In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Spetter, Barend, Leo en moeder Aan: Spetter, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-15 Onderwerp: Barend: nog een paar woorden. Hij gelooft niet dat ze lang zullen blijven;&nbsp;het is in het kamp geen Eldorado; hij hoopt op een spoedig weerzien… Leo: nog enkele woorden, misschien wel voor de laatste keer; er verlaten twee transporten per week het kamp, op de maandag- en vrijdagochtend (naar Polen of Tsjechoslowakije); ze liggen (met mazzel) met z'n drieën op dezelfde zaal (stal). Dit kan elke dag weer veranderen: er bestaat een kans dat Leo alleen wordt doorgestuurd; alleen kinderen onder de 16 jaar worden als gezinslid beschouwd (Leo is 28 jaar oud); Leo is vrijwillig naar kamp Westerbork gegaan en zal er alles aan doen zo lang mogelijk bij hun te blijven; In Polen worden ze van elkaar gescheiden; graag levensmiddelen: brood, boter, kaas, koek, suiker en voor Leo ook sigaretten en voor vader shag of rooktabak; bonbons, pepermunt, elektrische zaklantaarn of anders batterijen voor zijn eigen lantaarn; gegevens voor het pakket!, adres barak 70; leven met 150 mensen in een barak, als ze mogen blijven, slaan ze er zich wel doorheen… Moeder: het spijt haar dat ze geen afscheid heeft kunnen nemen; ze hoopt spoedig weer terug te kunnen zijn; ze ziet erg op tegen de verre reis….

Van: Spetter, Barend, Leo en moeder Aan: Spetter, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-15 Onderwerp: Barend: nog een paar woorden. Hij gelooft niet dat ze lang zullen blijven;&nbsp;het is in het kamp geen Eldorado; hij hoopt op een spoedig weerzien… Leo: nog enkele woorden, misschien wel voor de laatste keer; er verlaten twee transporten per week het kamp, op de maandag- en vrijdagochtend (naar Polen of Tsjechoslowakije); ze liggen (met mazzel) met z'n drieën op dezelfde zaal (stal). Dit kan elke dag weer veranderen: er bestaat een kans dat Leo alleen wordt doorgestuurd; alleen kinderen onder de 16 jaar worden als gezinslid beschouwd (Leo is 28 jaar oud); Leo is vrijwillig naar kamp Westerbork gegaan en zal er alles aan doen zo lang mogelijk bij hun te blijven; In Polen worden ze van elkaar gescheiden; graag levensmiddelen: brood, boter, kaas, koek, suiker en voor Leo ook sigaretten en voor vader shag of rooktabak; bonbons, pepermunt, elektrische zaklantaarn of anders batterijen voor zijn eigen lantaarn; gegevens voor het pakket!, adres barak 70; leven met 150 mensen in een barak, als ze mogen blijven, slaan ze er zich wel doorheen… Moeder: het spijt haar dat ze geen afscheid heeft kunnen nemen; ze hoopt spoedig weer terug te kunnen zijn; ze ziet erg op tegen de verre reis….

Brief van Barend, moeder en Leo Spetter aan J. Spetter en gezin vanuit kamp Westerbork

Van: Spetter, Leo Aan: Spetter, J, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-04 Onderwerp: sturen van een pakket; de Joodse Raad vindt het niet veilig; veel pakjes worden opengemaakt en er worden dingen uitgehaald, maar ook als dat gebeurd, blijft er voldoende inzitten: Leo geeft een voorbeeld van een pakketje dat Louis Bremer ontving van een oom en tante…; dus beter iets dan niets…; nu is er kans dat ze het voor vrijdag (transportdag) niet ontvangen; stuur het per expresse, het adres is nog steeds hetzelfde.

Van: Spetter, Leo Aan: Spetter, J, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-04 Onderwerp: sturen van een pakket; de Joodse Raad vindt het niet veilig; veel pakjes worden opengemaakt en er worden dingen uitgehaald, maar ook als dat gebeurd, blijft er voldoende inzitten: Leo geeft een voorbeeld van een pakketje dat Louis Bremer ontving van een oom en tante…; dus beter iets dan niets…; nu is er kans dat ze het voor vrijdag (transportdag) niet ontvangen; stuur het per expresse, het adres is nog steeds hetzelfde.

Brief van Leo Spetter aan de familie J. Spetter vanuit kamp Westerbork

Van: Leo (Spetter) Aan: de familie Spetter Plaats: Westerbork, kamp/Assen Datum: 1942-10-30 Onderwerp: verzoek om met spoed zoveel mogelijk levensmiddelen en sigaretten toe te sturen; patiënt, barak 70 enz.&nbsp;

Van: Leo (Spetter) Aan: de familie Spetter Plaats: Westerbork, kamp/Assen Datum: 1942-10-30 Onderwerp: verzoek om met spoed zoveel mogelijk levensmiddelen en sigaretten toe te sturen; patiënt, barak 70 enz.&nbsp;

Telegram van Leo aan de familie Spetter vanuit kamp Westerbork/Assen

Van: Pa, Moe en Leo Aan: Spetter-de Visser, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-02 Onderwerp: nog steeds in Westerbork; alles is nog hetzelfde; ‘hebben jullie mijn brief van 30 oktober ontvangen? (toezending van pakketten)’; pakjes voor ziekenbarak 70 komen bijna altijd door; ze hebben totaal niets meer, ook aan andere berichten….

Van: Pa, Moe en Leo Aan: Spetter-de Visser, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-02 Onderwerp: nog steeds in Westerbork; alles is nog hetzelfde; ‘hebben jullie mijn brief van 30 oktober ontvangen? (toezending van pakketten)’; pakjes voor ziekenbarak 70 komen bijna altijd door; ze hebben totaal niets meer, ook aan andere berichten….

Briefkaart van Pa, Moe en Leo aan de familie J. Spetter-de Visser

Van: S. Aan: Sjaak en Nel Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-15 Onderwerp; Charles Knap heeft een bezoek aan kamp Westerbork gebracht, hij is doorgereden met de auto tot het ketelhuis, hij moest wel bij zijn wagen blijven; Stella gesproken. Ze zei dat ze bij elkaar waren en waarschijnlijk konden blijven; ze kunnen dus nog pakjes ontvangen, de brieven in de pakjes worden gecontroleerd, dus weet goed wat je opschrijft; Opoe Roos, 91 jaar en blind is ook opgehaald… (ingesloten een kaart van Leo).

Van: S. Aan: Sjaak en Nel Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-15 Onderwerp; Charles Knap heeft een bezoek aan kamp Westerbork gebracht, hij is doorgereden met de auto tot het ketelhuis, hij moest wel bij zijn wagen blijven; Stella gesproken. Ze zei dat ze bij elkaar waren en waarschijnlijk konden blijven; ze kunnen dus nog pakjes ontvangen, de brieven in de pakjes worden gecontroleerd, dus weet goed wat je opschrijft; Opoe Roos, 91 jaar en blind is ook opgehaald… (ingesloten een kaart van Leo).

Brief van S. aan Sjaak en Nel vanuit Rotterdam

Van: Spetter, Leo Aan: Spetter, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-04 Onderwerp: direct alles toesturen naar barak 70. (mogelijk in verband met de dreiging van deportatie vanuit kamp Westerbork).

Van: Spetter, Leo Aan: Spetter, J. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-04 Onderwerp: direct alles toesturen naar barak 70. (mogelijk in verband met de dreiging van deportatie vanuit kamp Westerbork).

Telegram van Leo Spetter aan de familie J. Spetter vanuit kamp Westerbork

Van: Spetter, Barend Aan: Barend, J Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-09 Onderwerp: ze zijn nog steeds thuis, al zal dat waarschijnlijk niet lang meer duren; gisteravond zijn er weer verschillende gezinnen weggehaald; ‘het is een verschrikkelijk lot’; zoenen en groeten van moeder, Leo en jullie liefhebbende vader…&nbsp;

Van: Spetter, Barend Aan: Barend, J Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-09 Onderwerp: ze zijn nog steeds thuis, al zal dat waarschijnlijk niet lang meer duren; gisteravond zijn er weer verschillende gezinnen weggehaald; ‘het is een verschrikkelijk lot’; zoenen en groeten van moeder, Leo en jullie liefhebbende vader…&nbsp;

Brief van Barend Spetter aan zijn zoon, schoondochter en kleinkind vanuit Rotterdam

Van: Spetter, B. en Spetter-Prins, H. Aan: Spetter, J. Plaats: Westerbork, kamp/of de trein Datum: 1942-11 Onderwerp: 'Lieve Jac., Gods beste zegen en tot wederzien, je vader en moeder.

Van: Spetter, B. en Spetter-Prins, H. Aan: Spetter, J. Plaats: Westerbork, kamp/of de trein Datum: 1942-11 Onderwerp: 'Lieve Jac., Gods beste zegen en tot wederzien, je vader en moeder.

Bericht van vader en moeder aan J. Spetter

Van: Spetter, Barend Aan: Spetter-de Visser, Nelly (Voorburg) Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-06 Onderwerp: Barend heeft spullen (huishoudelijke artikelen en linnengoed) van zijn schoondochter bij de buren ondergebracht en afgesproken dat zij het op elke moment kan ophalen…

Van: Spetter, Barend Aan: Spetter-de Visser, Nelly (Voorburg) Plaats: Rotterdam Datum: 1942-10-06 Onderwerp: Barend heeft spullen (huishoudelijke artikelen en linnengoed) van zijn schoondochter bij de buren ondergebracht en afgesproken dat zij het op elke moment kan ophalen…

Brief van Barend Spetter aan zijn schoondochter vanuit Rotterdam

Van Spetter, Barend Aan zijn vrouw en zoon Leo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp. door de politie van straat opgepikt en samen met Maup via Loods 24 naar &nbsp;kamp Westerbork overgebracht' ‘laat mij niet in de steek’; Verzoek om een winterjas en zware schoenen die hij had &nbsp;gekocht mee te nemen als zij zich bij hem voegen;&nbsp; Op de andere kant van het briefje een verzoek aan kapitein Schol, de kampcommandant, voor een bezoekvergunning om afscheid te kunnen nemen van haar schoonouders (vrouw van Jacques).

Van Spetter, Barend Aan zijn vrouw en zoon Leo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp. door de politie van straat opgepikt en samen met Maup via Loods 24 naar &nbsp;kamp Westerbork overgebracht' ‘laat mij niet in de steek’; Verzoek om een winterjas en zware schoenen die hij had &nbsp;gekocht mee te nemen als zij zich bij hem voegen;&nbsp; Op de andere kant van het briefje een verzoek aan kapitein Schol, de kampcommandant, voor een bezoekvergunning om afscheid te kunnen nemen van haar schoonouders (vrouw van Jacques).

UrsulaRubinstein-Littmann

Ursula
Rubinstein-Littmann