In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

"Ik werd met enige kennissen in een bananenwagen gestopt..."

Het treinbord

Een jongen vereeuwigd in hout

Onze Max is een reuzelieve schat…”

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina vind je een overzicht van verhalen over kamp Westerbork. Zo kun je meer te weten komen over personen die in het kamp gevangen zaten of over objecten uit onze collecties. Ook bieden we themaverhalen aan en laten we zien welke locaties in Nederland, direct of indirect, een verbinding hebben met kamp Westerbork. 

Verhalen

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en andere gezinsleden Plaats: Deventer Datum: 1938-10-22 Onderwerp: verjaardag van Henriette, bloemen cadeaus en veel visite; zorgen om oorlogsdreiging, in de scholen in Deventer waren soldaten ondergebracht. De kinderen hadden een week vrij…

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en andere gezinsleden Plaats: Deventer Datum: 1938-10-22 Onderwerp: verjaardag van Henriette, bloemen cadeaus en veel visite; zorgen om oorlogsdreiging, in de scholen in Deventer waren soldaten ondergebracht. De kinderen hadden een week vrij…

Brief van Henriette Roos-Gossscalk aan Annie en haar gezin vanuit Deventer

Onderwerp: Judith Teixeira de Mattos

Foto van Judith Teixeira de Mattos

Van: Creman, P.W. Aan: Departement van financien Plaats: Den Haag Datum: 1945-08-03 Onderwerp: vraag hoe te handelen met een biljet van 1000 gulden welke afzender in bewaring heeft van zijn zwager die is gedeporteerd.

Van: Creman, P.W. Aan: Departement van financien Plaats: Den Haag Datum: 1945-08-03 Onderwerp: vraag hoe te handelen met een biljet van 1000 gulden welke afzender in bewaring heeft van zijn zwager die is gedeporteerd.

Brief van P.W. Creman aan het Ministerie van Financiën inzake in bewaring gegeven geld

Van: Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-07 Onderwerp: geboorten en overlijden.

Van: Bureau Dr. Wachtel Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-07 Onderwerp: geboorten en overlijden.

Bericht nummer 25 van Bureau Dr. Wachtel over overlijden en geboorten in kamp Westerbork

Van: Philips, Eduard&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02-04 (poststempel) Onderwerp: bericht van adreswijziging.&nbsp; Bij oud adres staat: barak 69 kamp Westerbork&nbsp; Bij nieuw adres staat: ? door gereisd

Van: Philips, Eduard&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02-04 (poststempel) Onderwerp: bericht van adreswijziging.&nbsp; Bij oud adres staat: barak 69 kamp Westerbork&nbsp; Bij nieuw adres staat: ? door gereisd

Bericht van Adreswijziging van Eduard Philips

Lagerbefehl No. 35 Datum: 1943-05-24 Uitgaand transport op 25 mei 1943

Lagerbefehl No. 35 Datum: 1943-05-24 Uitgaand transport op 25 mei 1943

Lagerbefehl No. 35

Van: Nelly, Unbekanntes Kind nr 13 Datum: 1944 Plaats: Westerbork, kamp, barak 35 Onderwerp: knipkaart voor de kantine in het kamp.&nbsp;

Van: Nelly, Unbekanntes Kind nr 13 Datum: 1944 Plaats: Westerbork, kamp, barak 35 Onderwerp: knipkaart voor de kantine in het kamp.&nbsp;

Kantinekaart van het onbekende kind Nelly (Rachel Halberstadt)

Specifieke groepen kampbewoners

Sinti & Roma en woonwagenbewoners kamp Westerbork

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-10-20&nbsp; Onderwerp: tewerkstelling (betaald, inkomsten voor het kamp) geïnterneerden voor aardappelrooien en het omleggen van een bos.

Van: Houtvester Assen&nbsp; Aan: Directie&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1945-10-20&nbsp; Onderwerp: tewerkstelling (betaald, inkomsten voor het kamp) geïnterneerden voor aardappelrooien en het omleggen van een bos.

Brief van Houtvester Assen aan de directie

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan: Ambtenaren Zuidhorn&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-&nbsp; Onderwerp: overheidspersoneel van Joodse bloede.

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan: Ambtenaren Zuidhorn&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-&nbsp; Onderwerp: overheidspersoneel van Joodse bloede.

Brief van de Burgemeester van de gemeente Zuidbroek aan de ambtenaren in Zuidhorn

Van: Befehlshaber der SS und des SD Lager Westerbork Aan: Müller-Kankelfitz, Martha, Julie Datum: 1942-07-11 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-) Onderwerp: ontslag uit kamp Westerbork. Martha is verplicht zich de melden bij de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung te Amsterdam. Het ontslag was op basis van het feit dat Martha niet-Joods was. Ook haar Joodse echtgenoot en haar twee kinderen Gert en Gisela mochten kamp Westerbork verlaten.

Van: Befehlshaber der SS und des SD Lager Westerbork Aan: Müller-Kankelfitz, Martha, Julie Datum: 1942-07-11 Plaats: Westerbork, kamp (Centraal Vluchtelingenkamp-) Onderwerp: ontslag uit kamp Westerbork. Martha is verplicht zich de melden bij de Zentralstelle für Jüdische Auswanderung te Amsterdam. Het ontslag was op basis van het feit dat Martha niet-Joods was. Ook haar Joodse echtgenoot en haar twee kinderen Gert en Gisela mochten kamp Westerbork verlaten.

Vrijlatingsbewijs voor Martha Müller-Kankelfitz

Van: Politie Aan: Kortoef, Willem Datum: 1941-04-26 Plaats: Amsterdam Onderwerp: in beslagname Philips radio

Van: Politie Aan: Kortoef, Willem Datum: 1941-04-26 Plaats: Amsterdam Onderwerp: in beslagname Philips radio

Isidorevan Praagh

Isidore
van Praagh