We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Theater kamp Westerbork

Gruppe Bühne

Herman Israël van Gelder was één van de twintig gevangenen uit Leeuwarden en Groningen die op 22 januari 1945 aan de Woudweg te Dokkum door de bezetter als represaillemaatregel werden gefusilleerd. &nbsp;Op 13 januari 1945 ontdekte de bezetter wapens op een boerderij in de buurt van het afwerpterrein onder Aalsum bij Dokkum. In de omgeving volgde een reeks arrestaties. Op 19 januari zouden drie arrestanten worden overgebracht naar Leeuwarden. Een van hen was de apotheker dr. Pieter Engelbertus Gunster. In zijn apotheek was het hoofdkantoor van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten gevestigd. Hier werden geregeld vergaderingen gehouden. Om Gunster te bevrijden hebben verzetsstrijders de arrestantenwagen bij het dorp Valom gedwongen te stoppen. Een lid van het Sonderkommando Albrecht uit Leeuwarden werd bij deze overval gedood, evenals de Belgische chauffeur. De Duitse Grundmann wist te ontkomen. De gearresteerde Gunster, die een schotwond in zijn knie had, kon worden bevrijd. De wraak van Kommando Albrecht was meedogenloos. Aan de Woudweg werden twintig gevangenen, zonder enige vorm van proces, neergeschoten. Deze massaexecutie was de grootste die in de provincie Friesland heeft plaatsgevonden. De naam van Herman Israël van Gelder komt voor op een monument in Dokkum.

Josef Wilhelm Bernard (Joop) Cohen werd geboren op 30 juni 1904 in Amsterdam. Hij groeide op in een niet-praktiserend joods gezin dat veel affiniteit had met het socialisme. Tijdens zijn jeugd ging hij naar het Christelijk Gymnasium in Utrecht. Hier werd zijn interesse in het christendom gewekt, waarna hij zich hiertoe bekeerde. In 1925 begon hij aan een studie theologie aan de Universiteit Utrecht. Al op jonge leeftijd liet Cohen zijn pacifistische en socialistische overtuiging zien. In 1935 werd hij predikant van de Hervormde Gemeente in Dokkum. Ook nu liet hij zijn principes niet varen. Nog in datzelfde jaar zorgde een preek ervoor dat hij gearresteerd werd. Hij moest veertien dagen in de gevangenis in Leeuwarden zitten. Cohen werd aangeklaagd voor opruiing, omdat hij zich had uitgesproken tegen de oorlog en dienstweigering zou hebben aangemoedigd. De twee weken in de cel hielden hem echter niet tegen. Cohen zag zichzelf namelijk niet alleen als predikant, maar ook als iemand die een verantwoordelijkheid had ten opzichte van de bevolking. Hij moest zijn gemeente erop wijzen wat er in de wereld aan de hand was, en wat de gevolgen voor zijn toehoorders konden zijn. Ook na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog bleef de dominee trouw aan zijn idealen en bleef hij prediken voor een geweldloze oplossing. Na een preek op 11 mei 1941 werd Cohen verhoord door de Sicherheitsdienst. Deze keer lieten ze hem nog gaan. Op 15 juni liep het echter anders. In zijn preek zei Cohen dat men God meer moest gehoorzamen dan de mensen. Hij verwees hiermee naar de Duitse bezetter. Dit is hem noodlottig geworden. https://www.visitwadden.nl/nl/verhalen/bundel/geloof-in-recht

Bewijs van aanmelding, in verband met de aanmeldingsplicht van personen van geheel of gedeeltelijk joods bloed, op naam van Jeannette Cohen-Schatz en afgegeven in Groningen, 8 apr. 1941.

PeterLoewenthal

Peter
Loewenthal