We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 345 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Mendels, Sibilla geb. 08-01-53 overleden te Westerbork op 06-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 345 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Mendels, Sibilla geb. 08-01-53 overleden te Westerbork op 06-06-1943 op 07-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Sibilla Mendels

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-24 Onderwerp: betreft bagage in de trein van het transport van 25 mei 1943; alleen een broodzak met mondvoorraad, een veldfles en 1 couvert mag in de wagon meegenomen worden; de overige bagage moet voor de barak worden neergezet en zal door de Fliegende Kolonne worden opgehaald. De barakleiders en de Ordedienst zijn voor de uitvoering verantwoordelijk.

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-24 Onderwerp: betreft bagage in de trein van het transport van 25 mei 1943; alleen een broodzak met mondvoorraad, een veldfles en 1 couvert mag in de wagon meegenomen worden; de overige bagage moet voor de barak worden neergezet en zal door de Fliegende Kolonne worden opgehaald. De barakleiders en de Ordedienst zijn voor de uitvoering verantwoordelijk.

Lagerbefehl nummer 35

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-21 Onderwerp: betreffende geruchten in het kamp naar aanleiding van het Joelfeest; strafmaatregelen.

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-21 Onderwerp: betreffende geruchten in het kamp naar aanleiding van het Joelfeest; strafmaatregelen.

Lagerbefehl nummer 61

Van: de Lagerkommandatur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-15 Onderwerp: uitgaand transport van 18 mei 1943; iedereen die niet tot de tot de Stammgruppe behoort, of door de Zentralstelle of een andere Duitse instantie is vrijgesteld van transport dient zich gereed te houden voor het komende transport.&nbsp;

Van: de Lagerkommandatur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-15 Onderwerp: uitgaand transport van 18 mei 1943; iedereen die niet tot de tot de Stammgruppe behoort, of door de Zentralstelle of een andere Duitse instantie is vrijgesteld van transport dient zich gereed te houden voor het komende transport.&nbsp;

Lagerbefehl nummer 32

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-13 Onderwerp: strafmaatregelen in verband met de ontvluchting van Hartog van der Goen uit barak 64. Zijn moeder en zus zullen als ‘S’-gevallen naar de strafbarak worden overgebracht en op straftransport gaan.

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-13 Onderwerp: strafmaatregelen in verband met de ontvluchting van Hartog van der Goen uit barak 64. Zijn moeder en zus zullen als ‘S’-gevallen naar de strafbarak worden overgebracht en op straftransport gaan.

Lagerbefehl nummer 52

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-11 Onderwerp: Strafmaatregelen wegens het smokkelen van brieven; post en pakket verbod tot 15 maart 1944; ook verbod op verkoop van levensmiddelen in de kantine.

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-11 Onderwerp: Strafmaatregelen wegens het smokkelen van brieven; post en pakket verbod tot 15 maart 1944; ook verbod op verkoop van levensmiddelen in de kantine.

Lagerbefehl nummer 64

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 25 mei 1943 - Sobibor

Sonder-Ausweis Stodel, Salomon, 23-11-02, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Stodel, Salomon, 23-11-02, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Salomon Stodel

Sonder-Ausweis Neerduin, Salomon, 24-2-98, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis Neerduin, Salomon, 24-2-98, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Salomon Neerduin

Van: 'Heymann', Hermann, waarschijnlijk geschreven door zijn vrouw Erna. Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-10-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19A Onderwerp: verzoek om pakketjes, onder andere een batterij. Het is 's avonds zo duister. Hermann is wel in het bezit van een lampje. Een code ontvangen. Als ze kunnen blijven is het in kamp Westerbork uit te houden. Al enige dagen de kachels aan en het is warm. Alweer zes maanden in kamp Westerbork. Hermann is weer in het ziekenhuis opgenomen.

Van: 'Heymann', Hermann, waarschijnlijk geschreven door zijn vrouw Erna. Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-10-11 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19A Onderwerp: verzoek om pakketjes, onder andere een batterij. Het is 's avonds zo duister. Hermann is wel in het bezit van een lampje. Een code ontvangen. Als ze kunnen blijven is het in kamp Westerbork uit te houden. Al enige dagen de kachels aan en het is warm. Alweer zes maanden in kamp Westerbork. Hermann is weer in het ziekenhuis opgenomen.

Briefkaart van de familie Heymann-Heymans aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Publicaties Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Westerbork 1939-1945

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-17 Onderwerp: strafbepalingen voor vrouwen…

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-17 Onderwerp: strafbepalingen voor vrouwen…

Lagerbefehl nummer 60

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-27 Onderwerp: orde in het kamp; het schoonhouden van de barakken; kinderverzorging; het gezondsheidswezen; hernieuwde waarschuwing betreffende de gedragslijn bij luchtalarm; dit kampbevel moet een keer in de maand door de barakleiders aan de barakbewoners worden voorgelezen. Dat dit is uitgevoerd moet aan de dienstleider van Dienstbereich 5 worden doorgegeven…

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-27 Onderwerp: orde in het kamp; het schoonhouden van de barakken; kinderverzorging; het gezondsheidswezen; hernieuwde waarschuwing betreffende de gedragslijn bij luchtalarm; dit kampbevel moet een keer in de maand door de barakleiders aan de barakbewoners worden voorgelezen. Dat dit is uitgevoerd moet aan de dienstleider van Dienstbereich 5 worden doorgegeven…

Judith HendrikaSchaap-Pach

Judith Hendrika
Schaap-Pach