In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij het smalspoor van het kamp, op de weg tussen de dienstwoningen en het kamp.&nbsp;

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij het smalspoor van het kamp, op de weg tussen de dienstwoningen en het kamp.&nbsp;

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Wisselexposities Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Expositie Lachen in het donker

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op het Oranjekanaal en het haventje. Kampgevangenen zijn bezig met de bouw van een steiger.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: zicht op het Oranjekanaal en het haventje. Kampgevangenen zijn bezig met de bouw van een steiger.

Model.&nbsp; Gemaakt van hout.&nbsp; Beschilderd.&nbsp; Schaal 1:500.&nbsp; Betreft hier barak 84 van Kamp Westerbork. De maquette stond in 1950 in de vroegere Kommandantur, schuin tegen de muur opgesteld. &nbsp;Volgens schenker dateert deze vermoedelijk nog uit de oorlogsperiode. (in het kamp was een maquettebouw-werkplaats aanwezig) Barakken die voor 1950 waren gesloopt waren ook van de maquette weggehaald. De maquette is gebruikt tot 1970 toen het kamp definitief werd afgebroken. Ook tijdens de Schattenberg periode werd de maquette steeds up to date gehouden. De vier geschonken barakken werden op het laatst ook van de maquette afgehaald. De schenker mocht deze modellen toen hebben aangezien ze anders toch werden weggegooid. Wat er met de rest van de maquette is gebeurd is bij de schenker niet bekend.

Model.&nbsp; Gemaakt van hout.&nbsp; Beschilderd.&nbsp; Schaal 1:500.&nbsp; Betreft hier barak 84 van Kamp Westerbork. De maquette stond in 1950 in de vroegere Kommandantur, schuin tegen de muur opgesteld. &nbsp;Volgens schenker dateert deze vermoedelijk nog uit de oorlogsperiode. (in het kamp was een maquettebouw-werkplaats aanwezig) Barakken die voor 1950 waren gesloopt waren ook van de maquette weggehaald. De maquette is gebruikt tot 1970 toen het kamp definitief werd afgebroken. Ook tijdens de Schattenberg periode werd de maquette steeds up to date gehouden. De vier geschonken barakken werden op het laatst ook van de maquette afgehaald. De schenker mocht deze modellen toen hebben aangezien ze anders toch werden weggegooid. Wat er met de rest van de maquette is gebeurd is bij de schenker niet bekend.

Model

Van: het Nederlandse Beheersinstituut Aan: belanghebbenden Plaats: Amsterdam Datum: 1951-05-21

Van: het Nederlandse Beheersinstituut Aan: belanghebbenden Plaats: Amsterdam Datum: 1951-05-21

Circulaire van het Nederlandse Beheersinstituut aan belanghebbenden

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942-07-13&nbsp; Onderwerp: belevenissen. Ze gaat op verzoek van haar ouders stoppen met &nbsp;haar baan in Zwolle nu ze geen gebruik meer mag maken van het openbaar vervoer. zwemmen zit er deze zomer ook niet in. En het nemen van naailes heeft ze maar uit haar hoofd gezet vanwege een verklaring van wel- of niet Jood die ze dan af moet geven.&nbsp;

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942-07-13&nbsp; Onderwerp: belevenissen. Ze gaat op verzoek van haar ouders stoppen met &nbsp;haar baan in Zwolle nu ze geen gebruik meer mag maken van het openbaar vervoer. zwemmen zit er deze zomer ook niet in. En het nemen van naailes heeft ze maar uit haar hoofd gezet vanwege een verklaring van wel- of niet Jood die ze dan af moet geven.&nbsp;

Brief van Herta Aussen aan Netty vanuit Zwolle

Joodse gemeenten in Overijssel

Joodse gemeente Wijhe

&nbsp;Loe (Van: Jacobs, Karel Aan: Edelstein, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-05 Onderwerp: omstandigheden en gang van zaken in het kamp; sporten (handbal); eten; kantine (van alles te koop); kleding. Karel is ordonnans. Hij heeft een overall en een paar klompen. Met de kleren die opgestuurd zijn is hij zo zuinig mogelijk; Harry (Kahn) is een paar weken ziek geweest. Met de twee Freddy's (Benjamin en ?) gaat het goed; &nbsp;Leo (Jacob Leo) en Hansje (Hartog) vinden het fijn. &nbsp;

&nbsp;Loe (Van: Jacobs, Karel Aan: Edelstein, E. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-05 Onderwerp: omstandigheden en gang van zaken in het kamp; sporten (handbal); eten; kantine (van alles te koop); kleding. Karel is ordonnans. Hij heeft een overall en een paar klompen. Met de kleren die opgestuurd zijn is hij zo zuinig mogelijk; Harry (Kahn) is een paar weken ziek geweest. Met de twee Freddy's (Benjamin en ?) gaat het goed; &nbsp;Leo (Jacob Leo) en Hansje (Hartog) vinden het fijn. &nbsp;

Brief van Karel Jacobs aan E. Edelstein vanuit kamp Westerbork

Van: Verduin, Herman&nbsp; Aan: Verduin, Jacques&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-11&nbsp; Onderwerp: dagelijkse gang van zaken; Herman is op 4 mei in kamp Westerbork terecht gekomen en in het weeshuis ondergebracht, de anderen zijn al doorgestuurd, behalve Beate; Herman is ordonnans. Hij moet allerlei stukken laten tekenen in de barakken. Hij mag dagelijks naar het badhuis. Er wordt gevoetbald, gehandbald en Johnny en Jones zijn er ook. Hij heeft zich opgegeven voor school. Hij weet dat hij niet kan blijven, in tegenstelling tot het gezin Egyedi, waarvan hij Peter goed kent.

Van: Verduin, Herman&nbsp; Aan: Verduin, Jacques&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-05-11&nbsp; Onderwerp: dagelijkse gang van zaken; Herman is op 4 mei in kamp Westerbork terecht gekomen en in het weeshuis ondergebracht, de anderen zijn al doorgestuurd, behalve Beate; Herman is ordonnans. Hij moet allerlei stukken laten tekenen in de barakken. Hij mag dagelijks naar het badhuis. Er wordt gevoetbald, gehandbald en Johnny en Jones zijn er ook. Hij heeft zich opgegeven voor school. Hij weet dat hij niet kan blijven, in tegenstelling tot het gezin Egyedi, waarvan hij Peter goed kent.

SzajaTopel

Szaja
Topel