In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Afbraak kamp Westerbork

Ruiming gebouwen kamp Westerbork

Gemmeker, A.K. (de kampcommandant van kamp Westerbork) en Frau Hassel aan tafel ter ere van het eerste Joelfeest in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-19.&nbsp; Links van Frau Hassel zit haar echtgenoot.

Gemmeker, A.K. (de kampcommandant van kamp Westerbork) en Frau Hassel aan tafel ter ere van het eerste Joelfeest in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-19.&nbsp; Links van Frau Hassel zit haar echtgenoot.

Kampcommandant Gemmeker tijdens de viering van het Joelfeest in 1942 in kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Speelplaatsen kamp Westerbork

Joodse gemeenschappen in Nederland

Joodse gemeenten in Friesland

Joodse gemeente Oudwoude

Joodse gemeente Harlingen

Joodse gemeente Haulerwijk

Joodse gemeente Bolsward

Joodse gemeente Giekerk

Joodse gemeente Gorredijk

Joodse gemeente Dokkum

Joodse gemeente Drachten

Joodse gemeente Lemmer

Joodse gemeente Elsloo

Joodse gemeente Franeker

Joodse gemeente Gerkesklooster

Joodse gemeente Appelscha

Joodse gemeente Terschelling

Joodse gemeente Leeuwarden

Joodse gemeente Langezwaag

Joodse gemeente Joure

Joodse gemeente Hindeloopen

Joodse gemeente Herbaijum

Joodse gemeente Heerenveen

Joodse gemeente Nijeholtwolde

Joodse gemeente Nieuwehorne

Joodse gemeente Mieden

Joodse gemeente Wolvega

Joodse gemeente Waskemeer

Joodse gemeente Sneek

Joodse gemeente Noordwolde

Joodse gemeente Schiermonnikoog

Transport Een groep kampgevangenen staat met bagage in de hand te wachten voor de trein. Er is ook een OD' er aanwezig&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944 Twee mannen dragen een stofbril.

Transport Een groep kampgevangenen staat met bagage in de hand te wachten voor de trein. Er is ook een OD' er aanwezig&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944 Twee mannen dragen een stofbril.

Kampgevangenen wachten bepakt en gezakt bij een deportatietrein

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: een vertrekkende trein op de aftakking van de spoorlijn tussen het kamp en Hooghalen.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: een vertrekkende trein op de aftakking van de spoorlijn tussen het kamp en Hooghalen.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

SS-ers ten tijde van het eerste Joelfeest in de grote zaal in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12.&nbsp; In uniform kampcommandant A.K. Gemmeker (geheel links) Hassel en Aus der Fünten. De man in burger is onbekend.

SS-ers ten tijde van het eerste Joelfeest in de grote zaal in kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12.&nbsp; In uniform kampcommandant A.K. Gemmeker (geheel links) Hassel en Aus der Fünten. De man in burger is onbekend.