In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Havelte

Ausweiskarte&nbsp; Van: Slager, Jochem Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1943

Ausweiskarte&nbsp; Van: Slager, Jochem Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-1943

Ausweiskarte van Jochem Slager in kamp Westerbork

Informatie uit andere archieven

Van: Gobits, Jaap Aan: beste familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 82 Datum: 1942-10-08 Onderwerp: vraag of er klompen en sokken en levensmiddelen kunnen worden opgestuurd. De schrijver zit samen met zijn vader in Westerbork. Zijn moeder en zusje zijn nog in Amsterdam. Beide mannen zijn via een Joods werkkamp in kamp Westerbork terecht gekomen. Jacob via De Landweer en Hartog via Kremboong.

Van: Gobits, Jaap Aan: beste familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 82 Datum: 1942-10-08 Onderwerp: vraag of er klompen en sokken en levensmiddelen kunnen worden opgestuurd. De schrijver zit samen met zijn vader in Westerbork. Zijn moeder en zusje zijn nog in Amsterdam. Beide mannen zijn via een Joods werkkamp in kamp Westerbork terecht gekomen. Jacob via De Landweer en Hartog via Kremboong.

Brief van Jaap Gobits aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: Houtvester&nbsp; Aan: Directie Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-01-18&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork, bestemming van het gebouw; monument of afbraak.

Van: Houtvester&nbsp; Aan: Directie Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-01-18&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork, bestemming van het gebouw; monument of afbraak.

Brief van Houtvester Assen aan de directie van Staatsbosbeheer

Briefkaart Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-03 Onderwerp: Bram bedankt zijn moeder voor de pakketjes met allerlei lekkers. Hij vraagt of ze lakens kan opsturen. Hij doet geen werk meer in de buitenlucht, maar werkt nu in zijn eigen barak. ‘s Avonds speelt hij vaak een partijtje schaak en op zondag heeft hij laatst een volleybalwedstrijd gespeeld. Hij eet ’s avonds met de heer en mevrouw Lek.&nbsp;

Briefkaart Van: Asscher, A. Aan: Tollenaar, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-03 Onderwerp: Bram bedankt zijn moeder voor de pakketjes met allerlei lekkers. Hij vraagt of ze lakens kan opsturen. Hij doet geen werk meer in de buitenlucht, maar werkt nu in zijn eigen barak. ‘s Avonds speelt hij vaak een partijtje schaak en op zondag heeft hij laatst een volleybalwedstrijd gespeeld. Hij eet ’s avonds met de heer en mevrouw Lek.&nbsp;

Briefkaart van Bram Asscher aan de familie Tollenaar

Van: Gelder, Leo en Martha, van Aan: familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-29 Onderwerp: verzoek om toezending van stofbrillen tegen de zandverstuivingen; een kennis, Turksma, werkt bij de afvalsortering; een verzoek geen brieven in de pakjes te doen, die worden eruit gehaald en nagelezen, ze kunnen dit schrijven omdat ze de brief clandestien opsturen; ze zijn pas weer verhuisd naar een andere barak. De voetballers uit Meppel zijn niet zo goed meer.

Van: Gelder, Leo en Martha, van Aan: familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-29 Onderwerp: verzoek om toezending van stofbrillen tegen de zandverstuivingen; een kennis, Turksma, werkt bij de afvalsortering; een verzoek geen brieven in de pakjes te doen, die worden eruit gehaald en nagelezen, ze kunnen dit schrijven omdat ze de brief clandestien opsturen; ze zijn pas weer verhuisd naar een andere barak. De voetballers uit Meppel zijn niet zo goed meer.

Maurits Philippusvan Dam

Maurits Philippus
van Dam