis op het dak kon zitten en niet in de bossen zou hoeven te werken. Hij hoopt dat het niet lang zal duren en dat alles ten goede komt…

Brief van S. Kortoef aan Truus Piket vanuit het Joodse werkkamp De Vecht

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Balderhaar

Foto van Elsje Polak-Gosschalk (1897-1942)

Foto van Elsje Polak-Gosschalk (1897-1942)

Foto van Elsje Polak-Gosschalk

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 88

Van: Edens, R.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum:&nbsp;1945-09 Onderwerp: regelgeving bij tewerkstelling gedetineerden.

Van: Edens, R.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum:&nbsp;1945-09 Onderwerp: regelgeving bij tewerkstelling gedetineerden.

Verzoek van R. J. Edens aan J.G. Buijvoets over regelgeving bij tewerkstelling gedetineerden

Ausnahmebescheinigung Zentralstelle fur judische Auswanderung Datum: 1943-07-17 Plaats: Amsterdam Die Judin de Haan, Suzanna ist im auftrag der Zentralstelle tätig. Bijz.: Ondertekend (stempel) door Aus der Funten. Op die dag werd Suzanna uit kamp Westerbork ontslagen om in Amsterdam werkzaamheden te verrichten. Waarschijnlijk kwam zij op haar oude werkplek in de diamantindustrie terecht.

Ausnahmebescheinigung Zentralstelle fur judische Auswanderung Datum: 1943-07-17 Plaats: Amsterdam Die Judin de Haan, Suzanna ist im auftrag der Zentralstelle tätig. Bijz.: Ondertekend (stempel) door Aus der Funten. Op die dag werd Suzanna uit kamp Westerbork ontslagen om in Amsterdam werkzaamheden te verrichten. Waarschijnlijk kwam zij op haar oude werkplek in de diamantindustrie terecht.

Vrijstelling wegens werkzaamheden van Suzanna de Haan

Verklaring, met pasfoto en stempel, dat Jules Cohen, woonachtig te Amsterdam, als boekbinder werkzaam is bij de Joodsche Raad voor Amsterdam, ondertekend door de voorzitters A. Asscher en prof.dr. D. Cohen, 26 november 1942.

Verklaring van Jules Cohen betreffende de Joodsche Raad voor Amsterdam

Van: Hammelburg, Salomon Aan: Hammelburg, Simon Plaats: Westerbork, kamp, barak 83 Datum: 1943-02-09 Onderwerp: over de omstandigheden in het kamp; pakket ontvangen; opsturen van een bord en postpapier…

Van: Hammelburg, Salomon Aan: Hammelburg, Simon Plaats: Westerbork, kamp, barak 83 Datum: 1943-02-09 Onderwerp: over de omstandigheden in het kamp; pakket ontvangen; opsturen van een bord en postpapier…

Briefkaart van Salomon Hammelburg aan Simon Hammelburg vanuit kamp Westerbork

Richtlinien Plaats: Theresienstadt Datum: 1944

Richtlinien Plaats: Theresienstadt Datum: 1944

Richtlijnen voor de bewoners van het ghetto Theresienstadt

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-28 Onderwerp: regeling straffen met een handgeschreven opmerking dat het niet is doorgegaan.

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-28 Onderwerp: regeling straffen met een handgeschreven opmerking dat het niet is doorgegaan.

Instructie over de regeling van straffen in Interneringskamp Westerbork

Bescheinigung - vergunning Afgegeven door der befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD. Mevrouw Katz-Goldschmidt mag buiten de toegestane tijden inkopen doen en een markt bezoeken in Arnhem. Datum: 1944-07-03

Bescheinigung - vergunning Afgegeven door der befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD. Mevrouw Katz-Goldschmidt mag buiten de toegestane tijden inkopen doen en een markt bezoeken in Arnhem. Datum: 1944-07-03

Vergunning waarmee Kaatje Katz-Goldsmit het kamp tijdelijk mag verlaten

Van: Lierens-lessing, J. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-22 Onderwerp: pakket ontvangen.

Van: Lierens-lessing, J. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-22 Onderwerp: pakket ontvangen.

Briefkaart van J. Lierens-Lessing aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-15 Onderwerp: over de waarde van een brief; briefpost; Werner wil Stella graag zien en spreken; in deze tijd mag geen zelftevredenheid zijn; over Werner en Stella; in het kamp zijn echtparen, waarvan de man in Westerbork zit en de vrouw in Amsterdam of andersom.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-15 Onderwerp: over de waarde van een brief; briefpost; Werner wil Stella graag zien en spreken; in deze tijd mag geen zelftevredenheid zijn; over Werner en Stella; in het kamp zijn echtparen, waarvan de man in Westerbork zit en de vrouw in Amsterdam of andersom.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Pinto, Jaap Aan: Matteman, Louis Plaats: Westerbork, kamp, barak 66 Datum: 1942-10 Onderwerp: ben nog alleen in Westerbork; Dora en Juul zijn doorgestuurd (op 5-10-1942); stuur met grote spoed proviand en rookgerei; met extra vermelding "zeer snel'.

Van: Pinto, Jaap Aan: Matteman, Louis Plaats: Westerbork, kamp, barak 66 Datum: 1942-10 Onderwerp: ben nog alleen in Westerbork; Dora en Juul zijn doorgestuurd (op 5-10-1942); stuur met grote spoed proviand en rookgerei; met extra vermelding "zeer snel'.

Brief van Jaap Pinto aan Louis Matteman vanuit kamp Westerbork

Arbeitskarte&nbsp; Van: Hammelburg, Salomon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-01

Arbeitskarte&nbsp; Van: Hammelburg, Salomon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-01

Philip BenjaminPijpeman

Philip Benjamin
Pijpeman