Joodse gemeenten in Groningen

Mokum van het Noorden

Groepsfoto. Aantal mannen voor een barak, op een zondag in het Joodse werkkamp Mantinge, 1942. Voorste rij, 3de van links: Daniel Egger, geb. 1923-06-23.

Groepsfoto. Aantal mannen voor een barak, op een zondag in het Joodse werkkamp Mantinge, 1942. Voorste rij, 3de van links: Daniel Egger, geb. 1923-06-23.

Een groep mannen voor hun barak in het Joodse werkkamp Mantinge

Twee kinderen van familie Saptenno op een sleetje op de voorgrond.&nbsp; Daarachter barak nr. 60 zichtbaar. Plaats: woonoord Schattenberg

Twee kinderen van familie Saptenno op een sleetje op de voorgrond.&nbsp; Daarachter barak nr. 60 zichtbaar. Plaats: woonoord Schattenberg

Foto van twee kinderen op een slee in woonoord Schattenberg

Mededeling over het uitwisselingstransport van Theresienstadt naar Zwitserland.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02-03

Mededeling over het uitwisselingstransport van Theresienstadt naar Zwitserland.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02-03

Bekendmaking over het uitwisselingstransport van Theresienstadt naar Zwitserland

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Lagerbefehl No. 27 Datum: 1943-04-23 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Dienst op Paasmaandag; Dienstkleding OD en FK

Lagerbefehl No. 27 Datum: 1943-04-23 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Dienst op Paasmaandag; Dienstkleding OD en FK

Lagerbefehl No. 27

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bestektekening Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1951-1952

Bestektekening Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:1000&nbsp; Datum: 1951-1952

Plattegrond van het woonoord Schattenberg begin jaren vijftig

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-06-24 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Betreft: Plattegrond met riolering en gevels&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-06-24 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Plattegrond in verband met het plaatsen van riolering en gevels

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Twee toneelspelers binnen een Oosters decor.&nbsp; Tekst: ‘Opium (moet zijn Herman Feiner)’, op de afbeelding staat hij rechts op de trap. Links Heinz Rosenfeld.

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Twee toneelspelers binnen een Oosters decor.&nbsp; Tekst: ‘Opium (moet zijn Herman Feiner)’, op de afbeelding staat hij rechts op de trap. Links Heinz Rosenfeld.

'Opium', een scene uit de revue Humor und Melodie

Reisvergunning Van: Polak, Henriëtte Plaats: Les Avants (Zwitserland), vluchtelingenkamp Datum: 1945-05-25 Onderwerp: toestemming van de politie om te reizen van Les Avants naar Bern.

Reisvergunning Van: Polak, Henriëtte Plaats: Les Avants (Zwitserland), vluchtelingenkamp Datum: 1945-05-25 Onderwerp: toestemming van de politie om te reizen van Les Avants naar Bern.

Reisvergunning voor Henriëtte Polak in Zwitserland

Sonder-Ausweis&nbsp; De Groot, Noach, 16-8-04, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; De Groot, Noach, 16-8-04, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Noach de Groot

Van: Vries, de, Pieter Nr. 004303&nbsp; Afgegeven 1943-05-22 te Westerbork.&nbsp; Onderwerp: persoonsbewijs zonder ‘J’. Pieter de Vries werd vier dagen later, na een verblijf van ruim twee maanden, uit kamp Westerbork ontslagen.

Van: Vries, de, Pieter Nr. 004303&nbsp; Afgegeven 1943-05-22 te Westerbork.&nbsp; Onderwerp: persoonsbewijs zonder ‘J’. Pieter de Vries werd vier dagen later, na een verblijf van ruim twee maanden, uit kamp Westerbork ontslagen.

Persoonsbewijs van Pieter de Vries in kamp Westerbrork

Bewijs van crematie Datum: 23-07-1943 Nr. 440 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kalf, Abraham geb. 17-11-60 overleden te Westerbork op 19-07-1943 op 22-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-07-1943 Nr. 440 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kalf, Abraham geb. 17-11-60 overleden te Westerbork op 19-07-1943 op 22-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Abraham Kalf

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda (weduwe van Koppelen) Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-04-24 Onderwerp:&nbsp;voor Mathilda nog steeds dezelfde sleur, hoopt op een spoedig weerzien met het gezin van haar dochter; over verschillende familieleden; gelukkig is de winter achter de rug en kan Mathilde weer naar buiten toe; Met oom ben gaat het goed, zijn vrouw valt nog meer af; Mathilde is nog steeds bij Cato; Mathilde kijkt vaak naar de foto waar het hele gezin op staat…

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda (weduwe van Koppelen) Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-04-24 Onderwerp:&nbsp;voor Mathilda nog steeds dezelfde sleur, hoopt op een spoedig weerzien met het gezin van haar dochter; over verschillende familieleden; gelukkig is de winter achter de rug en kan Mathilde weer naar buiten toe; Met oom ben gaat het goed, zijn vrouw valt nog meer af; Mathilde is nog steeds bij Cato; Mathilde kijkt vaak naar de foto waar het hele gezin op staat…

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Van: Cahen, Bob&nbsp; Aan: Jilderda, M.&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-03-15&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; werken in een houtbedrijf; post&nbsp;kan worden ontvangen; moeder ligt in het ziekenhuis. Bob bezoekt haar elke dag.

Van: Cahen, Bob&nbsp; Aan: Jilderda, M.&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-03-15&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; werken in een houtbedrijf; post&nbsp;kan worden ontvangen; moeder ligt in het ziekenhuis. Bob bezoekt haar elke dag.

Briefkaart van Bob Cahen aan Mariette Jilderda