In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella&nbsp; Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-06-14 Onderwerp: het is zondagmiddag, nog een uurtje om te schrijven, prachtig zomerweer, zandstorm en onweer; over zijn toekomst met Stella, in een grillige tijd; de lupines staan in bloei, het ruikt lekker en met mooi weer kan Werner de hei op, om te gaan liggen en dromen. Helaas zonder Stella.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella&nbsp; Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-06-14 Onderwerp: het is zondagmiddag, nog een uurtje om te schrijven, prachtig zomerweer, zandstorm en onweer; over zijn toekomst met Stella, in een grillige tijd; de lupines staan in bloei, het ruikt lekker en met mooi weer kan Werner de hei op, om te gaan liggen en dromen. Helaas zonder Stella.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Briefkaart Van: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-28 Onderwerp: Henk heeft een pakje gestuurd naar zijn vrouw. De inhoud moet ze delen met Mirjam en Hetty. Hij verwacht haar spoedig weer thuis.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, H. Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-28 Onderwerp: Henk heeft een pakje gestuurd naar zijn vrouw. De inhoud moet ze delen met Mirjam en Hetty. Hij verwacht haar spoedig weer thuis.&nbsp;

Briefkaart van H. de Jong aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Fot gemaakt door Breslauer, Werner, Rudolf Portretfoto van Frau E.H. Hassel-Mullender. Plaats: Westerbork, &nbsp;kamp Datum: 19431944

Fot gemaakt door Breslauer, Werner, Rudolf Portretfoto van Frau E.H. Hassel-Mullender. Plaats: Westerbork, &nbsp;kamp Datum: 19431944

Foto van Frau E.H. Hassel-Mullender

Van: Mr. Nauta, H.H. Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: Rotterdam Datum: 1966-12-02 Onderwerp: een kopie van de verklaring en declaratie.

Van: Mr. Nauta, H.H. Aan: Teixeira de Mattos, A. Plaats: Rotterdam Datum: 1966-12-02 Onderwerp: een kopie van de verklaring en declaratie.

Brief van notaris Mr. H.H. Nauta aan A. Teixeira de Mattos vanuit Rotterdam

Vrijstelling op basis van een buitenlandse nationaliteit kamp Westerbork

Vrijstelling Joden met een Midden- of Zuid-Amerikaanse nationaliteit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Dienstwoningen kamp Westerbork

Perioden kamp Westerbork

Januari 1943 t/m juli 1943

Van: Hoogstraal, Hartog en familie Aan: Leemhuis, K. en familie Datum: 1943-03-17 Onderwerp: afscheid nemen van bekenden. Het is woensdagmorgen. ‘We zitten op het ogenblik in de trein om de grote reis te maken (…) Allen goede moed. Wij doen dat ook’. Naast "Pa", wordt' de briefkaart afgesloten met de initialen R. en T. Mogelijk staan deze voor zijn dochters Henderina (1905) en Truda (1911).

Van: Hoogstraal, Hartog en familie Aan: Leemhuis, K. en familie Datum: 1943-03-17 Onderwerp: afscheid nemen van bekenden. Het is woensdagmorgen. ‘We zitten op het ogenblik in de trein om de grote reis te maken (…) Allen goede moed. Wij doen dat ook’. Naast "Pa", wordt' de briefkaart afgesloten met de initialen R. en T. Mogelijk staan deze voor zijn dochters Henderina (1905) en Truda (1911).

Briefkaart van de familie Hoogstraal aan de familie Leemhuis vanuit de trein geworpen

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-22 Onderwerp: schrijven is lastig vanwege beperkingen, het vinden van een rustige plek en het werk (kolen lossen, doodop); over Stella en Werner; mogelijk op 9 of 16 februari naar Amsterdam; bij aankomst in Amsterdam direct naar de Joodse Raad en daarna naar zijn broer Herbert, weer naar de Joodse Raad en daarna een mogelijkheid om Stella te ontmoeten; de volgende dag naar de Vreemdelingendienst en weer de Joodse Raad….; zorg voor ouders Stella; binnengekomen transport kwam uit Zaandam, er kwamen ook Nederlandse Joden binnen, die naar een werkkamp in de buurt werden doorgestuurd. &nbsp; &nbsp;&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-01-22 Onderwerp: schrijven is lastig vanwege beperkingen, het vinden van een rustige plek en het werk (kolen lossen, doodop); over Stella en Werner; mogelijk op 9 of 16 februari naar Amsterdam; bij aankomst in Amsterdam direct naar de Joodse Raad en daarna naar zijn broer Herbert, weer naar de Joodse Raad en daarna een mogelijkheid om Stella te ontmoeten; de volgende dag naar de Vreemdelingendienst en weer de Joodse Raad….; zorg voor ouders Stella; binnengekomen transport kwam uit Zaandam, er kwamen ook Nederlandse Joden binnen, die naar een werkkamp in de buurt werden doorgestuurd. &nbsp; &nbsp;&nbsp;

Bewijs van crematie Datum: 19-07-1943 Nr. 429 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Finkel, Mozes geb. 29-06-74 overleden te Westerbork op 12-07-1943 op: 16-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 19-07-1943 Nr. 429 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Finkel, Mozes geb. 29-06-74 overleden te Westerbork op 12-07-1943 op: 16-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Mozes Finkel

Van: de Haaff, Nathan (en Clara) Aan: Jetty en Nathan (Cohen-de Haaff) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-01 Onderwerp: brief van moeder en Clara uit het ziekenhuis van het kamp zeker ontvangen; de patiënten gaan vooruit; dank voor de pakketten; over bezoeken binnen het kamp en de vrijlating van een bekende; pakketjes voorlopig naar oom Pienas (Levie) sturen, je kan het immers nooit weten; broodzakken dubbel ontvangen; veel zaken weggegeven, de rest gaat retour; overvloed dankzij de vele pakketjes… &nbsp;

Van: de Haaff, Nathan (en Clara) Aan: Jetty en Nathan (Cohen-de Haaff) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-01 Onderwerp: brief van moeder en Clara uit het ziekenhuis van het kamp zeker ontvangen; de patiënten gaan vooruit; dank voor de pakketten; over bezoeken binnen het kamp en de vrijlating van een bekende; pakketjes voorlopig naar oom Pienas (Levie) sturen, je kan het immers nooit weten; broodzakken dubbel ontvangen; veel zaken weggegeven, de rest gaat retour; overvloed dankzij de vele pakketjes… &nbsp;

Brief van Nathan de Haaff aan Jetty en Nathan vanuit kamp Westerbork

Van: Philipp Aan: Philips, Fam.&nbsp; Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: 1942-07-24&nbsp; Onderwerp: omstandigheden in de Hollandsche schouwburg, aanstaand vertrek naar Westerbork. De avond ervoor aangekomen. Ze hebben plekken op het zijbalkon. Er zijn ongeveer 1000 mensen en het is er benauwd vanwege gebrek aan ventilatie. De schrijver heeft proberen te slapen, maar dat is haast niet te doen. Om 12 uur middernacht zal Philipp vertrekken naar kamp Westerbork. In de schouwburg zijn reuze veel bekenden. Een volgend bericht zal vanuit kamp Westerbork komen.

Van: Philipp Aan: Philips, Fam.&nbsp; Plaats: Amsterdam, schouwburg&nbsp; Datum: 1942-07-24&nbsp; Onderwerp: omstandigheden in de Hollandsche schouwburg, aanstaand vertrek naar Westerbork. De avond ervoor aangekomen. Ze hebben plekken op het zijbalkon. Er zijn ongeveer 1000 mensen en het is er benauwd vanwege gebrek aan ventilatie. De schrijver heeft proberen te slapen, maar dat is haast niet te doen. Om 12 uur middernacht zal Philipp vertrekken naar kamp Westerbork. In de schouwburg zijn reuze veel bekenden. Een volgend bericht zal vanuit kamp Westerbork komen.

Briefkaart van van Philipp Philips aan familie Philips vanuit Hollandsche Schouwburg

Van: N.V. Vlasfabriek Orvelte Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Orvelte Datum: 1945-08-23 Onderwerp: wegens stagnatie van de brandstoftoewijzingen a.u.b. 15 geïnterneerden minder sturen. De nummers van de te handhaven geïnterneerden (31) worden opgesomd.

Van: N.V. Vlasfabriek Orvelte Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Orvelte Datum: 1945-08-23 Onderwerp: wegens stagnatie van de brandstoftoewijzingen a.u.b. 15 geïnterneerden minder sturen. De nummers van de te handhaven geïnterneerden (31) worden opgesomd.

Simon Tobiasvan Blankenstein

Simon Tobias
van Blankenstein