In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Bargeboer, B. Aan: Drees, W., Jr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-20 Onderwerp: pakket ontvangen

Van: Bargeboer, B. Aan: Drees, W., Jr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-20 Onderwerp: pakket ontvangen

Briefkaart van B. Bargeboer aan W. Drees jr. vanuit kamp Westerbork

Onderwerp: een verscheidenheid aan documenten van Abraham Philips en Wilhelmina Magdalena van Geldere. Het gaat om persoonsbewijzen en verklaringen over de oorlogsverwonding van Abraham en de verpleging ervan. Abraham is na zijn ontslag uit het ziekenhuis in onderduik gegaan.

Onderwerp: een verscheidenheid aan documenten van Abraham Philips en Wilhelmina Magdalena van Geldere. Het gaat om persoonsbewijzen en verklaringen over de oorlogsverwonding van Abraham en de verpleging ervan. Abraham is na zijn ontslag uit het ziekenhuis in onderduik gegaan.

Dossier, documenten van Abraham Philips en Wilhelmina Magdalena van Geldere

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-25 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: een pakket ontvangen.

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-25 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: een pakket ontvangen.

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Van Gelder, Leo Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-01 Onderwerp: ontslag van zijn vrouw uit het ziekenhuis; werkzaamheden; informeren naar bekenden buiten het kamp; meer tijd om te schrijven omdat alle eigen familie is opgehaald.

Van: Van Gelder, Leo Aan: Van Leer, M. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-01 Onderwerp: ontslag van zijn vrouw uit het ziekenhuis; werkzaamheden; informeren naar bekenden buiten het kamp; meer tijd om te schrijven omdat alle eigen familie is opgehaald.

Briefkaart van Leo van Gelder aan M. van Leer vanuit kamp Westerbork

Foto van een voetbalteam Datum: onbekend Plaats: onbekend De man gehurkt in het midden (pijltje links) is Hans Müller. Naast hem zit zijdelings Erich Gottschalk (1912).

Foto van een voetbalteam Datum: onbekend Plaats: onbekend De man gehurkt in het midden (pijltje links) is Hans Müller. Naast hem zit zijdelings Erich Gottschalk (1912).

Foto van een voetbalteam

Van: Philips, E.&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-17&nbsp; Onderwerp: ontvangst van briefkaart, omstandigheden, zijn allen gezond. (Arthur was als militair gewond geraakt bij de Duitse invasie en lag in Dordrecht in het ziekenhuis).

Van: Philips, E.&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-17&nbsp; Onderwerp: ontvangst van briefkaart, omstandigheden, zijn allen gezond. (Arthur was als militair gewond geraakt bij de Duitse invasie en lag in Dordrecht in het ziekenhuis).

Briefkaart van de familie Philips aan zoon Arthur Philips

Van: Houtvester Houtvesterij Assen Aan: dhr. Huisman Plaats: Assen Datum: 1945-07-28 Onderwerp: houtkap van een strook langs het kamp en de verharding van de noordelijke omlegging en een nieuwe aansluitende route voor Staatsbosbeheer. ‘Ten tijde van het Jodenkamp was de weg vrij’

Van: Houtvester Houtvesterij Assen Aan: dhr. Huisman Plaats: Assen Datum: 1945-07-28 Onderwerp: houtkap van een strook langs het kamp en de verharding van de noordelijke omlegging en een nieuwe aansluitende route voor Staatsbosbeheer. ‘Ten tijde van het Jodenkamp was de weg vrij’

Verzoek van Houtvesterij Assen aan de heer Huisman over houtkap van een strook langs het kamp

Van: Vader Aan: Cohen, Lien Plaats: Interlaken (poststempel) Datum: 1937-08-13 (poststempel) Onderwerp: Beschrijving van het landschap, beoordeling van hun hotel en de vermelding van een kosjer hotel in de omgeving.

Van: Vader Aan: Cohen, Lien Plaats: Interlaken (poststempel) Datum: 1937-08-13 (poststempel) Onderwerp: Beschrijving van het landschap, beoordeling van hun hotel en de vermelding van een kosjer hotel in de omgeving.

van vader (Nathan) aan Lien (Sara) Cohen vanuit Interlaken

Sonder-Ausweis Van: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Hij moet op 6 juli 1943 dringende en noodzakelijke werkzaamheden buiten zijn eigen barak verrichten voor Dienstbereich 6 (Aussendienst, Zielke).

Sonder-Ausweis Van: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Hij moet op 6 juli 1943 dringende en noodzakelijke werkzaamheden buiten zijn eigen barak verrichten voor Dienstbereich 6 (Aussendienst, Zielke).

Sonderausweis van Jules Cohen

Specifieke groepen kampbewoners

Strafgevangenen kamp Westerbork

Lagerbefehl No. 52&nbsp; Datum: 1943-10-13&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Strafmaatregel, genomen in een geval van ontvluchtingen

Lagerbefehl No. 52&nbsp; Datum: 1943-10-13&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Strafmaatregel, genomen in een geval van ontvluchtingen

Lagerbefehl No. 52

Van: Vader Aan: Cohen, Lien Plaats: Groningen Datum: 1936-12-28 Onderwerp: Hij spreekt de hoop uit dat Lien, zijn dochter, weer in Amsterdam is en weer aan het werk is.

Van: Vader Aan: Cohen, Lien Plaats: Groningen Datum: 1936-12-28 Onderwerp: Hij spreekt de hoop uit dat Lien, zijn dochter, weer in Amsterdam is en weer aan het werk is.

van vader (Nathan) aan Lien (Sara) Cohen vanuit Groningen

Lijst van urnen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: lijst van 50 urnen die naar Amsterdam worden verzonden.

Lijst van urnen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: lijst van 50 urnen die naar Amsterdam worden verzonden.

Lijst voor urnen die naar Amsterdam worden verzonden vanuit kamp Westerbork

Van: Sientje en Max&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-17&nbsp; Onderwerp: beste wensen en veel beterschap (Arthur was gewond geraakt tijdens de Duitse invasie).

Van: Sientje en Max&nbsp; Aan: Philips, A.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-05-17&nbsp; Onderwerp: beste wensen en veel beterschap (Arthur was gewond geraakt tijdens de Duitse invasie).

Briefkaart van Max en Sientje Stodel aan Arthur Philips vanuit Amsterdam

Plaatsen in kamp Westerbork

Strafbarakken

Roozendaal, Alfred.&nbsp; Dokter en sanitäter aan het werk op de barak.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-04.

Roozendaal, Alfred.&nbsp; Dokter en sanitäter aan het werk op de barak.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-12-04.

Een dokter en een Sanitäter aan het werk in een woonbarak

Van: Aan: Waarde familie Plaats: Datum: Onderwerp: omstandigheden

Van: Aan: Waarde familie Plaats: Datum: Onderwerp: omstandigheden

Hedwig Baschwitz-Bikard