In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Polak, Martin, Jules Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-23 Onderwerp: werkzaam voor de Joodse Raad als accountant. Fiets ter beschikking.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam Aan: Polak, Martin, Jules Plaats: Amsterdam Datum: 1942-03-23 Onderwerp: werkzaam voor de Joodse Raad als accountant. Fiets ter beschikking.

Verklaring dat Martin Jules Polak werkzaam is voor de Joodse Raad

Van: Pinkhof, Menachem Aan: Els,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1944-05 Onderwerp: over arrestatie en verhoor (wat is gezegd, wie is in gevaar), over te nemen (nood) maatregelen, onderduik; diverse mededelingen en vraag om allerlei spullen. Menachem walgt van de mensen in Westerbork.

Van: Pinkhof, Menachem Aan: Els,&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp,&nbsp; Datum: 1944-05 Onderwerp: over arrestatie en verhoor (wat is gezegd, wie is in gevaar), over te nemen (nood) maatregelen, onderduik; diverse mededelingen en vraag om allerlei spullen. Menachem walgt van de mensen in Westerbork.

Brief van Menachem Pinkhof aan Els vanuit kamp Westerbork

Van: Norel, D. (in werkelijkheid J. Kroonenberg)&nbsp; Aan: Blazer, J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-26&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; Pasen; vraag om kleding&nbsp; 'Vervalste brief'

Van: Norel, D. (in werkelijkheid J. Kroonenberg)&nbsp; Aan: Blazer, J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-04-26&nbsp; Onderwerp: omstandigheden; Pasen; vraag om kleding&nbsp; 'Vervalste brief'

Brief van Johanna Kroonenberg aan J. Blazer vanuit kamp Westerbork

Van: As van A. Aan: Cohen, L.A.A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04 Onderwerp: Bewijs van de heer Cohen om het kamp voor werkzaamheden te mogen verlaten. Ondertekend door de heer van As en de Canadese commandant de heer Connally.&nbsp;

Van: As van A. Aan: Cohen, L.A.A.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04 Onderwerp: Bewijs van de heer Cohen om het kamp voor werkzaamheden te mogen verlaten. Ondertekend door de heer van As en de Canadese commandant de heer Connally.&nbsp;

Foto van een machtiging voor L.A.A. Cohen

Van: Visser, E. (echtgenote) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-08 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen. Blz.: 2

Van: Visser, E. (echtgenote) Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-08 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen. Blz.: 2

Brief van E. Visser aan A. Visser vanuit Amsterdam

Van: Gudema&nbsp; Datum: 1944-10-14&nbsp; Onderwerp: toestemming voor bezoek aan barak 78 naar… (stempel van het Lager Krankenhaus) en ondertekend door de stationarts.

Van: Gudema&nbsp; Datum: 1944-10-14&nbsp; Onderwerp: toestemming voor bezoek aan barak 78 naar… (stempel van het Lager Krankenhaus) en ondertekend door de stationarts.

voor een bezoek aan barak 78 en het Lagerkrankenhaus

Van: Alg. Ned. Beheer van Onroerende Goederen&nbsp; Aan: Gudema, Aron Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-06-22&nbsp; Onderwerp: Betaling huurpenningen voor het in bezit zijn van het perceel Engelstilstraat nummer 4 te Winschoten.

Van: Alg. Ned. Beheer van Onroerende Goederen&nbsp; Aan: Gudema, Aron Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1942-06-22&nbsp; Onderwerp: Betaling huurpenningen voor het in bezit zijn van het perceel Engelstilstraat nummer 4 te Winschoten.

Brief van Alg. Ned. Beheer aan Aron Gudema

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-29 Onderwerp: Verzoek om onderhoud over allerlei kampzaken van touwpluizen, uitbreiden parkeer mogelijkheden bij slagboom 1, ontruiming barak 8 tot uitbreiding van de busdiensten naar Emmen.

Van: Huisman, G.K. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-29 Onderwerp: Verzoek om onderhoud over allerlei kampzaken van touwpluizen, uitbreiden parkeer mogelijkheden bij slagboom 1, ontruiming barak 8 tot uitbreiding van de busdiensten naar Emmen.

Verzoek van G.K. Huisman aan J.G. Buijvoets voor een onderhoud over kampzaken

Legitimatiebewijs Joodsche Raad voor Amsterdam Met verklaring dat Barend, Jacob bij de joodsche raad werkzaam is als employe bagage- en ordedienst. Datum: 1942-11-23 Met pasfoto

Legitimatiebewijs Joodsche Raad voor Amsterdam Met verklaring dat Barend, Jacob bij de joodsche raad werkzaam is als employe bagage- en ordedienst. Datum: 1942-11-23 Met pasfoto

Verklaring dat Jacob Barend werkzaam is voor de Joodse Raad

Verklaring van de Ned. Israel. Gemeente te Rotterdam Het bestuur verklaart dat R.M. Kruimink op 9 mei 1940 niet tot de gemeente behoorde en ook na dien tijd niet hierin is opgenomen Datum: 1942-10-28 Plaats: Rotterdam

Verklaring van de Ned. Israel. Gemeente te Rotterdam Het bestuur verklaart dat R.M. Kruimink op 9 mei 1940 niet tot de gemeente behoorde en ook na dien tijd niet hierin is opgenomen Datum: 1942-10-28 Plaats: Rotterdam

Verklaring van de Ned. Israel. Gemeente betreffende R.M. Kruimink

Van: dr. Boerma, Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-04-25 Onderwerp: Het verzoek om de regeling betreffende chronisch zieken van een periode van 14 dagen te verlengen tot een maand.

Van: dr. Boerma, Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1947-04-25 Onderwerp: Het verzoek om de regeling betreffende chronisch zieken van een periode van 14 dagen te verlengen tot een maand.

Verzoek van Dr. Boerma aan J.G. Buijvoets over verlenging regeling chronisch zieken

Van: (Waterman)-Lopes Cardozo, Henriette Aan: Loes (zus) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05-18 Onderwerp: dagelijks leven in kamp. Veel contact met bekenden in de barak zelf. Met haar man Barend gaat het iets beter. Hij is vrolijker. Chaja werkt in het ‘weeshuis’, dat in de barak is ondergebracht. Pakketjes zijn altijd welkom. Al zijn het houtjes om op te bijten.

Van: (Waterman)-Lopes Cardozo, Henriette Aan: Loes (zus) Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-05-18 Onderwerp: dagelijks leven in kamp. Veel contact met bekenden in de barak zelf. Met haar man Barend gaat het iets beter. Hij is vrolijker. Chaja werkt in het ‘weeshuis’, dat in de barak is ondergebracht. Pakketjes zijn altijd welkom. Al zijn het houtjes om op te bijten.

Briefkaart van Henriette Waterman-Lopes Cardozo aan Loes vanuit kamp Westerbork

Van: Matteman, Barend Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-01 Onderwerp: we gaan morgen op transport; ontvangst van pakjes, rugzak, jas en tabak; groeten aan allemaal; boel bekenden getroffen in Westerbork; hoop om iedereen gezond weer terug te zien

Van: Matteman, Barend Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-01 Onderwerp: we gaan morgen op transport; ontvangst van pakjes, rugzak, jas en tabak; groeten aan allemaal; boel bekenden getroffen in Westerbork; hoop om iedereen gezond weer terug te zien

Brief van Barend Matteman aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: Stichting 1940-45 Prov. Drenthe&nbsp; Aan: Jansen, J.J.M.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-03-25&nbsp; Onderwerp: monument voor de gefusilleerde verzetsstrijders.

Van: Stichting 1940-45 Prov. Drenthe&nbsp; Aan: Jansen, J.J.M.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-03-25&nbsp; Onderwerp: monument voor de gefusilleerde verzetsstrijders.

David M.Bromet

David M.
Bromet