In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Kockx, Th Aan:&nbsp;Buijvoets, G.J.&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-25 Onderwerp: algemene order voor het personeel en daarbij behorende schema's; postbehandeling en archief; functionarissen; magazijn; schema briefindeling; organisatieschema en een lijst met de namen van de voornaamste functionarissen, waaronder een aantal oud-kampgevangenen (Joods).

Van: Kockx, Th Aan:&nbsp;Buijvoets, G.J.&nbsp; Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-25 Onderwerp: algemene order voor het personeel en daarbij behorende schema's; postbehandeling en archief; functionarissen; magazijn; schema briefindeling; organisatieschema en een lijst met de namen van de voornaamste functionarissen, waaronder een aantal oud-kampgevangenen (Joods).

Order (algemeen) nummer 1 voor het personeel van het Interneringskamp Westerbork

Van: Fuldauer, Henri Aan: lieve allen (familie) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-09 Onderwerp: in grote haast een paar woorden; gelegenheid om een brief weg te sturen; zijn verjaardag was boeven verwachting; pakketje kan alleen nog opgestuurd worden als er een zegel bij zit, door de kampcommandant ondertekend; het briefje is alleen bedoeld om allen te bedanken voor hun bijdrage aan zijn verjaardag en om de ontvangst van het pakket te bevestigen…

Van: Fuldauer, Henri Aan: lieve allen (familie) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-09 Onderwerp: in grote haast een paar woorden; gelegenheid om een brief weg te sturen; zijn verjaardag was boeven verwachting; pakketje kan alleen nog opgestuurd worden als er een zegel bij zit, door de kampcommandant ondertekend; het briefje is alleen bedoeld om allen te bedanken voor hun bijdrage aan zijn verjaardag en om de ontvangst van het pakket te bevestigen…

Brief van Henri Fuldauer aan lieve allen vanuit kamp Westerbork

Bekendmaking Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-09 Onderwerp: bekendmaking naam der compagnie: Gezagstroepen-District Drenthe-6de Compagnie.

Bekendmaking Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-09 Onderwerp: bekendmaking naam der compagnie: Gezagstroepen-District Drenthe-6de Compagnie.

Bekendmaking naam van de bewakingscompagnie in Interneringskamp Westerbork

Van: van Dam, Abraham Aan: van Dam, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-15 Onderwerp: bedankje voor een pakket.

Van: van Dam, Abraham Aan: van Dam, Joseph Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-15 Onderwerp: bedankje voor een pakket.

Briefkaart van Abraham van Dam aan Joseph van Dam vanuit kamp Westerbork

Ruth Elisabeth Kahlenberg is in onderduik in Franeker overleden. Zij was ondergedoken bij dokter Hommes aan de Academiestraat 10. Daar kreeg ze kinderverlamming. Er is nog geprobeerd om haar naar een ziekenhuis te krijgen, want haar ademhalingsspieren waren gedeeltelijk verlamd en in een ziekenhuis zou &nbsp;Ruth in een zogenoemde ijzeren long kunnen worden gelegd. Maar dat is niet gelukt. Wel heeft men haar twee keer nog een serum toegediend en is samen met een paar zusters meer dan 24 uur kunstmatige ademhaling toegepast. Alle inspanningen ten spijt is Ruth Elisabeth op 16 november 1943 omstreeks 15.30 aan kinderverlamming overleden. Na de oorlog verklaarden de betrokken dat haar lichaam de volgende dag in een hutkoffer naar het land van een boer in Tzum was gebracht, waar ze illegaal werd begraven.&nbsp;

Van: Sterrenberg, P. (Militair Gezag, provincie Drenthe) Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Assen Datum: 1945-08-12 Onderwerp: verrekening van de loonbedragen van geïnterneerden. Door de geringe arbeidsprestaties wordt slechts 70% uitbetaald.

Van: Sterrenberg, P. (Militair Gezag, provincie Drenthe) Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Assen Datum: 1945-08-12 Onderwerp: verrekening van de loonbedragen van geïnterneerden. Door de geringe arbeidsprestaties wordt slechts 70% uitbetaald.

Mededeling van P. Sterrenberg aan J. G. Buijvoets en anderen over verrekening van loonbedragen

Van: Zikel, Helene Aan: Schol, J. Plaats: Berlijn, Charlottenburg Datum: 1942-02-13 Onderwerp: verzoek aan J. Schol haar echtgenoot van wie ze al drie jaar is gescheiden door zijn vlucht naar Nederland', aan te sporen tot het wekelijks schrijven van een brief.

Van: Zikel, Helene Aan: Schol, J. Plaats: Berlijn, Charlottenburg Datum: 1942-02-13 Onderwerp: verzoek aan J. Schol haar echtgenoot van wie ze al drie jaar is gescheiden door zijn vlucht naar Nederland', aan te sporen tot het wekelijks schrijven van een brief.

Brief van Helene Zikel aan kampcommandant J. Schol

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-19&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: degenen die a.s. dinsdag op transport gaan mogen geld meenemen en wel guldens of Rijksmarken.&nbsp; Vermeld wordt verder het bedrag. Het transport van dinsdag 23 november ging uiteindelijk niet door.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-19&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: degenen die a.s. dinsdag op transport gaan mogen geld meenemen en wel guldens of Rijksmarken.&nbsp; Vermeld wordt verder het bedrag. Het transport van dinsdag 23 november ging uiteindelijk niet door.

Mededeling over meenemen van geld in verband met het uitgaande transport.

Gasten in de woning van kampcommandant Gemmeker.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1944&nbsp; Naast Gemmeker (uiterst rechts) zit Frau Hassel en Aus der Fünten. De vrouw links is onbekend.

Gasten in de woning van kampcommandant Gemmeker.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1944&nbsp; Naast Gemmeker (uiterst rechts) zit Frau Hassel en Aus der Fünten. De vrouw links is onbekend.

Foto

Sonder-Ausweis Van Spier, Joseph, 29-10-05, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Van Spier, Joseph, 29-10-05, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Jozef van Spier

Van: de Pensioenraad, Bureau Verzekering Aan: Diamant-Querido, R. Plaats: Den Haag Datum: 1949-03-25 Onderwerp: betreffend rechtsherstel overheidspersoneel, uitkering van een bedrag over de periode 1 maart 1941-31 augustus 1942.&nbsp;

Van: de Pensioenraad, Bureau Verzekering Aan: Diamant-Querido, R. Plaats: Den Haag Datum: 1949-03-25 Onderwerp: betreffend rechtsherstel overheidspersoneel, uitkering van een bedrag over de periode 1 maart 1941-31 augustus 1942.&nbsp;

Brief van de pensioenraad aan R. Diamant-Querido

In de sneeuw. Barak 44 met een paar spelende kinderen ervoor. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1951-1965

In de sneeuw. Barak 44 met een paar spelende kinderen ervoor. Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1951-1965

Foto van spelende kinderen in de sneeuw bij barak 44 in woonoord Schattenberg

1942

November 1942

Stamkaart (tweede)van Chaja van Bergen. Plaats: Amsterdam Datum: 1945

Stamkaart (tweede)van Chaja van Bergen. Plaats: Amsterdam Datum: 1945

Stamkaart van Chaja van Bergen

Van: Rode Kruis, Informatiebureau Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Den Haag Datum: 1945 Onderwerp: over het lot van Isaac van Bergen is nog niets bekend. Verder onderzoek in Polen in noodzakelijk.

Van: Rode Kruis, Informatiebureau Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Den Haag Datum: 1945 Onderwerp: over het lot van Isaac van Bergen is nog niets bekend. Verder onderzoek in Polen in noodzakelijk.

Joodse gemeenten in Zuid-Holland