In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: gemeente Assen (in opdracht van de Duitse autoriteiten) Aan: Stern, Samson Plaats: Assen Datum: 1942-08 Onderwerp: Sam Stern moet op het station van Assen verschijnen. Van hieruit zal hij worden doorgestuurd naar het Joodse werkkamp Ruinen; lijst met goederen die hij mee mag nemen.

Van: gemeente Assen (in opdracht van de Duitse autoriteiten) Aan: Stern, Samson Plaats: Assen Datum: 1942-08 Onderwerp: Sam Stern moet op het station van Assen verschijnen. Van hieruit zal hij worden doorgestuurd naar het Joodse werkkamp Ruinen; lijst met goederen die hij mee mag nemen.

Mededeling aan Samson Stern om op het station van Assen te verschijnen

Van:&nbsp;Krankenkasse Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1928-08-15 Onderwerp: bewijs van aanmelding betreffende verzekering/uitkering voor vrije beroepen.

Van:&nbsp;Krankenkasse Aan: Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1928-08-15 Onderwerp: bewijs van aanmelding betreffende verzekering/uitkering voor vrije beroepen.

Bewijs van aanmelding betreffende verzekering/uitkering voor vrije beroepen.

Van: van der Molen, mevrouw Aan: van Staveren, Rie Plaats: Amsterdam datum: 1942-07 Onderwerp: uit het oog uit het hart?….kom je een dagje langs?

Van: van der Molen, mevrouw Aan: van Staveren, Rie Plaats: Amsterdam datum: 1942-07 Onderwerp: uit het oog uit het hart?….kom je een dagje langs?

Briefkaart van mevrouw van der Molen aan Rie van Staveren vanuit Amsterdam

Plaatsen in kamp Westerbork

Crematorium

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op een deel van de weg en het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op een deel van de weg en het smalspoor tussen het kamp en het Oranjekanaal.&nbsp;

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Naoorlogse Rechtspleging

Oppakken van samenwerking met de nazi's verdachte personen

Van: de Vries, B. Aan: Suze en Jan Plaats: Fochterloo, Joodse werkkamp Ybenheer Datum: 1942-10-01 Onderwerp: postwissel ontvangen en ook een bericht van Piet en Suze; ze zijn nog steeds aan het aardappelrooien, ze doen dit omdat de boeren geen werkkrachten kunnen krijgen, die zijn naar Duitsland; Ben vindt het een rotbaantje. Ze krijgen van de boeren ook niets te eten, ze willen wel, maar ze mogen en durven dat niet te doen; de verwachting is dat het nog 4 tot 5 weken zal duren en dan mogelijk verlof; die tijd zal hij wel uithouden; de 19de van de maand zal hij alweer vier maanden in het kamp zijn; de commandant is vervangen; de oude drukte voedseltoewijzingen achterover, het was een heel complot waarbij verschillende winkeliers in het dorp bij betrokken waren, ook de wachtmeester van de marechaussee, alleen zijn gearresteerd; 4 oktober komen er nieuwe toewijzingen; ze hadden recht op 1 liter warm eten en kregen de helft, 280 gram brood en ze kregen 240 gram, talloze andere producten werden achterover gedrukt; wat ze de komende dagen zullen krijgen; ook de levensmiddelen die in de pakjes wasgoed waren verstopt zullen ze eindelijk ontvangen…; de nieuwe commandant is correct, maar wel erg streng, nieuwe regels en strafmaatregelen…

Van: de Vries, B. Aan: Suze en Jan Plaats: Fochterloo, Joodse werkkamp Ybenheer Datum: 1942-10-01 Onderwerp: postwissel ontvangen en ook een bericht van Piet en Suze; ze zijn nog steeds aan het aardappelrooien, ze doen dit omdat de boeren geen werkkrachten kunnen krijgen, die zijn naar Duitsland; Ben vindt het een rotbaantje. Ze krijgen van de boeren ook niets te eten, ze willen wel, maar ze mogen en durven dat niet te doen; de verwachting is dat het nog 4 tot 5 weken zal duren en dan mogelijk verlof; die tijd zal hij wel uithouden; de 19de van de maand zal hij alweer vier maanden in het kamp zijn; de commandant is vervangen; de oude drukte voedseltoewijzingen achterover, het was een heel complot waarbij verschillende winkeliers in het dorp bij betrokken waren, ook de wachtmeester van de marechaussee, alleen zijn gearresteerd; 4 oktober komen er nieuwe toewijzingen; ze hadden recht op 1 liter warm eten en kregen de helft, 280 gram brood en ze kregen 240 gram, talloze andere producten werden achterover gedrukt; wat ze de komende dagen zullen krijgen; ook de levensmiddelen die in de pakjes wasgoed waren verstopt zullen ze eindelijk ontvangen…; de nieuwe commandant is correct, maar wel erg streng, nieuwe regels en strafmaatregelen…

Brief van Ben de Vries aan Suze en Jan vanuit het Joodse werkkamp Ybenheer in Fochterloo

Persoonsbewijs (Ausweis) Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats: Westerbork, kamp Ze heeft op 27/28 okt. 1943 dienst bij een vertrekkend en binnenkomend transport.

Persoonsbewijs (Ausweis) Van: Cohen-Nijstad, Lena Plaats: Westerbork, kamp Ze heeft op 27/28 okt. 1943 dienst bij een vertrekkend en binnenkomend transport.

Ausweis van Lena Cohen-Nijstad

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-08-16&nbsp; Onderwerp: verzorging urnen die achter het crematorium zijn gevonden. Het betreft 10 in september 1943 geëxecuteerde verzetsstrijders.&nbsp;

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-08-16&nbsp; Onderwerp: verzorging urnen die achter het crematorium zijn gevonden. Het betreft 10 in september 1943 geëxecuteerde verzetsstrijders.&nbsp;

Binnenkomende transporten kamp Westerbork uit kamp Vught