In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Specifieke razzia's in Nederland

Razzia 26 mei 1943

Van: Pinto, Dora Aan: lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: we weten niet wanneer we weggaan; vraag om kleding; we hopen er het beste van; zorg goed voor de hond

Van: Pinto, Dora Aan: lieve kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: we weten niet wanneer we weggaan; vraag om kleding; we hopen er het beste van; zorg goed voor de hond

Brief van Dora Pinto aan familie vanuit kamp Westerbork

Ontwerptekening voor een operettevoorstelling ‘O Marie' Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948

Ontwerptekening voor een operettevoorstelling ‘O Marie' Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-1948

Tekening/Ontwerp voor een decor voor 'O Marie' in Interneringskamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangene (strafgeval) werkzaam in het naaiatelier.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangene (strafgeval) werkzaam in het naaiatelier.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1948-01-23 Onderwerp: overlijden van Carla Lam

Van: de Burgerlijke Stand Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1948-01-23 Onderwerp: overlijden van Carla Lam

Uittreksel uit de Burgerlijke Stand van Amsterdam betreffenden het overlijden van Carla Lam

Van: Meents, Levie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-28 Met vermelding: Stammliste

Van: Meents, Levie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-28 Met vermelding: Stammliste

van Levie Meents in kamp Westerbork

Van: Pront, S. Aan: Pront, J. Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Datum: 1943-05-03 Onderwerp: vraag om zeep en kleding; dreiging transport Blz.: 2

Van: Pront, S. Aan: Pront, J. Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Datum: 1943-05-03 Onderwerp: vraag om zeep en kleding; dreiging transport Blz.: 2

Briefkaart van S. Pront aan J. Pront vanuit kamp Westerbork

Tekening - overzicht DB 2 Verwaltung Westerbork, kamp, oktober 1943 Getekend overzicht van de Verwaltung, met daarop groepen die onder DB 2 vallen.

Tekening - overzicht DB 2 Verwaltung Westerbork, kamp, oktober 1943 Getekend overzicht van de Verwaltung, met daarop groepen die onder DB 2 vallen.

Getekend overzicht van Dienstbereich 2 Verwaltung

Van: Wallega, J. Datum: 1943-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: toestemming om zijn barak te verlaten voor werkzaamheden voor Dienstbereich 4

Van: Wallega, J. Datum: 1943-07 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: toestemming om zijn barak te verlaten voor werkzaamheden voor Dienstbereich 4

Ausweis van J. Wallega in kamp Westerbork

Van: Moeder Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1942-10 Onderwerp: omstandigheden in het kamp. Over het vertrek van Zutphen naar Westerbork. Bepakt en gezakt. Ook de rugzak van vader die in Vledder zit meegenomen. Een deken is verloren gegaan. Moeder schrijft vanuit haar bed, driehoog. Tegenover haar zit/ligt Lena van Gelder-Leraar, de dochter van Juda met haar drie kinderen. Er is behoefte aan pakketpost.

Van: Moeder Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1942-10 Onderwerp: omstandigheden in het kamp. Over het vertrek van Zutphen naar Westerbork. Bepakt en gezakt. Ook de rugzak van vader die in Vledder zit meegenomen. Een deken is verloren gegaan. Moeder schrijft vanuit haar bed, driehoog. Tegenover haar zit/ligt Lena van Gelder-Leraar, de dochter van Juda met haar drie kinderen. Er is behoefte aan pakketpost.

Brief van moeder aan Flora Hamburg vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 152 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Blitz, Levie geb. 11-10-65 overleden 29-03-1943 te Westerbork op: 29-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 152 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Blitz, Levie geb. 11-10-65 overleden 29-03-1943 te Westerbork op: 29-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Levie Blitz

Van: Duitse autoriteiten in Theresienstadt Aan: Nieuwkerk, Karel Plaats: Theresienstadt Datum:1945-02 Onderwerp: uitwisselingstransport naar Zwitserland, de avond ervoor klaarstaan met bagage op de verzamelplaats aan de Langesstrasse 3. Alleen handbagage en een koffer is toegestaan.&nbsp;

Van: Duitse autoriteiten in Theresienstadt Aan: Nieuwkerk, Karel Plaats: Theresienstadt Datum:1945-02 Onderwerp: uitwisselingstransport naar Zwitserland, de avond ervoor klaarstaan met bagage op de verzamelplaats aan de Langesstrasse 3. Alleen handbagage en een koffer is toegestaan.&nbsp;

Bewijs voor Karel Nieuwkerk dat hij met het transport naar Zwitserland mee mag gaan

Van: Vader, Bets Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 (hier zit vader) Datum: 1942-vrijdag Onderwerp: Er is net een transport vertrokken. Zelf drie keer op een transportlijst gestaan. Op het nippertje er afgehaald. Vele anderen zijn vertrokken, weer anderen zijn er nog. Veel Amsterdammers, maar ook mensen uit alle delen van het land (15.000 kampgevangenen) Het dagelijkse leven in de vrouwenbarak is zwaar. Moeders met veel kleine kinderen. In de mannenbarak (barak 85) is het veel rustiger. Een kist met levensmiddelen ontvangen, houden het dichtgespijkerd totdat de inhoud aangesproken moet worden. De wind heeft vat op het kamp. Er staan geen bomen en struiken en rondom het kamp is geen boerderij te zien…. In bijbehorende enveloppe (4622-5-1)

Van: Vader, Bets Aan: Hamburg, Flora Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 (hier zit vader) Datum: 1942-vrijdag Onderwerp: Er is net een transport vertrokken. Zelf drie keer op een transportlijst gestaan. Op het nippertje er afgehaald. Vele anderen zijn vertrokken, weer anderen zijn er nog. Veel Amsterdammers, maar ook mensen uit alle delen van het land (15.000 kampgevangenen) Het dagelijkse leven in de vrouwenbarak is zwaar. Moeders met veel kleine kinderen. In de mannenbarak (barak 85) is het veel rustiger. Een kist met levensmiddelen ontvangen, houden het dichtgespijkerd totdat de inhoud aangesproken moet worden. De wind heeft vat op het kamp. Er staan geen bomen en struiken en rondom het kamp is geen boerderij te zien…. In bijbehorende enveloppe (4622-5-1)

Brief van vader en Bets aan Flora Hamburg vanuit kamp Westerbork

Betreft uitwisselingstransport naar Zwitserland.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02-03

Betreft uitwisselingstransport naar Zwitserland.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02-03

RachelBonewit

Rachel
Bonewit