In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Betreft het vertrek van de familie Polak, S.&nbsp; Datum van vertrek naar kamp Westerbork: 1942-07-23 Datum schrijven: 1942-11-01

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam Betreft het vertrek van de familie Polak, S.&nbsp; Datum van vertrek naar kamp Westerbork: 1942-07-23 Datum schrijven: 1942-11-01

Bericht van de Joodse Raad over het vertrek van de familie Polak

Van: Kortoef, S Aan: Truus Datum: 1942-07-05 Plaats: Dalfsen (Joods werkkamp: De Vecht) Onderwerp: omstandigheden vergeleken met de stad.

Van: Kortoef, S Aan: Truus Datum: 1942-07-05 Plaats: Dalfsen (Joods werkkamp: De Vecht) Onderwerp: omstandigheden vergeleken met de stad.

Brief van S. Kortoef aan Truus Piket vanuit het Joodse werkkamp De Vecht

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 20 Datum: 1945-05-11 Onderwerp: toespraak Jan Buijvoets over afvoer, bewegingsvrijheid en algemene houding van de kampbevolking; personen die zich in Overijssel of Oostelijk Gelderland wensen te vestigen kunnen zich aanmelden; fietsen, melden voor registratie; reparaties; ontslagen; radio's; Godsdienstoefeningen, synagoge in barak 88; voor katholieken locaties buiten het kamp, waaronder het N.A.D-kamp Hooghalen; jeugdopleiding in barak 33; was; badhuis; cursus steno, barak 37; zionisme; sport, handbalwedstrijd, tussen NSB en een kampelftal; bureau inlichtingen over repatriëring van Joden naar België met een gele en een witte kaart (verblijfsvergunning voor 16 mei 1940).

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 20 Datum: 1945-05-11 Onderwerp: toespraak Jan Buijvoets over afvoer, bewegingsvrijheid en algemene houding van de kampbevolking; personen die zich in Overijssel of Oostelijk Gelderland wensen te vestigen kunnen zich aanmelden; fietsen, melden voor registratie; reparaties; ontslagen; radio's; Godsdienstoefeningen, synagoge in barak 88; voor katholieken locaties buiten het kamp, waaronder het N.A.D-kamp Hooghalen; jeugdopleiding in barak 33; was; badhuis; cursus steno, barak 37; zionisme; sport, handbalwedstrijd, tussen NSB en een kampelftal; bureau inlichtingen over repatriëring van Joden naar België met een gele en een witte kaart (verblijfsvergunning voor 16 mei 1940).

Kampkrant/De Westerborker van 11 mei 1945 nummer 20

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Luitenant-Kolonel A.H. Stok Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-12 Onderwerp: inventaris van het kamp; onduidelijkheid; wat zich nu in het kamp bevindt aan goederen is onmisbaar voor het blijven functioneren van het kamp.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Luitenant-Kolonel A.H. Stok Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-12 Onderwerp: inventaris van het kamp; onduidelijkheid; wat zich nu in het kamp bevindt aan goederen is onmisbaar voor het blijven functioneren van het kamp.

Brief van J. Buijvoets aan Luitenant-Kolonel A.H. Stok vanuit het Interneringskamp Westerbork

Van: Querido, Levie Aan: zijn kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-05 Onderwerp: elke week afwachten wel of niet met het transport mee; opsturen van wasgoed en overbodige spullen; ontvangen pakketten; naar de postdienst van het kamp om te kijken of er pakketjes zijn gearriveerd; schrijft de brief met potlood, omdat zijn pen verloren is, later heeft Levie zijn pen weer gevonden in zijn bed en kan hij daarmee verder schrijven; vraag naar een nikkel horloge; verandering van barak van 59 naar 55; komt van de post terug, nog geen pakjes; Salomon de Raaij is verhuisd naar barak 58…

Van: Querido, Levie Aan: zijn kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-05 Onderwerp: elke week afwachten wel of niet met het transport mee; opsturen van wasgoed en overbodige spullen; ontvangen pakketten; naar de postdienst van het kamp om te kijken of er pakketjes zijn gearriveerd; schrijft de brief met potlood, omdat zijn pen verloren is, later heeft Levie zijn pen weer gevonden in zijn bed en kan hij daarmee verder schrijven; vraag naar een nikkel horloge; verandering van barak van 59 naar 55; komt van de post terug, nog geen pakjes; Salomon de Raaij is verhuisd naar barak 58…

Brief van Levie Querido aan zijn kinderen vanuit kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: afscheid nemen van kampgevangenen in de trein; transportgedeelte dat naar Bergen-Belsen gaat.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: afscheid nemen van kampgevangenen in de trein; transportgedeelte dat naar Bergen-Belsen gaat.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Sonder-Ausweis&nbsp; Frankfort, Hartog, 15-6-06, B12 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Lagerkommandantur und Haus 1-7 Arbeiten zu verrichten (DB 6).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Frankfort, Hartog, 15-6-06, B12 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Lagerkommandantur und Haus 1-7 Arbeiten zu verrichten (DB 6).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Hartog Frankfort

Foto van Hartog Polak (1924-1943) en Betje Polak (1928-1942).

Foto van Hartog Polak (1924-1943) en Betje Polak (1928-1942).

Foto van Hartog- en Betje Polak

Van: Gosschalk, familie Aan: Stranders-Hartog, Rosette, de (barak 36) Datum: 1943-02-13 (poststempel) Plaats: Scherpenisse Onderwerp: versturen van een pakket. &nbsp;

Van: Gosschalk, familie Aan: Stranders-Hartog, Rosette, de (barak 36) Datum: 1943-02-13 (poststempel) Plaats: Scherpenisse Onderwerp: versturen van een pakket. &nbsp;

van familie Gosschalk aan Rosette Stranders-de Hartog

Foto van Salomon Hartog Polak (1887-1942)

Foto van Salomon Hartog Polak (1887-1942)

Foto van Salomon Hartog Polak

Foto van Bloeme Peekel en Hartog Levie

Sonder-Ausweis&nbsp; Den Hartog, Simon, 19-5-20, B15 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Den Hartog, Simon, 19-5-20, B15 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Simon den Hartog

Sonder-Ausweis&nbsp; Poons, Hartog, 1-4-01, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Poons, Hartog, 1-4-01, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Hartog Poons

Datum: 1943-01-24 Onderwerp: maakloon van 10 gulden voor een een pantalon voor mevrouw Stranders-Hartog. Het geldbedrag is door de heer Gosschalk uitbetaald. &nbsp;

Datum: 1943-01-24 Onderwerp: maakloon van 10 gulden voor een een pantalon voor mevrouw Stranders-Hartog. Het geldbedrag is door de heer Gosschalk uitbetaald. &nbsp;

Reçu van Rosette Stranders-de Hartog

Van: de gemeente Oude Pekela Aan: Levie, Hartog Plaats: Oude Pekela Datum: 1941-09-04 Onderwerp: persoonsbewijs met foto en ‘J’.

Van: de gemeente Oude Pekela Aan: Levie, Hartog Plaats: Oude Pekela Datum: 1941-09-04 Onderwerp: persoonsbewijs met foto en ‘J’.

LeendertPront

Leendert
Pront