In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Het gezin Poppers is in september 1929 in de P.J. Lomanlaan in Bussum ingeschreven. Tobias is stempelmaker. Hij heeft een bedrijf in Amsterdam. In 1942 worden de Joodse inwoners van het Gooi gedwongen om naar Amsterdam te verhuizen, waar ze in daartoe aangewezen wijken worden gehuisvest. In september 1942 wordt de stempelmaker Tobias Poppers genoemd in een politierapport. Er is bij hem aan Oude Schans 3 hoog ingebroken. Uit de gezinskaart van de gemeente Amsterdam blijkt dat hij daar met zijn vrouw Frederika, zoon Jacob Tobias en dochter Eleonora ingeschreven stond. Tobias werkt na het gedwongen vertrek naar Amsterdam voor de Joodse Raad als medewerker evacuatie. In de loop van 1943 komt de deportatie van Joden uit Amsterdam op gang. Tobias en Frederika worden na de grote razzia in Amsterdam op 26 mei 1943 in kamp Westerbork ingeschreven. Nog geen week later gaan ze op 1 juni op transport naar Sobibor. De trein die bestaat uit veewagens brengt 3006 mannen, vrouwen en kinderen naar het vernietigingskamp. Drie dagen, drie nachten duurt de reis. Bij aankomst wordt een douche beloofd: ‘leg de kleding netjes op stapeltjes en onthoudt het nummer dat je krijgt’. De doucheruimte blijkt een gaskamer. Van dit transport overleeft één man, Jules Schelvis die tot zijn dood blijft vertellen over wat met zijn familie en reisgenoten is gebeurd. Bron: "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;

Anti-Joodse maatregelen

Het Joodsche Weekblad

Joodse Raden

Ariërverklaring

Verboden voor Joden

Joden ontslagen

Davidster

Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg

Organisatie van de Jodenvervolging

Anti-Joodse propaganda

Persoonsbewijzen van Joden voorzien van een J

Lippmann, Rosenthal & Co.

Ontzegging lidmaatschap verenigingen voor Joden

Bewegingsvrijheid voor Joden beperkt

Openbaar onderwijs voor Joden verboden

Reactie op de anti-Joodse maatregelen

Registratie van Joodse inwoners

Represaille razzia's

Invoering Neurenberger Wetten in Nederland

Gewelddadigheden tegen Joden

Het gezin Poppers is in september 1929 in de P.J. Lomanlaan in Bussum ingeschreven. Tobias is stempelmaker. Hij heeft een bedrijf in Amsterdam. In 1942 worden de Joodse inwoners van het Gooi gedwongen om naar Amsterdam te verhuizen, waar ze in daartoe aangewezen wijken worden gehuisvest. In september 1942 wordt de stempelmaker Tobias Poppers genoemd in een politierapport. Er is bij hem aan Oude Schans 3 hoog ingebroken. Uit de gezinskaart van de gemeente Amsterdam blijkt dat hij daar met zijn vrouw Frederika, zoon Jacob Tobias en dochter Eleonora ingeschreven stond. Tobias werkt na het gedwongen vertrek naar Amsterdam voor de Joodse Raad als medewerker evacuatie. In de loop van 1943 komt de deportatie van Joden uit Amsterdam op gang. Tobias en Frederika worden na de grote razzia in Amsterdam op 26 mei 1943 in kamp Westerbork ingeschreven. Nog geen week later gaan ze op 1 juni op transport naar Sobibor.&nbsp; Uit het boekje "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;

Jacob Tobias Poppers (Jaap) was ongehuwd. Hij was actief in het verzet en betrokken bij aanslagen in Soesterberg en Amsterdam-Zuid. Een poging naar Engeland te ontsnappen mislukte, de motor van zijn boot weigerde. Met een trawler is hij teruggebracht, ter hoogte van Noordwijk gearresteerd en opgesloten in de strafgevangenis Scheveningen. Op 30 juni 1942 is Jacob op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. In de overlijdensacte die in de gemeente Den Haag is opgesteld staat: op dertien juni 1942 ten onbekenden ure overleden.Uit het boekje "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;

Plaatsen in kamp Westerbork

Crematorium

Van: Mirjam,&nbsp; Aan: lieve oom en tante,&nbsp; Plaats: 's-Hertogenbosch (Huis van Bewaring) Datum: 1944-05-03,&nbsp; Onderwerp: vraag om diverse spullen voor de eventuele grote reis. Voor het geval ze niet meer in de gevangenis is, kunnen de spullen worden teruggenomen en worden doorgestuurd naar kamp Westerbork; over het verblijf in de gevangenis en een dag en nacht in de gevangenis van Scheveningen geweest.

Van: Mirjam,&nbsp; Aan: lieve oom en tante,&nbsp; Plaats: 's-Hertogenbosch (Huis van Bewaring) Datum: 1944-05-03,&nbsp; Onderwerp: vraag om diverse spullen voor de eventuele grote reis. Voor het geval ze niet meer in de gevangenis is, kunnen de spullen worden teruggenomen en worden doorgestuurd naar kamp Westerbork; over het verblijf in de gevangenis en een dag en nacht in de gevangenis van Scheveningen geweest.

HenriëtteDuveen-Frank

Henriëtte
Duveen-Frank