In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Toestemming van het Militair Gezag aan Aad van As om te reizen van Assen naar Eindhoven. Van: Militair Gezag (Overste A.H. Stok) Aan: As, van, Aad Afgegeven 22 mei 1945, Assen

Toestemming van het Militair Gezag aan Aad van As om te reizen van Assen naar Eindhoven. Van: Militair Gezag (Overste A.H. Stok) Aan: As, van, Aad Afgegeven 22 mei 1945, Assen

Verklaring van het Militair Gezag aan Aad van As om te reizen naar Breda

Kampgevangenen Kampgevangenen bij een wagon (vertrekkend transport) in Hooghalen Kamp Westerbork, 1942 &nbsp;

Kampgevangenen Kampgevangenen bij een wagon (vertrekkend transport) in Hooghalen Kamp Westerbork, 1942 &nbsp;

Een vertrekkend transport vanuit Hooghalen

Afgescheurd stukje papier, waarop in potlood is geschreven: "St. Chanoe(Chanoeka) Klaas, Reichsmark 25,=", met in het midden een bisschopshoed en staf getekend, met op de achterzijde enkele aantekeningen, z.j.&nbsp;

Afgescheurd stukje papier, waarop in potlood is geschreven: "St. Chanoe(Chanoeka) Klaas, Reichsmark 25,=", met in het midden een bisschopshoed en staf getekend, met op de achterzijde enkele aantekeningen, z.j.&nbsp;

Papier (stuk)

Van: Chaja&nbsp;(Waterman)&nbsp; Aan: Jaap (Menacham) en Marietje (Mirjam, zus) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-31 Onderwerp: dagelijks leven in kamp. Chaja is verliefd op een jongen geworden. De groep pioniers van Keppel zijn doorgestuurd. In de barak wordt gevochten om de achtergebleven buit. Het zionisme is voor Chaja de enige uitweg. Mensen hebben een oordeel over Joden, terwijl ze zelf Joods zijn; tegenstelling tussen Duitsers en Nederlanders, ondanks dezelfde achtergrond; &nbsp;Chaja heeft een vriendin (Eef Levin) aan wie ze alles kwijt kan, aan haar vader heeft ze niet zoveel, hij moet het kamp uit…

Van: Chaja&nbsp;(Waterman)&nbsp; Aan: Jaap (Menacham) en Marietje (Mirjam, zus) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-31 Onderwerp: dagelijks leven in kamp. Chaja is verliefd op een jongen geworden. De groep pioniers van Keppel zijn doorgestuurd. In de barak wordt gevochten om de achtergebleven buit. Het zionisme is voor Chaja de enige uitweg. Mensen hebben een oordeel over Joden, terwijl ze zelf Joods zijn; tegenstelling tussen Duitsers en Nederlanders, ondanks dezelfde achtergrond; &nbsp;Chaja heeft een vriendin (Eef Levin) aan wie ze alles kwijt kan, aan haar vader heeft ze niet zoveel, hij moet het kamp uit…

Brief van Chaja Waterman aan Jaap en Marietje vanuit kamp Westerbork

Verklaring - Doorreisvergunning Plaats: provincie Drenthe Datum:&nbsp;1945-04/05 Dhr. M.F. Buijvoets, de vader van commandant Jan Buijvoets, heeft van het Militair Gezag toestemming om zich van Drenthe naar Oss te begeven en terug eventueel via Almelo.&nbsp;

Verklaring - Doorreisvergunning Plaats: provincie Drenthe Datum:&nbsp;1945-04/05 Dhr. M.F. Buijvoets, de vader van commandant Jan Buijvoets, heeft van het Militair Gezag toestemming om zich van Drenthe naar Oss te begeven en terug eventueel via Almelo.&nbsp;

Verklaring van het Militair Gezag waarin aan M. F. Buijvoets toestemming wordt verleend zich naar Oss te begeven

Gezondheidszorg kamp Westerbork

Geestelijke verzorging en sociale hulpverlening kamp Westerbork

Psychatrische patïenten kamp Westerbork

Binnenkomende transporten kamp Westerbork uit kamp Vught

Binnenkomende transport kamp Westerbork 21 maart 1944

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 3 maart 1944 - Auschwitz

Bewijs Kruimink, Rudolf Maurits, is voorlopig teruggesteld van transport, samen met zijn moeder Saartje Datum: 1942-10-22 Plaats: Westerbork, kamp

Bewijs Kruimink, Rudolf Maurits, is voorlopig teruggesteld van transport, samen met zijn moeder Saartje Datum: 1942-10-22 Plaats: Westerbork, kamp

Vrijstelling van transport voor Rudolf Maurits Kruimink en moeder Saartje

Stoelenoverzicht Westerbork, kamp Stoelenoverzicht (en Bühne) van de schouwburg in kamp Westerbork. De nummering loopt van 1 tot en met 300.

Stoelenoverzicht Westerbork, kamp Stoelenoverzicht (en Bühne) van de schouwburg in kamp Westerbork. De nummering loopt van 1 tot en met 300.

Stoelenoverzicht van de schouwburg in kamp Westerbork

Van: Meents, Levie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-28 Met vermelding: Stammliste

Van: Meents, Levie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-28 Met vermelding: Stammliste

van Levie Meents in kamp Westerbork

Van: Acohen Raphael (Ru) Aan: Leny en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: pakketpost; het is flink koud, maar in de werkbarak is het warm; moeder is opgeknapt; broek en vest nog niet ontvangen; ‘Raf’ heeft aanstaande dinsdag schrijfdag…; Monkie (Ricardo) heeft ook een bordje meegegeten…&nbsp;

Van: Acohen Raphael (Ru) Aan: Leny en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: pakketpost; het is flink koud, maar in de werkbarak is het warm; moeder is opgeknapt; broek en vest nog niet ontvangen; ‘Raf’ heeft aanstaande dinsdag schrijfdag…; Monkie (Ricardo) heeft ook een bordje meegegeten…&nbsp;

Brief van Raphael Acohen aan zijn vrouw vanuit kamp Westerbork

Gesloten huwelijken in het kamp Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: gesloten huwelijken in mei 1943 van de echtparen: de Leeuw-Noach; Cohen-Levenbach; Wolfinger-Straus en Vogel-Allemans.

Gesloten huwelijken in het kamp Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05 Onderwerp: gesloten huwelijken in mei 1943 van de echtparen: de Leeuw-Noach; Cohen-Levenbach; Wolfinger-Straus en Vogel-Allemans.

Bericht over een viertal gesloten huwelijken in kamp Westerbork in 1943

Transport 10 augustus 1942 - Auschwitz

Brochure ‘Landverraders’ Geschreven door: Max Blokzijl

Brochure ‘Landverraders’ Geschreven door: Max Blokzijl

Brochure 'Landverraders' door Max Blokzijl

Van: Leffers, A. (Binnenlandse Strijdkrachten) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Gasselternijveen Datum: 1945-06-09 Onderwerp: Rapport N.B.S. over de gevangenen die vanuit Westerbork zijn tewerk gesteld.&nbsp; Verbetering van het (voor) werk na bezoek van de heren Hummelen en Huisman, maar nog niet optimaal.

Van: Leffers, A. (Binnenlandse Strijdkrachten) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Gasselternijveen Datum: 1945-06-09 Onderwerp: Rapport N.B.S. over de gevangenen die vanuit Westerbork zijn tewerk gesteld.&nbsp; Verbetering van het (voor) werk na bezoek van de heren Hummelen en Huisman, maar nog niet optimaal.

Rapport van A. Leffers aan J.G. Buijvoets over de uitvoering van het werk in Gasseltenijveen door voorwerkers en gedetineerden