In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Jewish Agency Aan: Joodsche Raad Plaats: Genève Datum: 1944-01-25 Onderwerp: verzoek om Walter Wijnberg en familie te informeren dat zij zijn geregistreerd op de vijfde veteranen zionistenlijst voor emigratie naar Palestina, met toekenning van een registratienummer. Het gezin bevond zich tijdens de aanvraag in Barneveld (De Biezen). Ze ontvingen het bericht in kamp Westerbork.

Van: Jewish Agency Aan: Joodsche Raad Plaats: Genève Datum: 1944-01-25 Onderwerp: verzoek om Walter Wijnberg en familie te informeren dat zij zijn geregistreerd op de vijfde veteranen zionistenlijst voor emigratie naar Palestina, met toekenning van een registratienummer. Het gezin bevond zich tijdens de aanvraag in Barneveld (De Biezen). Ze ontvingen het bericht in kamp Westerbork.

Bericht van Jewish Agency betreffende immigratie familie Wijnberg

Plaatsen in kamp Westerbork

Barakken gebouwd van 1939-1942

Aanvraagformulier Sonderbezugschein Van: Boas, Esther Nummer: 24/7-817 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: heeft dringend 1 zomerjurk nodig

Aanvraagformulier Sonderbezugschein Van: Boas, Esther Nummer: 24/7-817 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: heeft dringend 1 zomerjurk nodig

Aanvraagformulier voor een zomerjurk in Theresienstadt

Van: Simmeren, Zoesman Aan: familie in Groningen Datum: 1942-10 (vrijdag) Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Onderwerp: er is weer een transport vertrokken. De schrijver is voorlopig vrijgesteld, maar vraagt zich af voor hoelang. De transportnacht is een droevig schouwspel in het donker. Zoesman vraagt om spullen uit zijn oude huis. Zij kleren kunnen door andere familieleden gebruikt worden. Zijn zoon Hartog probeert via de Joodse Raad in het kamp dit te regelen. Midden in de nacht werden de mannen gewekt. Ze moesten met bagage en al naar barak 64 B. Er waren andere barakken die werden leeggehaald. De bewoners ervan moesten de hele nacht buiten wachten op een nieuwe slaapplek…De schrijver heeft weinig eetlust. Zijn vrouw Saartje eet helemaal niet. Al gaat het naar omstandigheden goed met haar… &nbsp;

Van: Simmeren, Zoesman Aan: familie in Groningen Datum: 1942-10 (vrijdag) Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Onderwerp: er is weer een transport vertrokken. De schrijver is voorlopig vrijgesteld, maar vraagt zich af voor hoelang. De transportnacht is een droevig schouwspel in het donker. Zoesman vraagt om spullen uit zijn oude huis. Zij kleren kunnen door andere familieleden gebruikt worden. Zijn zoon Hartog probeert via de Joodse Raad in het kamp dit te regelen. Midden in de nacht werden de mannen gewekt. Ze moesten met bagage en al naar barak 64 B. Er waren andere barakken die werden leeggehaald. De bewoners ervan moesten de hele nacht buiten wachten op een nieuwe slaapplek…De schrijver heeft weinig eetlust. Zijn vrouw Saartje eet helemaal niet. Al gaat het naar omstandigheden goed met haar… &nbsp;

Brief van Zoesman Simmeren aan familieleden vanuit kamp Westerbork

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Vrijstelling door ziekte kamp Westerbork

Via Alida van der Klei was gehuwd met Ezra Daniel Abrahams. Ezra Daniel Abrahams werd gearresteerd in Brussel en vanuit Mechelen gedeporteerd naar het kamp Auschwitz (Polen). Via probeerde te ontsnappen naar Zwitserland, maar werd aangegeven door de smokkelaar en geïnterneerd in het kamp Drancy (Seine-Saint-Denis, Frankrijk). Ze werd gedeporteerd met haar twee zonen, Isidore geboren in 1941 in Den Haag (Nederland) en Alexander (geboren in 1943 in kamp Drancy), met konvooi 62, dat Drancy dat op 20/11/1943 naar Auschwitz vertrok. &nbsp;

Joodse gemeente Dokkum