In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Calendarium kamp Westerbork

1968

Verklaring. Verklaring van de Polikliniek aan: Cohen, L.A.A. Kamp Westerbork, 1944-03-07. Onderwerp: schriftelijke verklaring dat de heer Cohen verse groenten mag kopen.

Verklaring. Verklaring van de Polikliniek aan: Cohen, L.A.A. Kamp Westerbork, 1944-03-07. Onderwerp: schriftelijke verklaring dat de heer Cohen verse groenten mag kopen.

Toestemming om groente te mogen kopen

Verklaring.&nbsp; Verklaring van D.B.I., gruppe Kantine aan Cohen, L.A.A.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-07-12.&nbsp; Onderwerp: schriftelijke verklaring dat de heer Cohen zijn groente in barak 67 kan ontvangen in plaats van in barak 22.

Verklaring.&nbsp; Verklaring van D.B.I., gruppe Kantine aan Cohen, L.A.A.&nbsp; Kamp Westerbork, 1944-07-12.&nbsp; Onderwerp: schriftelijke verklaring dat de heer Cohen zijn groente in barak 67 kan ontvangen in plaats van in barak 22.

Het ontvangen van groente

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-26&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: verlenging van verzoeken tot dieet of bijvoeding.

Mededeling&nbsp; Datum: 1944-01-26&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: verlenging van verzoeken tot dieet of bijvoeding.

Mededeling over verlenging van verzoeken tot dieet of bijvoeding

Ziekenhuisbarakken

Diëtiek

Van: Querido, Levie Aan: zijn kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-05 Onderwerp: elke week afwachten wel of niet met het transport mee; opsturen van wasgoed en overbodige spullen; ontvangen pakketten; naar de postdienst van het kamp om te kijken of er pakketjes zijn gearriveerd; schrijft de brief met potlood, omdat zijn pen verloren is, later heeft Levie zijn pen weer gevonden in zijn bed en kan hij daarmee verder schrijven; vraag naar een nikkel horloge; verandering van barak van 59 naar 55; komt van de post terug, nog geen pakjes; Salomon de Raaij is verhuisd naar barak 58…

Van: Querido, Levie Aan: zijn kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-05 Onderwerp: elke week afwachten wel of niet met het transport mee; opsturen van wasgoed en overbodige spullen; ontvangen pakketten; naar de postdienst van het kamp om te kijken of er pakketjes zijn gearriveerd; schrijft de brief met potlood, omdat zijn pen verloren is, later heeft Levie zijn pen weer gevonden in zijn bed en kan hij daarmee verder schrijven; vraag naar een nikkel horloge; verandering van barak van 59 naar 55; komt van de post terug, nog geen pakjes; Salomon de Raaij is verhuisd naar barak 58…

Brief van Levie Querido aan zijn kinderen vanuit kamp Westerbork

Van: Querido, Levie Aan: zijn kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: aan de soep gekregen van een familielid, die aan suikerziekte lijdt; een bad genomen, laten knippen en scheren; goed gekleed met wandelstok, de boulevard op; vanmorgen weer een transport vertrokken, weer een week rust; zal een pakket opsturen met wasgoed en overbodige spullen, waaronder boeken; bekenden op transport gegaan; een blikje schar in tomaat in de kantine gekocht; Portugese stempels; van 22.00 tot 24.00 uur barakwacht; een keer in de week s morgens om 5 uur twee grote melkbussen met koffie uitlepelen; een (Isidoor Zwaaf?), ook een bewoner van barak 55 heeft over het gebeuren een liedje gemaakt met harp.

Van: Querido, Levie Aan: zijn kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: aan de soep gekregen van een familielid, die aan suikerziekte lijdt; een bad genomen, laten knippen en scheren; goed gekleed met wandelstok, de boulevard op; vanmorgen weer een transport vertrokken, weer een week rust; zal een pakket opsturen met wasgoed en overbodige spullen, waaronder boeken; bekenden op transport gegaan; een blikje schar in tomaat in de kantine gekocht; Portugese stempels; van 22.00 tot 24.00 uur barakwacht; een keer in de week s morgens om 5 uur twee grote melkbussen met koffie uitlepelen; een (Isidoor Zwaaf?), ook een bewoner van barak 55 heeft over het gebeuren een liedje gemaakt met harp.

Susanne Meerloo