In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 5

Verklaring&nbsp; Afgegeven door de burgemeester van Amsterdam&nbsp; Datum: 1935-08-26&nbsp; Verklaring dat Goldenberg, Maximilian geboren te Wenen, Nederlander is.

Verklaring&nbsp; Afgegeven door de burgemeester van Amsterdam&nbsp; Datum: 1935-08-26&nbsp; Verklaring dat Goldenberg, Maximilian geboren te Wenen, Nederlander is.

Verklaring van de gemeente Amsterdam dat Maximilian Goldenberg Nederlander is

Beschrijving van de oorlogstijd door de ogen van een meisje geboren in 1936. Haar ouders hadden contacten met Joden en Joodse onderduikers in huis (Kiel-Windeweer).&nbsp;

Beschrijving van de oorlogstijd door de ogen van een meisje geboren in 1936. Haar ouders hadden contacten met Joden en Joodse onderduikers in huis (Kiel-Windeweer).&nbsp;

Memoires van een niet-Joodse meisje

Indische jongens (vier) staande bij en zittende op een auto. De jongen links achter is Han Bloemhard, 2de van rechts Chris Petrus en rechts is Henny Roggeveen. Achter de auto is de garage zichtbaar.&nbsp; Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950

Indische jongens (vier) staande bij en zittende op een auto. De jongen links achter is Han Bloemhard, 2de van rechts Chris Petrus en rechts is Henny Roggeveen. Achter de auto is de garage zichtbaar.&nbsp; Plaats: Repatriëringskamp Westerbork (Schattenberg) Datum: 1950

Foto

Armband Witte stoffen armband; In zwarte letters 'Taubstumm - Doofstom' Gedragen door Estella de Jong-Cohen. Zij kwam als doofstomme in mei 1943 in kamp Westerbork terecht. Haar man bleef in Amsterdam achter. Hij deed er alles aan om aan de hand van verklaringen en papieren zijn vrouw als gedoopte uit het kamp te krijgen. Alles moest voor Estella de Jong-Cohen (1914) worden opgeschreven. Kamp bevelen, mededelingen en andere berichten getuigen hiervan. Zelf liep ze met een armband door het kamp (drie stippen) en waarschijnlijk met een band waarop zowel in het Duits als het Nederlands staat dat ze doofstom was. Documenten tonen aan dat Estella bij de Reinigungsdienst van het ziekenhuis was ingedeeld.&nbsp; Eind juli 1943 werd Estelle vrijgelaten. Ze kon daardoor de brieven door haar man geschreven en alles wat ze ontvangen had aan materiaal van labels tot pakpapier mee terug naar huis nemen. &nbsp;

Armband Witte stoffen armband; In zwarte letters 'Taubstumm - Doofstom' Gedragen door Estella de Jong-Cohen. Zij kwam als doofstomme in mei 1943 in kamp Westerbork terecht. Haar man bleef in Amsterdam achter. Hij deed er alles aan om aan de hand van verklaringen en papieren zijn vrouw als gedoopte uit het kamp te krijgen. Alles moest voor Estella de Jong-Cohen (1914) worden opgeschreven. Kamp bevelen, mededelingen en andere berichten getuigen hiervan. Zelf liep ze met een armband door het kamp (drie stippen) en waarschijnlijk met een band waarop zowel in het Duits als het Nederlands staat dat ze doofstom was. Documenten tonen aan dat Estella bij de Reinigungsdienst van het ziekenhuis was ingedeeld.&nbsp; Eind juli 1943 werd Estelle vrijgelaten. Ze kon daardoor de brieven door haar man geschreven en alles wat ze ontvangen had aan materiaal van labels tot pakpapier mee terug naar huis nemen. &nbsp;

Een armband gedragen door Estella de Jong-Cohen

Eten halen.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.

Eten halen.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Lagerbefehl No. 11 Datum: 1943-03-04 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: benoemingen tot plaatsvervangende Dienst- en Groepsleider

Lagerbefehl No. 11 Datum: 1943-03-04 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: benoemingen tot plaatsvervangende Dienst- en Groepsleider

Lagerbefehl No. 11

Dienstreglement voor Dienstbereich 8 (Werkstatten II)

Kampregels voor Dienstbereich 8 (Werkstatten II)

Lagersonderbefehl Datum: 1943-08-12 Organisatie; dienstleiders

Lagersonderbefehl Datum: 1943-08-12 Organisatie; dienstleiders

Lagersonderbefehl

Overzichtslijst van organisatie van Kamp Westerbork. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-1945 Dienstbeiche1 t/m 6&nbsp;

Overzichtslijst van organisatie van Kamp Westerbork. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-1945 Dienstbeiche1 t/m 6&nbsp;

Overzicht van de organisatie van kamp Westerbork 1944-1945

Arbeitskarte Van: Noach, Jaap (Jacob) Geboren: 1919-04-08 Gruppe DB. 3 Ordedienst Datum: 1943-11-03 Plaats: Westerbork, kamp, barak 22

Arbeitskarte Van: Noach, Jaap (Jacob) Geboren: 1919-04-08 Gruppe DB. 3 Ordedienst Datum: 1943-11-03 Plaats: Westerbork, kamp, barak 22

Arbeitskarte van Jacob Noach

Margules, H. Karikatuur van de O.D. patrouille bij de strafbarakken Kamp Westerbork, 1945-01-17.

Margules, H. Karikatuur van de O.D. patrouille bij de strafbarakken Kamp Westerbork, 1945-01-17.

karikatuur van een patrouille van de Joodse ordedienst getekend door Hans Margules

Ausweiskarte Van: Noach-de Haan, Suzanna Geboren: 1925-07-13 Beroep: Diamantarbeider In Westerbork gekomen: 1943-10-21 Werkzaam bij: Fliegende Kolonne Met opmerking: Stammliste vorl. zurueckgestellt. Suzanna is na een korte onderbreking voor werkzaamheden in Amsterdam weer terug in kamp Westerbork

Ausweiskarte Van: Noach-de Haan, Suzanna Geboren: 1925-07-13 Beroep: Diamantarbeider In Westerbork gekomen: 1943-10-21 Werkzaam bij: Fliegende Kolonne Met opmerking: Stammliste vorl. zurueckgestellt. Suzanna is na een korte onderbreking voor werkzaamheden in Amsterdam weer terug in kamp Westerbork

Ausweiskarte van Suzanna Noach-de Haan

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: het in de aarde zetten van plantjes in de kas.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: het in de aarde zetten van plantjes in de kas.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Coelingh-Barnstijn, A. Aan:&nbsp;Barnstijn-van den Berg, Sientje Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-22&nbsp; Onderwerp: pakketten; de schrijfster weet nu eindelijk waar haar moeder zich bevindt; machtiging voor moeders pensioen, formulieren verkrijgbaar bij de Joodse Raad in kamp Westerbork; formulieren doop; briefkaart weer retour.

Van: Coelingh-Barnstijn, A. Aan:&nbsp;Barnstijn-van den Berg, Sientje Plaats: Rotterdam&nbsp; Datum: 1943-03-22&nbsp; Onderwerp: pakketten; de schrijfster weet nu eindelijk waar haar moeder zich bevindt; machtiging voor moeders pensioen, formulieren verkrijgbaar bij de Joodse Raad in kamp Westerbork; formulieren doop; briefkaart weer retour.

Briefkaart van A. Coelingh-Barnstijn aan Sientje Barnstijn-van den Berg vanuit Rotterdam

Kommandantur-Befehl No. 4&nbsp; Nieuwe indeling der diensten&nbsp; Datum: 1943-01-25 Blz.: 4&nbsp; Tekst in Duits

Kommandantur-Befehl No. 4&nbsp; Nieuwe indeling der diensten&nbsp; Datum: 1943-01-25 Blz.: 4&nbsp; Tekst in Duits

SelmaSpeijer-Querido

Selma
Speijer-Querido