In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Foto van een detail van het album ‘Spielzeugfabrik’, een varken met op zijn lijf een tekst geschreven.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: onderdeel van een album dat als cadeau werd gegeven. De makers ervan zijn: Karl Jordan, Werner Rudolf Breslauer en Leo Kok. In de tekst wordt gerefereerd naar talloze aspecten uit het kampleven. Het functioneren van al deze onderdelen is alleen mogelijk met een goed rijdend smalspoortreintje.&nbsp;

Foto van een detail van het album ‘Spielzeugfabrik’, een varken met op zijn lijf een tekst geschreven.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: onderdeel van een album dat als cadeau werd gegeven. De makers ervan zijn: Karl Jordan, Werner Rudolf Breslauer en Leo Kok. In de tekst wordt gerefereerd naar talloze aspecten uit het kampleven. Het functioneren van al deze onderdelen is alleen mogelijk met een goed rijdend smalspoortreintje.&nbsp;

Foto van een detail van de voorkant van het album 'Spielzeugfabrik'

Van: Smids, H., Sect. Comm. (Gezagstroepen) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-12 Onderwerp: een bewaker geeft een groep van 10 geïnterneerde vrouwen de vrijheid om langs de straatweg bosbessen te plukken.

Van: Smids, H., Sect. Comm. (Gezagstroepen) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-09-12 Onderwerp: een bewaker geeft een groep van 10 geïnterneerde vrouwen de vrijheid om langs de straatweg bosbessen te plukken.

Rapport van H. Smids aan J.G. Buijvoets over gedetineerde vrouwen die van een bewaker bosbessen mogen plukken

Sonder-Ausweis&nbsp; Gurau, Hermann, 4-10-14, B16 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 6).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Gurau, Hermann, 4-10-14, B16 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 6).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Hermann Gurau

Manuscript van Dr. Walter Kauffmann met de titel ‘Die Rettung’&nbsp; Onderwerp: Onderwerp: overbelaste Rijnbrug stort in. vader weet zijn kind te redden, maar mist zijn vrouw. Hij springt weer in het water, maar blijkt een andere vrouw te hebben gered. Ze trouwen met elkaar en de volgende morgen wordt de vrouw in de rivier teruggevonden. Zie ook het verhaal in Exposé. Deze versie heeft een ander eind.

Manuscript van Dr. Walter Kauffmann met de titel ‘Die Rettung’&nbsp; Onderwerp: Onderwerp: overbelaste Rijnbrug stort in. vader weet zijn kind te redden, maar mist zijn vrouw. Hij springt weer in het water, maar blijkt een andere vrouw te hebben gered. Ze trouwen met elkaar en de volgende morgen wordt de vrouw in de rivier teruggevonden. Zie ook het verhaal in Exposé. Deze versie heeft een ander eind.

Manuscript van Dr. Walter Kauffmann met de titel 'Die Rettung'

Plaatsen in kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Van: de Schade-Enquête Commissie Rotterdam&nbsp; Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Rotterdam Datum: 1951-04-27 Onderwerp: geen aanvullende bijdragen in verband met geleden (oorlogs)schade.

Van: de Schade-Enquête Commissie Rotterdam&nbsp; Aan: van Bergen-Diamant, N. Plaats: Rotterdam Datum: 1951-04-27 Onderwerp: geen aanvullende bijdragen in verband met geleden (oorlogs)schade.

Brief van de Schade-Enquête Commissie Rotterdam aan N. van Bergen-Diamant vanuit Rotterdam

Van: v.d. Weel, P.A. Aan: commandanten en hoofden Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-10-16 Onderwerp: Veranderingen aan gebouwen e.d. mogen pas gebeuren na toestemming van het kampcommando; van het te veranderen object zal en tekening worden gemakt; kladjes en vodjes worden niet geaccepteerd.

Van: v.d. Weel, P.A. Aan: commandanten en hoofden Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-10-16 Onderwerp: Veranderingen aan gebouwen e.d. mogen pas gebeuren na toestemming van het kampcommando; van het te veranderen object zal en tekening worden gemakt; kladjes en vodjes worden niet geaccepteerd.

Instructie van P.A. v.d. Weel aan de kamporganisatie wat te doen bij veranderingen aan gebouwen

Van: Houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Aan: College van B&amp;W Westerbork&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-02-06&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; bewoners Schattenberg; toekomstige militairen; behoud als monument of sloop.

Van: Houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Aan: College van B&amp;W Westerbork&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1951-02-06&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; bewoners Schattenberg; toekomstige militairen; behoud als monument of sloop.

SerenaLeb-Spielmann

Serena
Leb-Spielmann