In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 3

Arbeitskarte&nbsp; Van: Cohen, Levie&nbsp; Groep: Reinigungsdienst&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-29

Arbeitskarte&nbsp; Van: Cohen, Levie&nbsp; Groep: Reinigungsdienst&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-09-29

Arbeitskarte van Levie Cohen

Van: Simons, D. Aan: Medema, mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-04 Onderwerp: Beschrijving situatie, bevestiging ontvangst pakketten, schrijfdagen.

Van: Simons, D. Aan: Medema, mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-04 Onderwerp: Beschrijving situatie, bevestiging ontvangst pakketten, schrijfdagen.

Brief van David Simons aan mevrouw Medema vanuit kamp Westerbork

Van: Staatsbedrijf der PTT Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07- Onderwerp: uitsluiting van joden als telefoonabonnee; met verklaring die ingevuld dient te worden (5521-20-1)

Van: Staatsbedrijf der PTT Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07- Onderwerp: uitsluiting van joden als telefoonabonnee; met verklaring die ingevuld dient te worden (5521-20-1)

Brief van Staatsbedrijf der PTT aan W. Wessel

Foto van het echtpaar Samuel Swaab en Adele Edelsztein (links) Plaats: Amsterdam Datum: 1942

Foto van het echtpaar Samuel Swaab en Adele Edelsztein (links) Plaats: Amsterdam Datum: 1942

Foto van het echtpaar Samuel Swaab en Adele Edelsztein (links)

Van: Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Goulooze, P. Plaats: Amsterdam Datum: mei 1943 Onderwerp: inzake Morris Zomerplaag en kinderen verzoeken wij u om naar het bureau Lijnbaansgracht 366 te komen

Van: Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Goulooze, P. Plaats: Amsterdam Datum: mei 1943 Onderwerp: inzake Morris Zomerplaag en kinderen verzoeken wij u om naar het bureau Lijnbaansgracht 366 te komen

Brief van Joodse Raad voor Amsterdam aan P. Goulooze

Van: Alfred en Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-23 Onderwerp: brief van vader en Liesje; Liesje is van barak 63 naar barak 70 verhuisd; er mogen geen pakjes van Ariërs meer worden ontvangen; waarschijnlijk zijn moeder en Henny op transport gestuurd, een brief kwam met een ‘T’ erop terug; terwijl er net een bericht uit Berlijn was gekomen dat ze vrijgelaten zouden worden; Hoe teleurstellend voor Siegfried. Hij is nog voor vader en Liesje in de weer; ook voor Siegfried en Guus ziet het er niet gunstig uit, daar ze nu met de Joodse Raad beginnen….

Van: Alfred en Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-23 Onderwerp: brief van vader en Liesje; Liesje is van barak 63 naar barak 70 verhuisd; er mogen geen pakjes van Ariërs meer worden ontvangen; waarschijnlijk zijn moeder en Henny op transport gestuurd, een brief kwam met een ‘T’ erop terug; terwijl er net een bericht uit Berlijn was gekomen dat ze vrijgelaten zouden worden; Hoe teleurstellend voor Siegfried. Hij is nog voor vader en Liesje in de weer; ook voor Siegfried en Guus ziet het er niet gunstig uit, daar ze nu met de Joodse Raad beginnen….

Brief van Alfred en Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Carolina de Winter met haar broertje Jacques Simon.

Carolina de Winter met haar broertje Jacques Simon.

Foto van Carolina de Winter en haar broertje Jacques Simon

Overzicht van barakken (types) en riolering&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Overzicht van barakken (types) en riolering&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Plattegrond van de barakken en de loop van de riolering

Pasfoto Abraham Sommerfeld

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-22 Onderwerp: pakket ontvangen.

Van: Lierens, A. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-22 Onderwerp: pakket ontvangen.

Briefkaart van A. Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Van: Mau, (Maurits Waterman) Aan: Marie (Mirjam) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; &nbsp;werken bij de boer op een uur afstand van het kamp, rogge binden. Maurits heeft een Ausweiskarte waarop staat dat hij buiten het kamp mag werken, er zijn geen bewakers bij. Maurits krijgt bij de boer te eten. Hij heeft zijn fluit niet in het kamp, wel is er in het kamp muziek (concert en cabaret). Hoewel niet echt in de stemming hiervoor is Maurits met zijn zus bij een voorstelling geweest met Chaja Goldstein en dat was toch wel heel erg mooi. Bij de boeren krijgen sommige gevangenen bezoek. Helaas wonen bekenden en familie van Maurits ver weg.&nbsp;

Van: Mau, (Maurits Waterman) Aan: Marie (Mirjam) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-01 Onderwerp: dagelijks leven in kamp; &nbsp;werken bij de boer op een uur afstand van het kamp, rogge binden. Maurits heeft een Ausweiskarte waarop staat dat hij buiten het kamp mag werken, er zijn geen bewakers bij. Maurits krijgt bij de boer te eten. Hij heeft zijn fluit niet in het kamp, wel is er in het kamp muziek (concert en cabaret). Hoewel niet echt in de stemming hiervoor is Maurits met zijn zus bij een voorstelling geweest met Chaja Goldstein en dat was toch wel heel erg mooi. Bij de boeren krijgen sommige gevangenen bezoek. Helaas wonen bekenden en familie van Maurits ver weg.&nbsp;

Brief van Maurits Waterman aan Marie (Mirjam) vanuit kamp Westerbork

Het crematorium van het kamp. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945. Het interieur van het crematorium (oven)

Het crematorium van het kamp. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945. Het interieur van het crematorium (oven)

Foto van de oven van het crematorium in de periode van het Interneringskamp Westerbork

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: P.I.Z., Amsterdam Datum: 1942-02-27 Onderwerp: ze ligt weer in het ziekenhuis, wond is opengegaan, ontslag gekregen.

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: P.I.Z., Amsterdam Datum: 1942-02-27 Onderwerp: ze ligt weer in het ziekenhuis, wond is opengegaan, ontslag gekregen.

Briefkaart van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Van: Caneel-Bamberg, C Aan: Bosman, Janny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03 Onderwerp: blij met de lange brief van Janny; Max is op het moment buiten fijn aan het spelen en hij maakt elke dag ruzie…; Sal is niet meer in de barak…

Van: Caneel-Bamberg, C Aan: Bosman, Janny Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03 Onderwerp: blij met de lange brief van Janny; Max is op het moment buiten fijn aan het spelen en hij maakt elke dag ruzie…; Sal is niet meer in de barak…

Brief van C. Caneel-Bamberg aan Janny Bosman vanuit kamp Westerbork

Papiergeld, Tsjechische kronen, briefjes van vijf (1) en twintig (2). De familie Dormits werd op 4 september 1944 van kamp Westerbork naar Theresienstadt doorgestuurd.

Papiergeld, Tsjechische kronen, briefjes van vijf (1) en twintig (2). De familie Dormits werd op 4 september 1944 van kamp Westerbork naar Theresienstadt doorgestuurd.

Geld uit Tsjechië