In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Perioden kamp Westerbork

Augustus 1943 t/m augustus 1944

Januari 1999 t/m december 2009

Oktober 1939 t/m april 1940

Mei 1940 t/m december 1941

-Oktober 1939

Januari 1964 t/m december 1965

Januari 1966 t/m december 1970

Januari 1971 t/m maart 1983

April 1983 t/m december 1989

Januari 1990 t/m december 1998

Januari 1942 t/m juni 1942

April 1945 t/m december 1945

Januari 1946 t/m december 1947

September 1944 t/m april 1945

Januari 1943 t/m juli 1943

Januari 1950 t/m februari 1951

Januari 2010 -

Maart 1951 t/m december 1955

1948

1949

Januari 1956 t/m december 1963

Oktober 1942

November 1942 t/m december 1942

Juli 1942 t/m september 1942

Kladbriefje van Bernard Mouw aan zijn vrouw: ‘Lieveling, ik ga naar Westerbork’…

Kladbriefje van Bernard Mouw aan zijn vrouw: ‘Lieveling, ik ga naar Westerbork’…

Brief van Bernard Mouw aan zijn vrouw

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 398 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Valentin, Gertrud Sara geb. 04-12-78 overleden te Westerbork op 29-06-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 398 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Valentin, Gertrud Sara geb. 04-12-78 overleden te Westerbork op 29-06-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Gertrud Sara Valentin

Sonder-Ausweis Wijel, Eva, 20-9-13, B16 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonder-Ausweis Wijel, Eva, 20-9-13, B16 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonderausweis van Eva Weijel

Vooroorlogs Joods leven

Orthodoxe stroming Jodendom

Zionisme

Anschluss

Joodse vluchtelingen

Hachsjara

Liberale stroming Jodendom

Vooroorlogs antisemitisme

Surinaamse Joden

Marokkaanse Joden

Kristallnacht

Invoering Neurenberger Wetten in Nederland

Kampleven Westerbork

Feestdagen kamp Westerbork

Proclamatie RMS kamp Westerbork

Kerstfeest kamp Westerbork

Joodse feestdagen kamp Westerbork

Sinterklaas kamp Westerbork

Verzetsgraven gefotografeerd in de periode van het Interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945&nbsp; De graven op de fusilladeplaats achter het crematorium (aantal houten kruizen). Elk kruis geeft een specifieke groep gefusilleerde verzetsstrijders weer, op verschillende data in 1944. Deze verzetsstrijders werden in het crematorium gecremeerd en de asresten werden met een persoonlijk voorwerp bijgezet door kampgevangenen uit kamp Westerbork op de plek waar het kruis staat.

Verzetsgraven gefotografeerd in de periode van het Interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945&nbsp; De graven op de fusilladeplaats achter het crematorium (aantal houten kruizen). Elk kruis geeft een specifieke groep gefusilleerde verzetsstrijders weer, op verschillende data in 1944. Deze verzetsstrijders werden in het crematorium gecremeerd en de asresten werden met een persoonlijk voorwerp bijgezet door kampgevangenen uit kamp Westerbork op de plek waar het kruis staat.

Foto van verzetsgraven achter het crematorium van kamp \westerbork

Van: Palache-Rosenberg, Jules en Lies Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04/07 Onderwerp: Jules is opgenomen in barak 6, zaal 1; hij is uiterst zwak; dank voor het pakket; komfoortje kan goed van dienst doen; ‘de zuster gevraagd of mamma met ons een beetje in het zonnetje mag lopen’; mogen alleen ‘ s avonds een uurtje bij haar op bezoek komen; ze is verder de hele dag alleen; opsomming wat ze nodig hebben; familie van Fanny ook bij Lies in de barak; Henny is erg zenuwachtig; weer nieuwe pakketjes binnengekomen; ’ s avonds wat voor Jules kunnen meenemen tijdens het bezoekuur; telegram van Siegfried via de Joodse Raad over Barneveld; Lies begrijpt het niet. ze heeft een vraag over de andere opties. ze is doodongerust…

Van: Palache-Rosenberg, Jules en Lies Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04/07 Onderwerp: Jules is opgenomen in barak 6, zaal 1; hij is uiterst zwak; dank voor het pakket; komfoortje kan goed van dienst doen; ‘de zuster gevraagd of mamma met ons een beetje in het zonnetje mag lopen’; mogen alleen ‘ s avonds een uurtje bij haar op bezoek komen; ze is verder de hele dag alleen; opsomming wat ze nodig hebben; familie van Fanny ook bij Lies in de barak; Henny is erg zenuwachtig; weer nieuwe pakketjes binnengekomen; ’ s avonds wat voor Jules kunnen meenemen tijdens het bezoekuur; telegram van Siegfried via de Joodse Raad over Barneveld; Lies begrijpt het niet. ze heeft een vraag over de andere opties. ze is doodongerust…

Brief van Lies en Jules aan lieve allemaal vanuit kamp Westerbork

Gebruiksaanwijzing voor de OVA ovenverwarmer Fabrikaat Mach. Fabr. Bedum Betreft het crematorium in kamp Westerbork.

Gebruiksaanwijzing voor de OVA ovenverwarmer Fabrikaat Mach. Fabr. Bedum Betreft het crematorium in kamp Westerbork.

Gebruiksaanwijzing betreffende het crematorium

Treinstations

Station Nieuweschans

Station Amsterdam Muiderpoort

Station Hooghalen

Station Hoogezand

Rangeerterrein Onnen

Station Assen

Station Winschoten

Station Zuidbroek

Station Amsterdam Rietlanden

Centraal Station Amsterdam

Station Scheemda

Station Sappemeer

Station Maliebaan

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-09 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 71&nbsp; Onderwerp: een pakket ontvangen.

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-09 (poststempel) Plaats: Westerbork, kamp, barak 71&nbsp; Onderwerp: een pakket ontvangen.

Briefkaart van Louis Stranders aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta), L. (Loeb, Leo), Aan:&nbsp;Beste allen, Mes chers Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-01 Onderwerp:&nbsp;Meta meldt dat ze om de 14 dagen afwisselend naar beide adressen schrijft om alle vrienden te kunnen bereiken, maar dat ze van bepaalde vrienden sinds 3 juni niets meer ontvangen heeft. Ze hoopt dat iedereen gezond is en verlangt naar een babbeltje. Als de zon schijnt moet ze veel aan thuis denken, maar haar verstand zegt dat het bij de mensen aan wie ze de brief schrijft ook niet leuk is. Ze hoopt op spoedige vrede zodat ze weer samen verjaardagen kunnen vieren. Leo vertelt dat hij zich voorbereidt op de operatie en dat hij de emoties van enige weken geleden goed heeft doorstaan.

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta), L. (Loeb, Leo), Aan:&nbsp;Beste allen, Mes chers Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07-01 Onderwerp:&nbsp;Meta meldt dat ze om de 14 dagen afwisselend naar beide adressen schrijft om alle vrienden te kunnen bereiken, maar dat ze van bepaalde vrienden sinds 3 juni niets meer ontvangen heeft. Ze hoopt dat iedereen gezond is en verlangt naar een babbeltje. Als de zon schijnt moet ze veel aan thuis denken, maar haar verstand zegt dat het bij de mensen aan wie ze de brief schrijft ook niet leuk is. Ze hoopt op spoedige vrede zodat ze weer samen verjaardagen kunnen vieren. Leo vertelt dat hij zich voorbereidt op de operatie en dat hij de emoties van enige weken geleden goed heeft doorstaan.

Brief van Meta Loeb-Spiegel en Leo Loeb aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 407 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Parfumeur, Friedrike geb. 04-10-40 overleden te Westerbork op 30-06-1943 op: 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 407 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Parfumeur, Friedrike geb. 04-10-40 overleden te Westerbork op 30-06-1943 op: 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Friederike Parfumeur

Van: Palache-Rosenberg, Lies Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-21 Onderwerp: eindelijk weer een schrijfdag; Siegfried heeft last gehad van zijn maag en ingewanden. Hij is weer opgeknapt; ze proberen elkaar zo vaak mogelijk te zien. 's avonds eet hij zijn boterham bij Lies. lies pruttelt dan nog altijd wat op haar comfort (esbitstelletje); Siegfried kwam net binnen met hun gezamenlijk pakket…

Van: Palache-Rosenberg, Lies Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-21 Onderwerp: eindelijk weer een schrijfdag; Siegfried heeft last gehad van zijn maag en ingewanden. Hij is weer opgeknapt; ze proberen elkaar zo vaak mogelijk te zien. 's avonds eet hij zijn boterham bij Lies. lies pruttelt dan nog altijd wat op haar comfort (esbitstelletje); Siegfried kwam net binnen met hun gezamenlijk pakket…

Hannavan Dijk

Hanna
van Dijk